de Volkskrant schaakrubriek 30 juli 2011
Gert Ligterink
Vladimir Kramnik weer magistraal in Dortmund
Er is een troost voor deelnemers aan de dubbelrondige zeskamp in Dortmund: er zijn jaren geweest waarin Vladimir Kramnik niet de eerste prijs won. Maar het is een schrale troost. In de periode 1995-2010 won Kramnik het toernooi negenmaal. Het is een prestatie die bijna vergeleken mag worden met de negen triomfen van Gari Kasparov in Linares.
Kramniks tiende overwinning in Dortmund is aanstaande. In de eerste vijf ronden speelde hij magistraal en gaf hij alleen aan de Vietnamees Le Quang een half punt af. De anderen, onder wie Anish Giri en Hikaru Nakamura, kwamen er tegen hem niet aan te pas. Giri hield tegen de rest van het veld de schade beperkt en staat halverwege het toernooi op een score van 2 uit 5. Nakamura, in januari winnaar in Wijk aan Zee, deelt de laatste plaats met 1,5 uit 5.
Kramniks schitterende spel roept de vraag op waarom het nu wel lukt en twee maanden geleden niet in het voor hem veel belangrijker kandidatentoernooi in Kazan. Met grote moeite overleefde hij toen de kwartfinale tegen Radjabov, waarna hij in de halve finale zijn tanden stuk beet op de granieten verdediging van Grischuk.
Het verschil tussen de twee toernooien is de instelling van zijn tegenstanders. Radjabov en Grischuk beperkten zich in Kazan tot tegenhouden en vertrouwden erop dat ze Kramnik na een serie remises zouden kunnen bedwingen in de tiebreaks met versneld speeltempo. In een invitatietoernooi als in Dortmund bedenkt een speler zich tweemaal voor hij het publiek beledigt met afbraakschaak.
Neem de eerste partij die Kramnik in Dortmund speelde. In een kandidatentweekamp zou Ruslan Ponomariov het niet in zijn hoofd hebben gehaald de avontuurlijke Konings-Indische opening te spelen tegen Kramnik. In de openingsronde van een invitatietoernooi was het wel een voor de hand liggende keuze.
Kramnik – Ponomariov
Dortmund 2011
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Le2 0-0 6. Pf3 e5 7. 0-0 exd4 8. Pxd4 Te8 9. f3 c6 10. Kh1 Pbd7 11. Le3 a6
Hiermee bereidt zwart de bevrijdingszet … d6-d5 voor. Na onmiddellijk 11 … d5 12. cxd5 cxd5 13. Pdb5 dreigt onaangenaam 14. Pd6.
12. Pc2 Pe5 13. f4
Scherp maar noodzakelijk. Na de routinezet 13. Dd2 bevrijdt zwart zijn stelling met 13 … Le6 13. b3 d5
13 … Peg4 14. Lg1 h5
Met als pointe 15. h3 Pxe4! 16. Pxe4 Txe4 17. hxg4 Dh4+ 18. Lh2 Lxg4 waarna zwart schitterende compensatie heeft voor het geofferde stuk.
15. Lf3 Le6 16. b3 Da5 17. De1
17 … b5
Dit was zwarts bedoeling toen hij 16 … Da5 speelde. In topvorm zou Ponomariov misschien hebben gezien dat hij hier nog sterker kan spelen met de vlot door de sterkste computerprogramma’s aangegeven combinatie 17 … Lf5! 18. h3 (of 18. Pd4 Pxe4! 19. Pxe4 Dd8! en zwart herovert het geofferde stuk) 18 … Dd8!! (opnieuw deze diep verborgen terugtocht) 19. hxg4 hxg4 20. Pe3 Pxe4 met complicaties die in alle varianten gunstig zijn voor zwart.
18. c5 b4 19. Pa4 Lc4?
Dit pakt slecht uit. Ponomariov zal de consequenties van 19 … Pxe4 niet hebben vertrouwd, maar misschien was daarmee te leven. Na 20. Dxe4 Lxb3 21. Dxe8+ Txe8 22. axb3 Lxa1 23. Txa1 d5 is zwarts dame opgewassen tegen de drie witte lichte stukken.
20. Dxb4! Dxb4 21. Pxb4 Lxf1 22. Txf1 Pxe4
De complicaties zijn voorbij. Zwart heeft een kwaliteit gewonnen, maar zijn torens kunnen in deze stand niet goed uit de voeten. Kramnik speelt de rest van de partij onberispelijk.
23. Pb6 Ta7 24. cxd6 Pxd6 25. Lxc6 Te2
26. P6d5
Ontneemt de toren op a7 de laatste velden.
26 … Pc8 27. h3 Ph6
Met 27 … a5! 28. hxg4 axb4 kan zwart meer tegenstand bieden.
28. Tc1 Pf5 29. Lb5! Pg3+ 30. Kh2 Pf1+ 31. Txf1 axb5 32. Lxa7 Pxa7 33. Kg3 Pc8 34. Td1 Lf8 35. Kf3 Tb2 36. g4 Kg7
Na 36 … hxg4 37. hxg4 Kg7 38. g5 moet zwart op zijn hoede zijn voor een mataanval met Pf6 en Th1.
37. gxh5 Pd6
Ook hopeloos is 37 … gxh5 38. Tg1+ Kh6 39. Tg2.
38. hxg6 fxg6 39. Pc7 Kf7 40. Pd3 Txa2 41. Pe5+ Kf6 42. Pd7+
Zwart geeft op.
