Carlsen maakt comfortabel remise

Na weer een rustdag was het woord ditmaal weer aan Anand om de vijfde partij van de WK-match te proberen op voorsprong te komen. Daar hij in zijn tweede witpartij het Damegambiet van titelverdediger Carlsen had weten te kraken, lag het voor de hand dat de Noor voor een andere opening zou kiezen. En dat bleek al op zet drie. Carlsen koos voor zijn oude liefde, het Dame-Indisch.

Daarbij ging hij na 4. g3 niet voor de populaire, zogenaamde ‘uitgegleden lopervariant’ met 4… La6 maar opteerde hij voor 4… Lb4+. Dit systeem komt de laatste jaren weer in de mode, gezien het feit dat wit in de ‘uitgegleden lopervariant’ zijn tegenstander een paar lastige problemen kan voorschotelen. Anand speelde bedachtzaam, Carlsen in het begin snel en zelfverzekerd.

Totdat de Indiër in een stelling, die volgens de theorie niet zoveel voor wit belooft, met een aardig idee tevoorschijn kwam. Middenin een afwikkeling had hij op de dertiende zet de gemene tussenzet 13. d6!? Dit was pas het eerste moment dat Carlsen tot nadenken werd gedwongen, hoewel zijn antwoord volkomen gedwongen was. Na een grootscheepse ruil kwam Anand met een doorbraak in het centrum en hoewel de pionnenstructuur volkomen symmetrisch was, kreeg hij uiteindelijk een middenspel met zware stukken en een sterke loper op d5 tegen een kreupel paard van zwart op a5. Maar Carlsen had goed gezien dat hij weinig verliesgevaar liep. Hij schnabbelde met zijn dame een pionnetje op b2 mee en verzoende zich er toen mee dat zijn pionnenstructuur op de koningsvleugel versplinterd raakte toen hij de dame – voor de derde maal deze partij – op f6 liet landen.

De Noor had goed ingeschat dat alle pionnen op de damevleugel geliquideerd zouden worden en dan viel er geen eer te behalen zijn voor wit. Die gedachte kwam uit. Alles ging zo’n beetje van het bord en toen werd de vrede getekend. Carlsen zal in dit stadium van de tweekamp tevreden zijn met het feit dat hij met zwart de pogingen van Anand om een doorbraak te forceren binnen de perken heeft gehouden. En inmiddels zal hij ook beseft hebben dat hier een heel andere Anand tegenover hem zit als in India bij de vorige match.

Misschien houdt hij in het achterhoofd dat het best 6-6 mag worden omdat hij de betere rapid- en snelschaakspeler is. Carlsen is tenslotte ook in die disciplines wereldkampioen. Helemaal gerust zal hij er ook niet op zijn; Anand heeft ook een zekere reputatie als rapid- en snelschaker!

Zaterdag mag Carlsen het op zijn beurt gaan proberen met wit. Wij, het analyseteam bestaande uit Dimitri Reinderman, Jorden van Foreest en ondergetekende houden u uiteraard wederom op de hoogte!

De analyse van de vijfde partij Anand-Carlsen via de viewer:

Anand, Viswanathan – Carlsen, Magnus

1. d4

Na zijn overwinning in de derde partij was duidelijk dat Anand opnieuw met deze zet zou beginnen.

1…Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6

Het Dame-Indisch, een opening die Carlsen vaak en graag heeft gespeeld. In dit openingssysteem ontbrandt de strijd om de controle van veld e4.

4. g3

Velen zullen de WK-tweekampen tussen Karpov en Kasparov herinneren, waarin deze opzet vele malen op het bord verscheen.

4…Lb4+

De laatste tijd in de mode.

De oude hoofdvariant is 4…Lb7 en ook die lijkt nog altijd springlevend.

Heel interessant is de zogenaamde ‘uitgegeleden lopervariant’ die al in de tijd van Nimzowitsch werd toegepast. Zwart beoogt zijn loper later wel op de lange diagonaal te posteren, maar voordien wil hij wit even het probleem van zijn c-pion laten oplossen. 4…La6

5. Ld2 Le7

Een grappige terugtocht. De witte loper staat namelijk niet zo goed op d2.

6. Pc3 Lb7 7. Lg2

7…c6

Zwart geeft even de strijd om veld e4 op om een zet later die weer in alle hevigheid op te zoeken. De bedoeling van deze zet is duidelijk. Nadat zwart … d7-d5 heeft gespeeld wil hij na de ruil op d5 terug kunnen slaan met zijn c-pion. De symmetrische pionnenstructuur belooft wit bijna geen voordeel. Meer gespeeld wordt hier 7…O-O 8. O-O d5 9. cxd5 exd5 (zie analysediagram)

met een dynamische pionnenstructuur die vaak tevoorschijn komt in deze opening. Zwart zal op den duur met … c7-c5 zijn spel proberen te bevrijden en na een eventueel d4xc5, b6xc5 ontstaan stellingen met de zogenaamde hangende pionnen. De problematiek hiervan is zo ingewikkeld dat de sterkste grootmeesters de strijd met wit en met zwart aangaan, omdat zij ervan uitgaan dat hun begrip groter zal zijn dan dat van de meeste tegenstanders.

8. e4 Ook bekend is hier 8. O-O d5

8…d5 9. exd5

Dit is uiteraard een belangrijk alternatief. 9. cxd5 cxd5 10. e5 Pe4 11. O-O O-O 12. Te1 leidt tot een soort van Franse stelling, waarna zwart niet al te veel te vrezen heeft. Zo hield onze landgenoot Tiviakov er in 1995 zijn op papier veel sterkere tegenstander Karpov vrij gemakkelijk mee op remise.

9…cxd5 10. Pe5

Wit kan bogen op enige druk over de lange diagonaal h1-a8.

10…O-O 11. O-O Pc6

Carlsen was kennelijk nog op bekend terrein, want hij speelde al deze zetten vrij snel.

12. cxd5 Pxe5

13. d6

Een nieuwe zet! En inderdaad een kleine verbetering van de huidige ’theorie’. In twee eerdere partijen (waarvan Komljenovic-Palac, 2010) de belangwekkendste was ging men verder met 13. dxe5 Het lijkt erop dat zwart echter niet al te veel problemen kent in deze stelling. 13…Pxd5

13…Pc6

Het eerste moment waarop Carlsen eens flink in de denktank ging. Zijn antwoord is tactisch gedwongen omdat zwart anders materiaal zou moeten inleveren. 13…Lxg2?! faalt op de tussenzet 14. dxe7 Dxe7 15. dxe5 Lxf1 16. exf6 Dxf6 17. Dxf1 (zie analysediagram)

en wit heeft twee stukken voor de toren en een pion verdiend. Dat is volgens de schaal van Euwe evenveel, toch moet de waarde van de stukken in deze stelling hoger aangeslagen worden dan de toren en de pion. De witte stukken kunnen mooi samenwerken, het gewicht van de pion weegt hier nog niet zo zwaar.

14. dxe7 Dxe7

Wit heeft nu het loperpaar veroverd, maar daar staat tegenover dat hij met een geïsoleerde pion op d4 is komen te zitten. Maar gezien zijn sterke loper op g2, kunnen we stellen dat hij er toch iets beter voor staat.

15. Lg5

In feite levert Anand hiermee het loperpaar weer meteen in maar hij stuurt aan op de doorbraak d4-d5 om in elk geval van zijn zwakke pion af te komen. Ook in aanmerking komt 15. Da4 Pa5 zoals later in de partij ook op het bord kwam en misschien ook niet zoveel belooft na 16. Lxb7 Dxb7

15…h6

16. d5!?

En zelfs meteen! Een interessante gedachte is om verder te gaan met 16. Lxf6 Dxf6 17. d5 en dan na 17…Tad8 de dame te gaan offeren: 18. dxc6 Txd1 19. Taxd1 La6 (zie analysediagram)

In ruil voor de dame heeft wit en toren en paard en een loeisterke vrijpion op de zesde rij gekregen. Toch is het de vraag of wit meer dan genoeg compensatie heeft en Anand heeft nog altijd de geweldige eindspeltechniek van Carlsen in zijn hoofd waar hij bevreesd voor is.

16…Pa5 17. Lxf6 Dxf6

Dit wordt het veld voor de zwarte dame deze partij!

18. dxe6 Dxe6 19. Te1 Df6

De tweede keer dat de dame op dit veld landt

20. Pd5

Op deze zet heeft Anand zijn kaarten gezet.

20…Lxd5

Carlsen haalt dat uiterst lastige en dominante paard zo snel mogelijk van het bord, maar dan staat wit wel wat prettiger.

Heel riskant was 20…Dxb2?! De dame beschikt niet over een goede terugtocht en wordt vanaf nu opgejaagd. Het volgende is een vrijwel geforceerde variant waar wit voordelig uitkomt. 21. Te2! Da3 22. Te3 Db2 (zie analysediagram)

[Ook niet goed is 22…Dc5 23. Tc1 Pc4 (23…Db5? 24. a4!) 24. Txc4 Dxc4 25. Pe7+ Kh8 26. Lxb7 (zie analysediagram)

En wit heeft opnieuw een loper plus paard tegen een toren en een pion, zoals in een eerdere variant ook al had kunnen voorkomen. Ook hier wegen de stukken zwaarder dan de toren en de pion.]

23. Tb1! Dxa2 24. Ta1 Dc4 (zie analysediagram)

25. Txa5! Een kleine combinatie. 25…bxa5 26. Pe7+ Kh8 27. Lxb7 en wederom is er een soortgelijke materiaalverhouding ontstaan als eerder besproken. De dubbele zwarte a-pion legt nauwelijks meer gewicht in de schaal dan die enkele pion.

21. Lxd5 Tad8 22. Df3

Anand heeft het allemaal aardig gezien.

22…Dxb2 22…Dxf3 23. Lxf3 lijkt op het oog bijzonder weinig voor wit, toch is de loper in deze open stelling veel beter dan het wat kreupele paard aan de rand. Het tegenspel van zwart met 23…Td2 wordt in de kiem gesmoord met 24. Te7 Txb2 25. Txa7 en wit heeft ook hier de betere kansen.

23. Tad1 Df6!

De derde maal dat de dame op dit veld terecht komt. Deze onooglijke zet, blijkt de partij simpel binnen de remisemarge te houden. De versplinterde pionnenstructuur op de koningsvleugel blijkt zwart niet te deren, het uitgedunde materiaal op de andere vleugel garandeert zwart een remise.

24. Dxf6 gxf6 25. Te7 Kg7

26. Txa7

Na deze zet weet de Noor alle gifangels uit de stelling te halen. De pion op a7 loopt niet weg en misschien had wit de druk nog even vast moeten houden. Het is alleen de vraag hoe dat zou moeten. Van bijvoorbeeld 26. Tc7 om … Pc6 eruit te halen, zal zwart niet wakker liggen. Hij verdubbelt op de d-lijn: 26…Td6 en wit moet snel de penning opheffen, wil hij geen stuk verliezen. Na 27. Lf3 Txd1+ 28. Lxd1 is alle muziek wel uit de stelling verdwenen zou ik zeggen.

26…Pc6! 27. Tb7 Pb4

Daar gaat zwart op de laatste witte pion op de damevleugel af. En als die verdwijnt, is het – ondanks de slechte pionnenstructuur van zwart – remise.

28. Lb3 Txd1+ 29. Lxd1 Pxa2

Hij is eraf, nu moet het paard nog terug zien te komen.

30. Txb6 Pc3 31. Lf3 f5

Het paard krijgt een steunpunt op e4. Er lijkt mij in principe ook weinig mis met 31…Tc8

32. Kg2 Td8 33. Tc6 Pe4

34. Lxe4

Tja, dan is het zeker niets meer.

34…fxe4 35. Tc4 f5 36. g4

Dat had Anand nog bedacht, maar Carlsen vindt een slimme manier om het spel hier ook helemaal dood te maken.

36…Td2 37. gxf5 e3 38. Te4 Txf2+ 39. Kg3 Txf5 ½ – ½

(Foto’s zijn genomen van snapshots van de commentaarsessie)

Over Herman Grooten

Herman is ruim 40 jaar schaaktrainer. Hij verzorgde lange tijd de schaakrubrieken in Trouw en het ED. Daarnaast was hij Topsportcoördinator bij de KNSB en is hij auteur van diverse schaakboeken en werkt hij voor Schaaksite. Klik hier voor series die hij op Schaaksite heeft gezet.

5 Reacties

  1. Avatar
    Tobi 14 november 2014

    Herman:

    “De problematiek hiervan is zo ingewikkeld dat de sterkste grootmeesters de strijd met wit en met zwart aangaan, omdat zij ervan uitgaan dat hun begrip groter zal zijn dan dat van de meester tegenstanders.”

    Misschien een typefoutje, maar eigenlijk klopt het nog best wel goed 🙂

    Goed stuk! Zo’n partijbeschrijving vooraf is heel leuk m.i.. Zo doen Nunn, Emms en Burgess het ook in hun “The Mammoth Book of the World’s Greatest Chess Games”: eerst “The Players,” dan “The Game” en dan pas de zetten met analyses, en dan nog “Lessons from this game.” Maakt het een aanrader. Hopelijk heb ik nu niet gespamd omdat dit een soort reclame is, doei.

  2. Avatar
    HermanGrooten 15 november 2014

    Bedankt voor de complimenten. En het was inderdaad een typefoutje, het is inmiddels verbeterd.

  3. Avatar
    wimw 15 november 2014

    Een heel goed, inzichtelijke verslag om meer inzicht in het schaken van topgrootmeesters te krijgen. Wel vroeg ik me af of Euwe Loper en Paard even sterk vindt, als Toren en Pion. In het eerste deeltje van Het Middenspel: De Relatieve Waarde der Stukken geeft hij 3 1/2 voor een Loper of Paard en 5 1/2 voor een Toren en natuurlijk 1 voor een Pion. Ik had trouwens 5 voor een Toren in mijn hoofd. Mogelijk schrijft hij dat elders, maar misschien heb ik dat ooit eens fout gelezen.

  4. Avatar
    HermanWent 15 november 2014

    Ook ik wil niet spammen. Maar ik geef deze annotatie vijf sterren. Ik volg ook Ramirez op ChessBase. Hij komt weliswaar sneller met zijn interessante annotatie. Maar Grooten c.s. mag er van mij best wat langer over doen om zo´n goed stuk te schrijven. De explicatie is veel meer gedetailleerd en voor mij als gemiddelde schaker met een betrekkelijk lage ELO prettig instructief. Herman Went

  5. Avatar
    HermanGrooten 15 november 2014

    Ik word hier bijna verlegen van, maar we proberen ons op Schaaksite te onderscheiden van andere sites door zo instructief mogelijk te schrijven. We willen het topschaak graag toegankelijk maken voor de huis-, tuin- en keukenschaker, die het gros van alle schakers bepalen! Overigens moet ik toch een hand in eigen boezem steken, want ’the lessons’ van de partij zouden er nog bij kunnen…

Alleen geregistreerde gebruikers kunnen een reactie achterlaten.