Gespot 59: ‘Het witveldige Beest’
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Ik weet dat er schakers zijn die een enorme voorkeur hebben voor een bepaalde kleur velden. Spelers die het Konings-Indisch spelen met zwart houden heel erg van de zwarte velden. In Nederland loopt een grootmeester rond, waarvan mij is opgevallen dat hij een zekere voorliefde heeft voor de witte velden.
Het is Sergey Tiviakov, die vooral zijn openingsrepertoire lijkt te hebben opgebouwd rondom de witveldige loper. Zo speelt hij na 1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lc4 een systeem waarin hij zeer zorgvuldig is op bovengenoemde loper. De meest agressieve aanpak laat aan zich voorbij gaan. Nee, hij bergt die loper na 3… Lc5 4. c3 Pf6 5. d3 d6 met 6. Lb3 liefst zo snel mogelijk op.
In de hoop dat hij die witte velden later in de partij kan openbreken om de loper een hoofdrol te laten spelen. Stiekem is in dit type Italiaanse stellingen ook veld f5 (niet toevallig ook een wit veld!) een mooi streven om daar een paard te nestelen.
In een andere opening, de Caro Kann, heeft Tiviakov ook een systeempje in petto dat wel bij hem past. Zelf moest ik door schade en schande ondervinden hoe sterk die witveldige loper kan worden in de variant na 1. e4 c6 2. d4 d5 3. Pd2 dxe4 4. Pxe4 Lf5 5. Pg3 Lg6 6. Ph3 e6 7. Lc4. Een blik in de database levert op dat ik niet zijn enige slachtoffer ben geweest in deze variant. Niemand minder dan Jan Timman en Robin van Kampen gingen er tegen hem onderdoor. En niet geheel toevallig speelde ook die witte loper een hoofdrol.
Vandaar dat ik die loper na deze inleiding maar even een bijnaam zal geven: ‘Het witveldige Beest’.
Ik heb een kleine bloemlezing van partijen gemaakt waarin Tiviakov dit witte Beest tot gelding weet te brengen:
Tiviakov, Sergej – Grooten, Herman
Voorafgaand aan deze partij was intern gecommuniceerd dat Tiviakov misschien niet mee zou spelen omdat hij een toernooi in Panama ging spelen. Nu bleek dat het pas een tijdje later zou beginnen. Hij zou maandag na de KNSB-ronde vertrekken, zo zei hij tegen mij.
1. e4 c6 2. d4 d5 3. Pd2 dxe4 4. Pxe4 Lf5 5. Pg3 Lg6
6. Ph3
Hier lijkt Tiviakov de laatste jaren patent op te hebben.
6…Pd7
Een zeldzame zet, waarschijnlijk niet voor herhaling vatbaar.
De hoofdvariant, ook door Anand gespeeld, is 6…e6
De tweede zet is hier 6…Pf6 7. Pf4 e5 8. dxe5 Da5+ 9. c3 Dxe5+ 10. De2 Tiviakov-Popov, 2009.
7. Lc4 e5?!
Als ik had geweten wat de gevolgen waren, later in de partij, had ik die pion wel op e6 gezet.
8. O-O!
Na een half uur nadenken gespeeld. Wit offert een pion in ruil voor een pion.
8…Le7
Ik vertrouwde het niet helemaal.
Inderdaad krijgt wit na 8…Pb6 9. Lb3 exd4 prachtige compensatie: 10. Te1+ Le7 [10…Pe7] 11. f4 c5 Met Houdini op de achtergrond is de enige manier hier [Volgens Tiviakov moest zwart hier 11…h6 spelen, maar dat ziet er heel slecht uit.] 12. De2 Ph6 13. Ld2 Tc8 en het lijkt nog te gaan voor zwart.
9. f4!
“Na deze zet heeft wit alles”, zo zei hij na afloop. Daar moet ik hem (helaas) gelijk in geven. Vooral wits witveldige loper wordt vreselijk sterk.
9…exf4 10. Pxf4 Pgf6 11. c3 Pb6 12. Lb3
12…c5
Ik probeerde tegenspel te krijgen: De ‘normaalzet’ 12…O-O is heel slecht vanwege 13. Pd3 en er zullen paarden op e5 en f5 verschijnen.
13. Le3 Dc7 14. dxc5 Lxc5 15. Lxc5 Dxc5+ 16. Kh1 O-O
17. Pxg6
Deze zet voerde hij met groot genoegen uit. Ik voelde de kracht van ‘Het witte Beest’ op b3 al behoorlijk.
17…hxg6 18. Dd3!
Een van de merites van de loper is dat hij pion f7 pent waardoor Dxg6 in de stelling komt.
18…Pfd5
Wat moet je doen om de kracht van een dergelijke loper in te dammen. Iets er tussenzetten dus. Maar daar is een paard zonder steunpunt niet zo geschikt voor. Ik begon nu al enorme spijt te krijgen van mijn zevende zet…
18…Pbd5 19. Pe4 Pxe4 20. Dxe4 Tad8 21. Tad1 <groot voordeel voor wit>
Zo faalt 18…a5?? al op 19. Txf6!
19. Tae1
19…Tae8
De beste kans op tegenspel. 19…Tad8 20. Pe4!
20. Pe4 Dc6 21. Pg5 Txe1 22. Txe1 Te8 22…Df6 23. Dg3 Df5 24. Dh4 Pf6 25. h3 <groot voordeel voor wit>
23. Tf1 Te3 24. Dd4
24…Db5?
Ik wist dat het fout was, maar het geplande alternatief beviel me bij nader inzien niet.
Ik heb hier heel lang nagedacht over 24…Df6 met een afwikkeling naar een eindspel. 25. Txf6 Te1+ 26. Dg1 Txg1+ 27. Kxg1 gxf6 28. Pe4 en nu wilde ik 28…Pf4 spelen met de bedoeling om pion b2 te kunnen belagen. Hoe langer ik naar de stelling keek, hoe minder hij me begon te bevallen. En nu er ook nog Tiviakov tegenover me zet – een meester in het eindspel – dacht ik dat ik weinig kans zou maken. Achteraf gezien was het objectief gezien het meest taaie, maar ik denk dat ik het toch ook niet gered zou hebben. 29. Pc5 had ik nog gezien maar niet wat ik nu moest doen: 29…Pc8!? Wit blijft echter uitstekende winstkansen behouden na bijvoorbeeld: 30. Pxb7 Pd3 31. Pd8 Pxb2 [31…Pd6 32. Pc6 a6 33. Pb4 Pxb2 34. Pxa6] 32. Pxf7 [Hoewel deze variant in de analyse niet op het bord is geweest (wel iets analoogs) liet Tiviakov een idee zien waarin hij het paard op b2 kon insluiten. Hier werkt het niet want zwart kan nu verder gaan met: 32. Kf2 Pd3+ 33. Ke3 Pe5 met een houdbare stelling.] 32…Kf8 (zie analysediagram)
en zwart speelt nog.
25. c4 Db4 26. Dd1
Er waren meer weerleggingen. 26. Pf3 was nog overtuigender.
26…Pf6
27. c5!
Opnieuw die vreselijk sterke loper die het hoogste woord heeft.
27…Pc4??
In lichte tijdnood en ook omdat ik geen bruikbaar alternatief zag, ging ik hier definitief de mist in. Ook na 27…Pbd7 28. Pxf7 Kh7 29. Pg5+ Kh6 30. Pe6 De4 31. Dc1 g5 staat zwart verloren na het bijzondere 32. Pd8!
28. Dd4!
Opgeven had ook tot de mogelijkheden behoord…
28…Te1 29. Dxc4 Pd5 30. Pf3 1-0
Tiviakov, Sergei – De Vreugt, Dennis
1. e4 e5 2. Lc4 Pf6 3. d3 Lc5 4. Pf3 Pc6 5. c3 d6 6. Lb3 a6 7. O-O La7 8. Le3 O-O 9. Pbd2 Pe7 10. Ph4
10…c6?! Hier wordt normaliter 10…Lg4 gespeeld.
11. Lxa7 Txa7 12. f4 Pg6?! Een betere speelwijze voor zwart lijkt. 12…exf4 13. Txf4 Ta8 hoewel wit na 14. Df3 ook goede vooruitzichten zal hebben.
13. Pxg6 hxg6 14. fxe5 dxe5 15. Pf3 Lg4
16. De1! Pd7
Nu faalt 16…Dxd3? op 17. Pxe5 en wit wint materiaal na 17…Dd6 18. Pxg6 Te8 19. e5
De enige zet is 16…Lxf3 maar ook dan wordt duidelijk dat zwart problemen met de f-lijn zal ondervinden.
17. Dg3 Lxf3 18. Txf3
Nu komt er (behalve Taf1) vooral de dreiging Dxg6 in de stelling te zitten. Overigens nog niet meteen want wit moet uitkijken voor … Db6+ en Dxb3.
18…Pc5
Relatief het beste maar het kost een belangrijke pion. 18…De7 19. Dxg6
19. Lxf7+!
Daar komt ‘Het witte Beest’ te voorschijn.
19…Txf7 20. Txf7 Kxf7 21. Df2+
En hier gaf De Vreugt er al de brui aan. Een beetje vroeg, maar ik kan me voorstellen dat hij geen zin had om de techniek van een technicus als Tiviakov te testen. Na 21. Df2+ Kg8 22. Dxc5 Ta8 23. De3 heeft wit een gezonde pion meer.
1-0
Tiviakov, Sergei – Van Kampen, Robin
1. e4 c6 2. d4 d5 3. Pd2 dxe4 4. Pxe4 Lf5 5. Pg3 Lg6 6. Ph3 Pf6 7. Lc4 e6 8. Pf4 Ld6 9. c3 Dc7 10. Df3 Pbd7 11. O-O O-O 12. Te1 c5 13. Pxg6 hxg6 14. Lb3 cxd4 15. cxd4 Pb6 16. Lg5 Pbd5 17. Tac1 Dd7 18. Lxf6 Pxf6 19. Pe4 Pxe4 20. Dxe4 Tac8 21. Tcd1 Tc7 22. Dg4 Dd8 23. Te3 Df6 24. Tf3 De7 25. g3 Tfc8 26. Kg2 Tc1 27. Td2 Te8 28. Te2 Tc7 29. Te4
Het lijkt erop dat Van Kampen de opening redelijk overleefd heeft. Maar hij heeft toch niet kunnen voorkomen dat wit veel spel heeft, terwijl hij zelf moet afwachten. Natuurlijk lijkt ‘Het witte Beest’ redelijk in bedwang vanwege de pionnenstructuur e6/f7, maar wit heeft allerlei mogelijkheden om die op den duur aan te tasten. Het plan h2-h4-h5 dringt zich op en zwart dient ook rekening te houden met een mogelijke verdubbeling op de h-lijn. Bijvoorbeeld: Dh3 gevolgd door Te4-h4 is een gevaarlijk plan. Het verklaart in elk geval zwarts volgende fout. 29. Txf7 Kxf7
29…g5? 30. Txf7!
‘Het witte Beest’ wordt weer losgelaten! Op een pijnlijke manier worden de witte velden weer ondermijnd.
30…Dxf7 Het verschil zit hem in het prijsgeven van veld f5. Dat uit zich in de variant na 30…Kxf7 31. Txe6 Dxe6 32. Df5+! en zwart moet het punt e6 loslaten.
31. Txe6
Wit wint al zijn materiaal weldra terug. Maar door het uiteenrafelen van de pionnenstructuur is het gedaan met de zwarten.
31…Le7 31…Td8 32. Dxg5 Tcd7 33. Tg6 Lf8 34. Lxf7+ Kxf7 35. Df5+ is kansloos voor zwart.
32. Te3?!
Wit laat een klein steekje vallen.
Hier blijkt 32. De4! nog veel sterker te zijn voor wit. Na bijvoorbeeld 32…g4 33. Th6 gxh6 (zie analysediagram)
34. Dg6+ zou het sneller misgegaan zijn met zwart.
De afwikkeling met 32. Txe7 Tcxe7 33. Lxf7+ Txf7 is niet zo duidelijk als het lijkt.
32…Tc4
Wit staat tijdelijk een toren achter, maar Tiviakov heeft toch goed gezien dat hij het materiaal met rente terugwint.
33. Dd7 b5?
Dit verliest onmiddellijk. Zwart kon zih een eindspel met 33…Kf8 34. Tf3 Lf6 35. Dxf7+ Kxf7 36. Lxc4+ Ke7 torens en ongelijke lopers laten bewijzen.. Maar met de techniek van Tiviakov zal Van Kampen ook weinig illusies hebben gehad op een goed resultaat.
34. Dxb5 Tec8 35. Lxc4 Txc4
36. Txe7!
Een mooie slotzet. Na 36. Txe7 Dxe7 37. Dxc4+ heeft wit drie pionnen meer.
1-0
Tiviakov, Sergei – Timman, Jan H
1. e4 c6 2. d4 d5 3. Pd2 dxe4 4. Pxe4 Lf5 5. Pg3 Lg6 6. Ph3 Pf6 7. Lc4 e6 8. Pf4
8…Pd5
Timman kiest een systeem waarin hij probeert de kracht van de witveldige witte loper snel in te dammen.
9. Pxg6 hxg6 10. c3 Pd7 11. Ld2 Dc7 12. Df3 P7f6 13. O-O-O O-O-O 14. Lg5 Le7 15. h4 Ph7 16. Ld2 Phf6 17. Kb1 c5 18. Lg5 cxd4 19. Txd4 Pb6 20. Txd8+ Lxd8 21. Lb3
21…Pfd5?! Hier had Timman met 21…Dc6! een zeer acceptabele stelling kunnen bereiken. Het zou hem dan uitstekend gelukt zijn om het witte loperpaar te bestrijden.
22. Pe4 f6?!
Het begint de zwartspeler uit de vingers te glippen.
23. Lc1 Nog sterker zou 23. c4 zijn geweest. 23…Pb4 24. Ld2 is dan erg lastig voor zwart.
23…g5 24. g3 gxh4
25. gxh4?!
Maar wit gaat ook niet optimaal verder.
Ook nu kon wit met 25. c4! Pb4 [25…Pxc4? 26. Lxc4 Dxc4 27. Pd6+] 26. Lf4 groot voordeel bereiken.
25…Dc6 26. Dg3 g5 27. f3 27. h5
27…Lc7 28. De1 gxh4 29. Txh4 Td8
Ook niet beter is wegens 29…Te8 30. Th6
29…Txh4 30. Dxh4 Ld8 31. Dh8 is ook geen lolletje voor zwart.
30. c4!
Eindelijk wordt dat paard op d5 aan de tand gevoeld. Het wint een pion, maar wat belangrijker is: de witte velden worden opengebroken.
30…Pe7 31. Pxf6 Pf5 32. c5!? Simpeler is 32. Th5 Pd4 33. De4 en wit heeft een gezonde pion meer.
32…Pd5 33. Pxd5! exd5 34. Tg4 Te8 35. Dg1
De stelling is al problematisch voor zwart, na de volgende zet krijgt de witte loper het laatste woord.
35…De6?
35…Db5 36. Ka1 Td8 37. Lg5 is ook uit.
36. Te4+-
Een mooi wending.
36…Dg8 37. Dxg8 Txg8 38. Lxd5 1-0
Heeft u zelf iets gecreëerd dat de moeite waard is? Of misschien uw tegenstander? En was het wellicht dermate komisch, dat u dat aan een groter publiek wil voorleggen? Of had u een geniale combinatie die u met ons wil delen? Stuur dan een e-mail naar auteur dezes (hgrooten@xs4all.nl) of aan ons redactieadres (redactieschaaksite@gmail.com) , dan zullen we kijken of een en ander voor het voetlicht kunnen brengen. Het woord is aan u!
De analyses van deze fragmenten via de viewer:
(De foto is van Jos Sutmuller)
