Canon (51): Jan Smeets

Nederlands kampioen in de leeftijdscategorieën tot en met zeven, acht, negen, tien (twee keer), twaalf en veertien (twee keer); Jan Smeets was als klein broekie al een hemelbestormer. Toch stond hij een paar jaar lang in de schaduw van leeftijdsgenoten. Daar kwam hij definitief uit in 2008, toen hij Nederlands kampioen werd.

Jan Smeets werd geboren op 5 april 1985 en leerde schaken bij Op Eigen Wieken in Leiden. Als kind won hij alles en hij kwam terecht in een door Lost Boys gesponsorde trainingsgroep bij Cor van Wijgerden, met Daniel Stellwagen en de broers Marc en Frank Erwich. Samen met Jan Werle en Erwin l’Ami behoorden ze tot een veelbelovende lichting, Nederland zou wel eens een wereldtopper kunnen leveren. Smeets stond wat in de schaduw van Stellwagen (die vele leeftijdsrecords boekte), l’Ami (die al vroeg zei dat hij profschaker zou worden) en Marc Erwich (die een opmerkelijk speels talent leek te hebben).

In 2002 stapte Smeets al enigszins uit die schaduw door in het Lost Boys Toernooi van Jan Timman te winnen en bijna een grootmeesternorm te scoren. In dat jaar behaalde hij vijf meesternormen in acht maanden. Een jaar later scoorde hij drie grootmeesternormen binnen een halfjaar: Lippstadt, Groningen en de beslissende in Wijk aan Zee 2004. Daarmee was hij met achttien jaar de jongste Nederlandse grootmeester aller tijden, wat zeven maanden later werd verbroken door Daniel Stellwagen (zeventien) en in 2011 door Robin van Kampen (zestien). Op het wereldjeugdkampioenschap werd Smeets in 2003 vijfde in de groep tot achttien jaar en in 2005 vijfde in de oudste categorie. Daarmee sloot hij zijn jeugdcarrière op een prachtige manier af.

Smeets is tot nu toe de enige van de genoemde veelbelovende generatie die kampioen van Nederland werd, in 2008 en 2010. In 2008 hield hij Tiviakov achter zich, in 2010 Giri en Van Wely. In beide jaren vertegenwoordigde hij Nederland op de Olympiade op het tweede bord, achter Van Wely. In mei 2010 stond Smeets (eenmalig) eerste op de Nederlandse Elo-lijst. Dat hele jaar stond hij in de tophonderd van de wereld, met plaats 66 als hoogste. Inmiddels staat hij daar weer onder, nadat hij in 2011 teleurstellend zevende werd op het NK.

Over zijn stijl zei Herman Grooten in 2005: “Jan Smeets is het mooiste voorbeeld van wat je met de Stappenmethode kunt bereiken. Hij is tactisch fantastisch onderlegd en heeft het eindspel en positiespel langzaam onder de knie gekregen. Openingen waren nooit zijn sterkste punt, maar dat bleek dus ook niet nodig te zijn om de top te halen.” Later werd Smeets juist bekend als ‘plugger’, wat betekent dat hij openingen met de computer tot in de details voorbereidt. Mede daardoor hield hij bij zijn debuut in de hoofdgroep van het Corus-toernooi in 2009 tien wereldtoppers op remise. Waarschijnlijk was dat de aanleiding dat Veselin Topalov hem en zijn vriend Erwin l’Ami uitnodigde als secondant bij toptoernooien en WK-matches.

Jan Smeets studeerde na het vwo korte tijd rechten in Leiden. Daarna werd hij een jaar lang profschaker, maar hij had moeite met de periodes tussen de toernooien. Daarom begon hij na dat jaar aan een studie economie in Rotterdam.

Ruim 500 partijen van Jan Smeets: