De Telegraaf schaakrubriek 20 november 2010
Hans Böhm
De Noor Magnus Carlsen heeft zich onlangs teruggetrokken uit de strijd om het wereldkampioenschap 2012. Het was een persbericht dat alle media haalde en waar ik de tranen van in de ogen kreeg. Dit negentienjarige ex-wonderkind was de hoop van het vrije Westerse denken, van de jeugd aller Landen en van de meeste schaakliefhebbers. Hij staat op de eerste plaats van de actuele wereldranglijst met Elo 2812, wereldkampioen Viswanathan Anand volgt als tweede met Elo 2808.
Waarom doet Carlsen niet mee? Zijn redenen zijn niet verrassend want ze worden al geventileerd door alle potentiële uitdagers sinds de invoering van het professionele schaak (vanaf Bobby Fischer 1972). Een WK-cyclus duurt jaren waarbij in een gigantisch afvalsysteem uiteindelijk de beste zestien overblijven. Die spelen dan alsmaar nog meer spannende knock-out matches tot daar dan uiteindelijk na zo’n vier jaar, een uitgebluste uitdager overblijft. Maar zoals ook bij die laatste mannetjesbij die het hoogst kan vliegen, wacht er nog één grote daad. Alleen ontvangt de wereldkampioen zijn uitdager anders dan de koningin haar beste bij. De kampioen heeft al die tijd zijn tegenstander zien aankomen, al zijn overwinningen geanalyseerd en al zijn zwakheden in kaart gebracht. Carlsen wijst voor de zoveelste keer op dit achterhaalde systeem en laat dat vergezeld gaan van een overduidelijk protest.
Omdat de schaaksport met de Elo-rating een alom geaccepteerd systeem heeft om speelsterktes te kunnen vergelijken is over iedere periode bekend wie de beste spelers zijn. Daarom is de schaaksport toe aan een versnelling van de WK-cyclus. Er is niets tegen het overslaan van al die tijdrovende voorronden, we kunnen gelijk beginnen met de laatste zestien. Met dien verstande dat de wereldkampioen een van de zestien is, zodat hij/zij geen onredelijk groot voordeel heeft. Op zich een goed voorstel van Carlsen, vermoedelijk met instemming van ervaringsdeskundige in het uitdagen en trainingspartner Gary Kasparov, maar de reactie van de FIDE was duidelijk: wij gaan niets veranderen aan het systeem. Dus blijft er voor Carlsen weinig anders over dan de eerste plaats op de wereldranglijst te behouden en verdedigen want dat zal een doorn in het oog zijn van de officiële wereldkampioen.
In zijn laatste toernooi sloeg hij weer toe. In het derde schaaktoernooi te Nanjing in China van 21-30 oktober j.l. speelden de absolute topspelers Carlsen, Anand, Veselin Topalov, Voegar Gasjimov, Yue Wang en Etienne Bacrot een dubbelrondige zeskamp. De beide ontmoetingen Anand-Carlsen leverden interessante remises op. Maar zie wat de sterkste schaker van deze tijd doet met de laatste uitdager van de wereldkampioen.
Zwart staat iets actiever maar doorslaggevend kan het niet zijn. Na een logische zet als 32.Td8 Pc5 33.Td4 dekt wit zijn zwaktes. Dacht Topalov een paard te winnen met
32.Tc3?
Het paard kan inderdaad nergens veilig naartoe maar wat nu wel kan is
32…Pxf2! 33.Tc7 P2-e4 en wit gaf op, na 34.Txf7+ Kg8 gaat er nog meer materiaal verloren. Omdat de spelers twee keer tegenover elkaar zaten was iedereen benieuwd naar de revanche.
Carlsen liet vanuit de opening geen enkele twijfel over zijn bedoelingen bestaan en begon op de 25e zet met het totale terugdrijven van alle zwarte stukken die ook maar enigszins actief waren. De strijd was toen in hogere zin al beslecht.
Wit staat veel beter met zijn loperpaar en de komende aanval op Kg8. Carlsen maakt het zeer overtuigend af. Hij brengt eerst Lxh6 in de stelling met
25.Tf1 cxd4 26.cxd4 Dd8 27.h3 Le6 28.b3 Da5?!
Zwart moet wat. Als hij zijn paard terugtrekt valt b5 zonder dat daar enige verlichting tegenover staat. Het is een lust voor het oog hoe wit zijn stellingvoordeel rustig blijft uitbouwen.
29.Kh2 Ph7 30.e5 g6 31.d5 Pxe5
Wellicht had Topalov hier zijn verdediging op gebaseerd maar de tekstzet werkt als een boemerang
32.dxe6! en zwart gaf op want aanname van het dameoffer leidt tot 32…Pxd3 33.exf7+ Kf8 34.Lxh6+ Ke7 35.fxe8D+ Kxe8 36.Lxd3 en er gaat nog meer materiaal verloren.
Eindstand Nanjing 2010 na tien ronden
1.Carlsen 7 2.Anand 6 3.Bacrot 5
4,5 Gasjimov, Topalov 4,5 6.Wang Yue 3
