Gespot 8: Een sterk staaltje
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen. Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Er wordt wel eens gezegd dat schaken en wiskunde enig verband met elkaar houden. Dat zal dan te maken met het logisch kunnen nadenken en het probleemoplossend vermogen. Toch zijn er teveel verschillen om van een grote synchroniteit te kunnen spreken. In een grijs verleden volgde ik een opleiding voor informatica. Een van mijn medestudenten had er lucht van gekregen dat ik schaakte en daagde mij in de pauze uit voor een potje. Toen hij een paar keer verloren had, kreeg ik het ‘verwijt’ dat ik zo snel speelde en dat hij daardoor ‘uit zijn doen’ raakte.
“Als ik maar genoeg tijd krijg, kan ik wel tegen je op”, kreeg ik te horen.
Hij was een van de slimme studenten met grote wiskundige aanleg en goed in de meeste vakken. Hij stelde voor om elke dag een zet te doen, dan kon hij daar thuis op zijn gemak rustig over nadenken. Omdat ik in zijn ogen een ervaren clubschaker was, moest ik in de pauze dan een tegenzet doen, zonder daar een hele dag over te mogen nadenken. Ik stemde in met zijn voorstel. Een van mijn medestudenten, zelf ook een redelijke schaker, wist allang hoe dat ging aflopen. De arme student wist niet dat een beginneling weinig tot geen kans heeft tegen een speler die over een groot surplus aan schaakkennis beschikt. Tot zijn grote ergernis kwam hij er ook niet aan te pas. Zijn reactie was voorspelbaar: “ik had geluk gehad…”.
Ik moest onwillekeurig aan dit voorval denken toen ik op de volgende eindspelstudie stuitte. De oplossing is eigenlijk verbluffend en tegelijk prachtig in al zijn eenvoud, als je tenminste over voldoende eindspelkennis beschikt.
In deze stelling staat wit een paard voor, maar zijn laatste pion dreigt elk moment afgeruild worden. 1. Pb6+!! Een formidabel paardoffer. Het blijkt ook de enige weg naar de winst te zijn. Zwart is verplicht het paard te nemen, omdat wit de pion van achter wil kunnen dekken. [Bijvoorbeeld na 1. Pe7 Kb7 2. Pc6 [2. Pd5 c6] 2… Kb6 3. Pd4 Kc5 is duidelijk dat de winst verkeken is.] [Ook na 1. Kg3 Kb7 2. Pe7 Kb6 is er geen winst meer te zien.] 1… cxb6 [Na 1… Kb7 2. Pc4 staat het paard uitstekend opgesteld op veld c4. zie analysediagram
Het houdt zo de koning van veld b6 en na 2… c6 3. b6 beslist de gedekte vrijpion.] 2. Kg3 De koning snelt nu dichterbij. 2… Kb7 3. Kf4
3… Kc7 [Andere pogingen van zwart bieden ook geen uitweg. 3… Kc8 4. Ke5 Kc7 [Een overgang naar de hoofdvariant is 4… Kd7 5. Kd5] 5. Ke6 en zwart wordt langzaam weggemanoeuvreerd, totdat hij de pion verliest. Een mogelijke winstvoering gaat als volgt: 5… Kc8 6. Kd6 Kb7 7. Kd7 Kb8 8. Kc6 Ka7 9. Kc7 Ka8 10. Kxb6 Kb8 zie analysediagram
11. Ka6 Ka8 12. b6 Kb8 13. b7 Kc7 14. Ka7 en wit haalt dame.] 4. Ke5 Kd7 5. Kd5 De winstvoering is natuurlijk gebaseerd op de kennis dat het resterende pionneneindspel gewonnen is voor wit. 5… Kc7 6. Ke6 En hier gebeurt hetzelfde als in de laatste variant. 1-0
Wat was het geheim van de smid? Voornamelijk door te weten dat het eindspel van witte pion op b5 tegen zwarte op b6 en de koningen in de buurt van elkaar in alle gevallen gewonnen is voor wit, omdat de zwarte koning wordt weggedreven. Hij verliest dan de pion en met een pion op de vijfde rij en de koning vóór de eigen pion wint wit altijd. De twee dingen die je moet weten is enerzijds dat de witte koning op tijd is om zijn vijandelijke collega terug te dringen. Hij komt wel van heel ver! Anderzijds dat als het paard niet geslagen wordt, het ideaal op c4 staat. Dat is genoeg om de eerste zet te vinden; de oplossing spreekt daarna voor zich.
Niettemin een sterk staaltje!
Dit fragment via de viewer:
