Schaken op school is cool
Schaken op school is cool
Een verslag uit Israel, Bulgarije, Engeland en de Tweede Kamer
Eerder heb ik al eens geschreven over het belang van Schaken op Scholen. Hierbij een vervolg.
Overzicht van aantekeningen
- Een voortgangsverslag uit Israel
- Bulgaarse school neemt schaken op in curriculum
- Schaken in het Engelse Lagerhuis
- Schaken in de Tweede Kamer
- De motie over Schaken op Scholen
1. Een voortgangsverslag uit Israel
Aan de President van de FIDE
de heer Kirsan Ilyumzhinov
Onderwerp: Schaken op scholen in Israel – een voortgangsverslag
Geachte heer de President,
Sinds uw bezoek aan Israel en uw ontmoeting in Jeruzalem op 19 december 2010 met de heer Shoshani, secretaris-generaal van het Israëlische Ministerie van Onderwijs, dat als zeer belangrijk en wezenlijk is ervaren, is er een aanmerkelijke voortgang geboekt in het project dat de Israëlische Schaakbond voorrang heeft gegeven op alle projecten.
Uw daadwerkelijke financiële steun heeft ons in staat gesteld verschillende algemene bureaucratische hindernissen te overwinnen.
Gedetailleerde onderhandelingen met ambtenaren van het ministerie hebben geleid tot het ondertekenen van een officiële overeenkomst tussen de Schaakbond en het Ministerie van Onderwijs. Naar aanleiding van die overeenkomst hebben we besprekingen gehad met plaatselijke gemeentebesturen (alle in randgebieden) om zo te bekijken waar we het project schaken op scholen kunnen beginnen. Het project werd gedurende het eerste jaar omschreven als een ‘pilot project’ (men was het ermee eens dat al naar gelang het succes van de ‘pilot’, het project wordt verdriedubbeld gedurende het tweede jaar).
Gelet op het belang van het project is de Algemeen Directeur van de Israëlische Schaakbond bijgestaan door een bijzonder deskundige projectleider, belast met de leiding daarvan. Tijdens het schooljaar 2011 – 2012 wordt het project onder leerlingen in de tweede klas in tien plaatselijke gemeenten – alle in de buitengebieden – uitgevoerd. Onder de tien gemeenten zijn drie Arabische gemeenten (één in het zuiden onder de Bedoeïenen waar het project inmiddels is begonnen en waardering heeft ontvangen omdat zij zo uniek is en een verschijnsel is zonder precedent, en twee in het noorden van het land).
In verschillende gemeenten zijn we begonnen met onze activiteit om speciale schaakinstructeurs op te leiden (velen van hen zijn studenten op de universiteiten).
Nu de vakanties in het Joodse deel van Israel voorbij zijn, beginnen we onze activiteiten in de klassen (in het niet-Joodse deel zijn we al begonnen). De officiële opening van het programma Schaken op Scholen is 6 november. De schaaklessen worden tot het einde van het schooljaar gehouden tot 30 juni 2012. In totaal zullen we in 120 tweede klassen schaaklessen geven, die door het Ministerie van Onderwerp worden aangemerkt als ‘pilot’.
Geachte meneer de President, we zijn erg trots dat we samen met u en het Ministerie van Onderwijs in staat zijn gesteld dit belangrijke project op te zetten. We zien ernaar uit de omvang van het project met de FIDE en het Ministerie van Onderwijs uit te breiden (afhankelijk van het succes van de pilot dat leidt tot verdriedubbeling van het project).
Nogmaals dank meneer de President voor uw initiatief en steun.
Hoogachtend,
Yigal Lotan, Adv
Algemeen Directeur
Kopieën aan
– de heer Moshe Slav – Voorzitter van de Israëlische Schaakbond
– de heer Israel Gelfer – Vicepresident van de FIDE
2. Bulgaarse school neemt schaken op in curriculum
Leerlingen krijgen schaken op de Eurostandard Hogeschool in Sofia
(Een verslag van de Deutsche Welle, 29 oktober 2011, auteur: Joanna Impey, Sofia)
Op de hoogste verdieping van de Eurostandard Hogeschool in het centrum van Sofia zet een groep leerlingen de schaakstukken kaar voor hun volgende les. Aan het begin van het schooljaar zijn deze leerlingen de eersten in Europa die schaaklessen krijgen als een verplicht vak. Het is een pilot dat is opgezet in samenwerking met de Europese Schaakunie. Het programma is ingericht om schaken te promoten onder jongeren in heel Europa.
‘We geven om onze kinderen, die de nieuwe generatie in Europa zijn. Daarom willen we hen uiteraard het beste geven. Vandaar dat het noodzakelijk is om schaken te promoten,’ vertelt Boyko Hristov van de Europese Schaakunie aan de Deutsche Welle. ‘Daarom is onze samenwerking werkelijkheid geworden.’
Een kleine kring van bevoorrechten
De jongeren aan de Eurostandaard zijn de gelukkigen. Het is een particuliere school, die zich heeft toegelegd op de voorbereiding van elite studenten voor loopbanen in het bankwezen, financiën en verzekeringen. Er zijn slechts 50 leerlingen, van veertien tot achttien jaar.
Hristov hoopt dat zijn school de eerste zal zijn van vele die volgen. Hij vertelt dat het Bulgaarse Ministerie van Onderwijs al zijn belangstelling heeft getoond voor het invoeren van het vak schaken in het openbare onderwijs, maar dat er nog een groot struikelbrok bestaat.
‘Natuurlijk moet de Bulgaarse overheid geld vinden om het schaken op scholen te bevorderen,’ geeft Hristov toe. De overheid zou ook ruimte moeten vinden voor schaken als onderdeel van het nationale curriculum. Momenteel krijgen Bulgaarse kinderen drie uur lichamelijke opvoeding per week. Hristov heeft voorgesteld het derde uur te besteden aan schaaklessen. Hij ziet schaken als een soort gymnastiek voor de hersenen. ‘We behandelen schaken als een sport, niet als slechts een spel. Het is werkelijk een sport, omdat we onze spieren trainen. Maar, onze hersenen zijn een deel van ons lichaam, precies zoals onze spieren. De hersenen hebben alleen een andere functie,’aldus Hristov. ‘Er bestaat heel veel onderzoek waaruit blijkt dat als iemand zijn hersenen gebruikt, hij langer in goede conditie blijft.’
In Bulgarije pleit het Nationale Olympisch Comité zelfs ervoor om schaken te erkennen als een Olympische sport.
Positieve steun uit Brussel
De Europese Schaakunie heeft in het Europese Parlement in september haar programma voor ‘Schaken op scholen’ gepresenteerd. Gebleken is dat het met ‘grote belangstelling’ is ontvangen.
Toch is schaken al een populaire vorm van tijdspassering aan het worden in oost Europa. Op de Balkan leren kinderen schaken al op jonge leeftijd. In Bulgarije zijn grote schakers zoals Veselin Topalov, nationale helden geworden.
In West Europa daarentegen bestaat er weinig traditie voor schaken. Daar is het in landen zoals Frankrijk en Duitsland moeilijker om scholen ervan te overtuigen dat schaken meer is dan alleen maar een hobby. De Europese Schaakunie wil benadrukken dat schaken voor alle jongeren een belangrijk instrument is voor het ontwikkelen van strategisch denken, van logisch denken en van concentratievaardigheden.
Op de Eurostandard Hogeschool geven twee zeventien jarigen hun mening over het onderwerp.’ Ik vind het een leuk idee, omdat schaken je vaardigheden in denken ontwikkeld, en in dat van je geestelijke conditie,’ legt Stefan uit. ‘Het is leuk om het op school te spelen.’ ‘Het is een geweldig idee omdat het een oefening is voor je hersenen,’ zegt Christian. ‘Maar persoonlijk vind ik het niet leuk. Het is prima voor de ontspanning,’ aldus het artikel van Joanna Impey.
3. Schaken in het Engelse Lagerhuis
Op 18 oktober jl. bestond in Engeland het project ‘Schaken op Scholen en Buurten’ (Chess in Schools and Communities (CSC) één jaar.
Zie: www.chessinschools.co.uk/
Dus, reden voor het houden van een receptie. Het Engelse Lagerhuislid voor het district Leeds West, Rachel Reeves, was de gastvrouw op de receptie in de Jubilee Zaal in Westminster, Londen, op 18 oktober 2011. Onder de gasten Garry Kasparov in zijn hoedanigheid als voorzitter van de Kasparov Chess Foundation, en Nigel Short, Jonathan Rowson en Jonathan Speelman.
Reeves is een van de 23 Afgevaardigden die eerder op die dag een motie heeft ondertekend die is opgesteld door het Parlementslid Yasmin Qureshi. De motie verleent steun aan de campagne om elk kind op een basisschool de gelegenheid te geven te leren schaken.
Reeves: ‘Het is geweldig om jongeren te zien schaken. Het helpt hen bij het opbouwen van vaardigheden om op logische wijze problemen op te oplossen. Bovendien is schaken leuk om te doen. (…) Omdat ik vroeger op school schaakte, weet ik hoe waardevol schaken is. ‘Schaken op Scholen’ werkt op 80 scholen over heel het land. In slechts één jaar tijd is zij erin geslaagd 3.000 kinderen te leren schaken, en hen ervan te laten genieten. Vandaag genoot ik er opnieuw van, ook al speel ik niet meer zo goed. Het was geweldig te zien wat de kinderen hebben geleerd en het was voor hen ook schitterend een wereldkampioen te zien.’
Het doel van CSC is schaken terug te brengen over heel het land. Het te introduceren op duizend basisscholen. CSC stelt dat het introduceren van schaken in het tweede of derde jaar van de basisschool de leerlingen een schat aan voordelen biedt die geen enkele andere tak van sport kan leveren.
4. Schaken in de Tweede Kamer
Wat Rachel Reeves MP heeft gedaan in het Lagerhuis is groots. Eigenlijk hebben we in Nederland ook zoiets. Zij het anders. In Den Haag in het gebouw van de Tweede Kamer vindt jaarlijks enkele dagen na het Tata Steel Toernooi een simultaan plaats tussen een bekende schaker en Kamerleden, politici en parlementaire journalisten. Het wordt financieel mogelijk gemaakt door Tata Steel (en vroeger Corus). De hoofdarbiter is de internationaal arbiter Thomas van Beekum. Het is in Nederland de belangrijkste simultaan die jaarlijks wordt gehouden.
Dit jaar snelde Anish Giri langs de borden, zij het met koorts. Tempo is namelijk belangrijk op een simultaan in de Tweede Kamer. Het feest mag niet te lang duren, de deelnemers hebben na de schaakpartij weer hun verplichtingen. Er moet immers wel worden geregeerd. De simultaangever vorig jaar was Bianca Muhren.
(Flash back. Ik keek toevallig naar twee spelers (m/v) die samen overlegden welke zet het best kon worden gedaan. Aan beide borden stond Giri al voor. Hij liep langs de andere borden. De twee spelers raakten stukken aan, verplaatsten die, overlegden, zetten die terug, en dachten vol vertwijfeling na. Ik plaagde Thomas een beetje, keek hem glimlachend aan en fluisterde: ‘Arbiter, eigenmachtig ingrijpen.’ Thomas glimlachte en haalde zijn schouders op. Kijk, dat is de juiste handeling! Een arbiter moet aanvoelen wanneer hij de FIDE-regels wel en wanneer niet toepast. Niet iedere arbiter is geschikt zo’n simultaan te leiden. Zo moet een arbiter ook begrijpen dat Kamerleden, politici en journalisten tijdens hun partij hun mobiele telefoon of blackberry willen raadplegen, en hen daarvoor dus geen nul moet geven. Einde flash back)
5. De motie over Schaken op Scholen
Het is maar een idee. Laten we hopen dat het simultaan in het gebouw van de Tweede Kamer voortaan aanzienlijk meer publiciteit krijgt. Het zou m.i. nog mooier zijn indien volgend jaar voorafgaand aan de simultaan de voorzitter en leden van de Vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen onder de aandacht wordt gebracht het belang van Schaken op Scholen. Daarbij zou de KNSB in een van de lobbyruimten een presentatie kunnen geven van het SpeelZ-project voor basisscholen. En als het jaar daarop Kasparov komt …
Laten we hopen dat ook de Tweede Kamer een motie aanvaardt over het belang van schaken. Hierbij alvast het sjabloon voor een motie:
De Kamer,
gehoord de beraadslaging,
constaterende dat schaken …
constaterende dat …
constaterende dat …
overwegende dat …
overwegende dat …
overwegende dat …
verzoekt de regering …
en gaat over tot de orde van de dag.
w.g. namen van fractievoorzitters of
namen van vertegenwoordigers van fracties
Wie wil de motie verder invullen? Je mag meer ‘constaterende dat’ of ‘overwegende dat’ gebruiken.
Bedenk wel dat hoe ruimer of hoe onvoorzichtiger je de motie formuleert, hoe kleiner de kans is dat alle fracties je motie gaan ondertekenen, of dat een meerderheid valt te vinden daarvoor. Het is de kunst het zo te formuleren dat de grens precies wordt bereikt dat alle fracties (of een meerderheid, of zoveel mogelijk fracties) willen tekenen. Zo zie je in de Kamer de leden in de bankjes en in de ruimte achter de Vergaderzaal aan het onderhandelen zijn over woorden, soms worden politiek assistenten van bewindspersonen gesondeerd over hoe een motie bij een bewindspersoon zal vallen (‘als we de motie zo formuleren, is jouw minister straks bereid deze motie uit te voeren?’). Bedenk ook dat dit kabinet achttien miljard moet bezuinigen, en dat er partijen zijn die vooral willen bezuinigen op subsidies.
Dus, een mooie klus om de tanden te bijten op het formuleren van een motie.
