Gespot 62: De snelheidsduivel
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Schakers kijken allemaal anders aan tegen het snelschaken. Waar sommigen het verafschuwen omdat ze door het hoge tempo veel blunders maken, vinden anderen het juist wel prettig dat er snel gezet mag worden. Een potje verliezen is dan minder erg: het is zo voorbij en er wacht meteen een nieuwe kans!
Zelf kijk ik er met gemengde gevoelens naar. Tijdens mijn twintiger jaren ging ik graag naar snelschaaktoernooien. Niet alleen vanwege de vaak redelijk gevulde prijzenpot maar ook om zo in aanraking te komen met sterke spelers. Daarbij werd er de nodige handigheid en tactische slagvaardigheid van je gevraagd, iets wat ik graag wilde ontwikkelen. De meeste toernooien in Nederland verliepen vaak uiterst sportief, op een paar incidenten na. Later vond ik dat veel snelschaken een negatieve invloed had op de diepgang in een partij en heb ik mijn gezicht niet zo vaak meer laten zien.
Bij het spelen van toernooien in het buitenland ontvouwden zich voor mijn ogen vaak hele andere taferelen. Daar zag je dat spelers zich inschreven voor een open toernooi, maar dit hoofdtoernooi bleek voor hen vaak bijzaak te zijn. Ze moesten het hebben van de periodes voor en na de ronde. Dan kwam er een schaakklok op tafel en begon het gebeuk op de klok. Dit ging bijna altijd om geld. Ik heb hier een column over geschreven, getiteld De Bv Vujovic en consorten.
Hetzelfde zag ik gebeuren bij een toernooi dat ik ooit speelde in de Italiaanse badplaats Caorle. Ik was daar met een paar schaakvrienden neergestreken en omdat het toernooi pas in de avonduren werd gespeeld, slenterden wij vaak halverwege de middag eventjes langs de boulevard. Totdat wij plotseling op een terras datzelfde gebeuk op de klok hoorden. Toen we een kijkje namen, zagen we daar een Joegoslavisch heerschap, volkomen in het zwart gekleed, dat daar zat te vluggeren tegen deelnemers uit het publiek. Alle potjes gingen om geld. En met zijn angstaanjagende blik met die zwarte haardos, waar al enige kaalheid viel te ontdekken, had hij letterlijk iets weg van de duivel.
Omdat hij tegen een stuk zwakkere deelnemers uit het toernooi speelde, gaf hij soms een tijdvoorsprong aan de tegenstander. Maar zij waren niet opgewassen tegen zijn snelle manier van spelen. Aangezien wij onszelf rekenden tot spelers van een ander kaliber, vonden wij het tijd worden om deze meneer eens uit te dagen. Dat deed je dan door wat muntgeld op de tafel te leggen en als dat voldoende was, wilde hij daar wel op ingaan. Uiteraard wist hij natuurlijk dat hij nu wat meer oppositie kon verwachten en het eerste dat hij probeerde was of wij met tijdachterstand wilden gaan spelen. Dat deden we niet, maar het speeltempo werd ‘als compromis’ gezet op 2 minutenvluggertjes (in de tijd dat er nog geen digitale klokken waren!). Die klok stelde hij dan in…
En waar we bang voor waren, gebeurde ook. De Joegoslaaf (later bleek het om de beroepsvluggeraar Slobodan Kovacevic te gaan) speelde een heel saai soort schaak, maar hij voerde zijn zetten bliksemsnel uit. Partijen die begonnen met 1. d4, 2. Pf3, 3. Lf4, e3, c3 en h3. En hij won het ene na het andere potje van ons, terwijl we eigenlijk vonden dat hij niet bijster goed was. Ondertussen gingen er heel wat Italiaanse lires (die waren trouwens niet veel waard) over de tafel die in Joegoslavische handen terecht kwamen. Toen een van ons vond dat hij teveel geld aan het kwijtraken was, werd zijn plaats ingenomen door een andere Nederlander. Die kreeg ook wat te incasseren, maar ondertussen probeerden de anderen het spel van Kovacevic te analyseren. Eindelijk had iemand ‘het lek’ boven.
“Hij speelt heel snel, doet vooral veilige zetten en ondertussen valt hij ongedekte stukken van ons aan. Elk ongedekte stuk dat we in de gauwigheid niet in de gaten hebben, slaat hij er onverbiddelijk af!”
Dat gebeurde meestal met de dame, die hij steeds op slinkse wijze, liefst van grote afstand, iets liet aanvallen. Tja, dat is ook een manier om in je levensonderhoud te voorzien. Maar toen we het kunstje doorhadden en met een geheel ander oog de vluggertjes ingingen, kwamen de lires weer onze kant op. Zelfs zoveel dat meneer eens op zijn andere klokje keek en zei dat hij nog meer te doen had. Het schaakbord en de klok werden opgeborgen en zo kwam er dan een einde aan deze voorstelling.
Dit verhaal leek me een mooie gelegenheid om de bezoekers van Schaaksite eens aan een snelheidstest te onderwerpen. Ik bied u eerst drie instructievoorbeelden aan waarin het gaat om dubbele of zelfs meervoudige aanvallen met de dame. Vervolgens mag u de stopwatch aan gaan zetten. En dan mag u proberen om de volgende twintig (!) combinaties op te lossen. Let goed op wie aan zet is, want die speelt en wint. Ze zijn van gemakkelijk naar moeilijk(er) geselecteerd. Ik ben benieuwd of er clubschakers zijn, die dit binnen de 20 minuten kunnen doen. Schaam u niet, u mag uw tijd melden. Veel plezier!
Wit begint met een ruil.
1. Lxb7 Txb7
De toren op b7 is nu ongedekt komen te staan. Dan is het zoeken naar een tweede aanvalsdoel en dat wordt natuurlijk snel gevonden: het matveld op h7.
2. De4!
Rechts op het bord dreigt er mat, links ‘hangt’ er een toren. Dat kost dus materiaal.
2…Lxg5
Zwart komt er vanaf met een kwaliteit minder, maar dat is niet voldoende om de partij nog te redden.
3. Dxb7 Lf6 4. Df3
En na nog wat zetten had Topalov het punt op zak.
1-0
Na een avontuurlijke partij is de zwarte toren enigszins verdwaald en staat de zwarte koning op de tocht. Dat soort motieven zijn een kolfje naar de hand van een aanvalsspeler. Bologan tilt een fraai motief boven tafel:
1. Da3!
Dreigt mat dus de volgende zet is gedwongen.
1…De7 Op 1…Pe7 volgt er een voor de hand liggende dubbele aanval met de dame: 2. Df3! Omdat er mat op f8 dreigt en er tegelijkertijd een volle toren hangt, kan zwart meteen opgeven.
2. Lh6+!
Sterker dan het alternatief. Ook goed is 2. Dh3 omdat er mat op h6 dreigt en tegelijkertijd de toren op g2 opnieuw het kind van de rekening wordt.
2…Kxh6
Geen keus. Niet in aanmerking komt 2…Kg8 vanwege 3. Tf8+ Dxf8 4. Dxf8# een fraai röntgenmotief.
3. Dh3+
En zo valt de toren in witte handen waarna de strijd gestreden is.
3…Kg7 4. Dxg2
en met een kwaliteit meer was het voor de witspeler niet moeilijk meer.
1-0
Deze stelling heb ik ontleend aan het boek ‘Secrets of Chess Tactics’ van Dvoretsky.
14. Dd4!!
Wit heeft met deze zet maar liefst vijf (!) verschillende dreigingen in de stelling gebracht. Die dreigingen zijn:
- Pc3-b5: een aftrekaanval waarbij wit zowel Pc7# als Dxb2 dreigt.
- Pc3xd5: een aftrekaanval waarbij wit zowel Pc7# als Dxb2 dreigt.
- Pc3-e4: een aftrekaanval waarbij wit zowel Pd6# als Dxb2 dreigt.
- e5-e6: een aftrekaanval waarbij wit zowel exd7+ als Dxg7 dreigt (als soms ook Dxg4).
- Dd4-c5: een matdreiging op e7 waarbij tegelijkertijd Tc1-b1, Db2-d2, Tf1-d1 met het insluiten van de zwarte dame dreigt.
14…f6
Op 14…Db6 15. e6! Dxd4 [15…fxe6 16. Dxg7 is helemaal uit.] 16. exd7+ Kxd7 17. exd4 en wit heeft een stuk gewonnen.
Na 14…Da3 volgt 15. e6! Lxe6 16. Dxg7 met winst.
Nu kost 14…Pe6 gewoon een stuk na 15. Dxg4
15. exf6 gxf6
Relatief iets beter is 15…Pxf6 maar ook dan wint wit met 16. Lxf6 Pe6 [16…gxf6 17. Dxf6 Tg8 18. Pxd5 en ook nu gaat er veel materiaal verloren bij zwart: 18…Dxf6 19. Pxf6+ Kf7 20. Pxg8] 17. Dg4! gxf6 18. Lf5 Ke7 [Ook na 18…Pc5 19. Lxd7+ Pxd7 20. De6+ Kd8 krijgt wit plotseling een winnende aanval met 21. Tb1! Dxc3 22. Txb7 en het mat valt niet te voorkomen.] 19. Lxe6 Lxe6 20. Dg7+ Lf7 21. Pxd5+ cxd5 22. Tc7+ en wits initiatief slaat door.
16. Lxf6 Tg8 Na 16…Pxf6 17. Dxf6 Tg8 heeft wit opnieuw het grapje met 18. Pxd5!
17. Pb5!
Nu mag wit wederom de batterij afvuren die al in het begin klaar stond. De matdreiging op d6 is dodelijk.
17…Dxb5 17…Dxd4 18. Pd6#
18. Lxb5 Pe6 19. Db2 cxb5 20. Lh4
Omdat zwart onvoldoende compensatie had voor het verlies van de dame gaf hij het hier op.
1-0
OPGAVEN
OPGAVE 1
OPGAVE 2
OPGAVE 3
OPGAVE 4
OPGAVE 5
OPGAVE 6
OPGAVE 7
OPGAVE 8
OPGAVE 9
OPGAVE 10
OPGAVE 11
OPGAVE 12
OPGAVE 13
OPGAVE 14
OPGAVE 15
OPGAVE 16
OPGAVE 17
OPGAVE 18
OPGAVE 19
OPGAVE 20
Alle fragmenten via de viewer:
Hebt u zelf iets gecreëerd waarvan u denkt dat het de moeite waard is? Of misschien iets van uw tegenstander? Of was het wellicht dermate komisch dat u het aan een groter publiek wilt voorleggen? Had u een geniale combinatie die u met ons wilt delen? Stuur dan een e-mail naar auteur dezes () of aan ons redactieadres (), dan bekijken wij of we een en ander voor het voetlicht kunnen brengen.
17/20 in 11 minuten.
Opgave 3, 6 en 13 fout.
Wel heel snel gedaan, nu nog iets nauwkeuriger!