De Telegraaf schaakrubriek 3 december 2011
Hans Böhm
Yochanan Afek, geboren in Israël 1952, is zo’n echte schaker in hart en nieren, die zich in alle 180 lidlanden van de wereldschaakbond FIDE thuis zou voelen. Geef hem een schaakspel en hij is gelukkig, dan laat hij een mooie partij zien of een bijzondere studie. Hij woont al jaren legaal in Amsterdam, ook al heeft hij nog geen Nederlands paspoort. Hij is inmiddels een graag geziene en zeer actieve gast in onze schaakgemeenschap.
Yochanan speelt meer dan 100 serieuze partijen per jaar, dus je zou hem lichtelijk verslaafd aan schaakspelen kunnen noemen. Opmerkelijk daarbij is dat zijn persoonlijk beste resultaat kwam op zijn vijftigste in 2002 toen hij het Open kampioenschap van Parijs won en tevens een eerste grootmeesterresultaat boekte. “Men moet dus nooit de hoop verliezen”, was zijn commentaar achteraf.
Maar ook zijn productie van studies, gecomponeerde stellingen met een bijzondere onverwachte afloop, ligt heel hoog. Op zijn website www.afekchess.com zijn meer dan 200 studies te vinden, waaronder vele prijswinnaars op internationale toernooien. Voor veel grote toernooien, zoals bij het Londen Classic dat vandaag start (3-12 december, met onder andere alle 2800+ spelers Carlsen, Anand, Aronian en Kramnik) maar ook het komende Tata-evenement (13-29 januari 2012) componeert Yochanan een originele studie waar ook de beste bordspelers grote moeite mee hebben.
Onlangs verschenen twee boeken waaraan Yochanan een belangrijke bijdrage heeft geleverd. In Invisible chess moves bieden Emmanuel Neiman, een Franse Meester, en Yochanan niet alleen vele praktijkvoorbeelden waarin topspelers grote kansen lieten liggen (en waarom!) maar ook veel oefeningen op het tactische gebied. De schrijvers leggen ook uit wat ze niet bedoelen met ‘onzichtbare zetten’.
B. Gelfand – A. Shirov
De partij eindigde in remise omdat Gelfand iets normaals deed (58.a4) maar hij kon geforceerd winnen met 58.f5! exf5 59.e6 Lxe6 60.h5 gxh5 61.g6 fxg6 62.Kxe6 Kd8 63.Kd5 Kd7 64.a4 Kc8 65.Kc6 en wit wint. Dit soort ‘fouten’, die ontstaan door de vermoeidheid na een hard gevecht en waarbij iets wordt overzien in de vooruitberekening van een lange variant, zijn niet de leerzame onzichtbare zetten van deze bijzondere selectie. Wat wordt er dan wel bedoeld?
Zwart aan zet.
V. Bagirov – R. Cholmov, Russisch kampioenschap 1961. Zwart kan hier direct winnen met 1…Txe1+ 2.Txe1 Te2! en de drievoudige aanval op c3, e1 en f2 is te veel voor wit. Feitelijk gaat dit boek over de prijs van het sjabloon denken, gedachteloos de algemeen geldende regels uitvoeren. Maar keer op keer blijkt dat al die vuistregels regelrecht naar de gemiste kans leiden. Pas dus op met ‘centraliseren’, ‘toren achter de vrijpion’, ‘de randpion is de vijand van het paard’, ‘twee verbonden vrijpionnen op de zesde rij zijn een toren waard’, ‘nooit twee keer met hetzelfde stuk spelen in de opening’ en nog zo wat. Invisible chess moves (20,- euro, New in Chess), biedt een originele invalshoek en is vertaald in het Spaans en het Frans.
Het samenwerken met Yochanan ondervind ik in onze serie Wij presenteren … (uitgeverij Tirion, 18,- euro) waarvan deel 1 De PION en deel 2 De TOREN inmiddels zijn verschenen. We werken zo’n anderhalf jaar aan één deel en in die tijd komt Yochanan met een tsunami aan ideeën. We gebruiken 240 voorbeelden waarin een bepaald stuk in de schijnwerpers komt te staan maar daar moet een zware selectie aan vooraf gaan. Zelfs op het moment dat het boek bij de drukker lag, wilde Yochanan nog wat toevoegen, verbeteren, aanvullen. Het is inspirerend samenwerken zo.
Wit speelt en wint van Y. Afek en G. Costeff. Positioneel spel voldoet niet 1.Pf6 Th1 2.Ph5+ Kh6 3.f6 Te1+ en zwart is buiten gevaar.
1.f6+ Kg6 2.f7 Th7 3.Ph6! Kxh6 4.Ke8
en aardig is nu 4…Kg6 5.f8P+ en niet 5.f8D Th8 6.Dxh8 pat. Daarom 4…Th8+ 5.f8T! en niet 5.f8D? Kg6 met remise.
5…Th7 6.Tf6+ Kg7 7.Tf7+ en het pionneneindspel wint dank zij pion g3. Met het tempo waarmee deze serie gemaakt wordt zal het laatste deel (DE KONING) in 2017 verschijnen. Bij leven en welzijn van Yochanan.
