Smeets zorgt voor daverende verrassing
Het Tata Steel Chesstournament is begonnen. De woorden Hoogovens en Corus liggen iedereen nog op de lippen, maar in elk geval is Wijk aan Zee de komende periode weer helemaal in de ban van het schaken. Alle hotels en pensions zitten bomvol. De restaurants hebben hoogtijdagen. Zaterdag 15 januari werden de klokken aangezet en kon een van de oudste toernooien ter wereld, weliswaar onder een nieuwe naam, weer beginnen. In de A-groep zorgde de Nederlandse kampioen, Jan Smeets, is in de eerste ronde direct voor een daverende verrassing. Hij zette in slechts 25 zetjes niemand minder dan Alexei Shirov van het bord.
Een beter begin kan een schaker zich niet wensen. Smeets, die een tijdlang niet zo goed op dreef was, heeft kennelijk het Tata Steel Chesstournament uitgekozen om weer eens te vlammen. Van Shirov weten we dat hij geniaal is, maar ook dat hij soms vreselijk kan zitten te schutteren. Ik was er ooit getuige van dat hij in slechts 13 zetten verloor van de modale Engelse grootmeester Wells. Dat was in Gibraltar 2008. Tegen Smeets duurde het schutteren eigenlijk maar één zet. Daarna konden de stukken meteen weer in de doos terug gedaan worden. In een stelling, die nog heel lang in de theorie bekend was, overigens ook uit een paar partijen van Shirov zelf, koos Smeets voor een nieuwe zet die hij wellicht thuis had uitgedokterd. Maar zijn 22. Ld7 was niet direct een zware aanslag op de zwarte stelling. Zwart heeft drie pionnen voor een stuk en dient zorgvuldig met zijn compensatie om te gaan. Dat deed Shirov helemaal niet. Hij moest een kwaliteit inleveren en de drie pionnen waren veel te weinig compensatie voor de toren, zodat hij zich dat maar niet mee liet bewijzen.
Smeets – Shirov
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. O-O b5 6. Lb3 Lc5 7. a4 Tb8 8. c3 d6 9. d4 Lb6 10. axb5 axb5 11. Pa3 O-O 12. Pxb5 Lg4 13. Te1 Lxf3 14. gxf3 Ph5 15. Kh1
15… Df6 [De oude voortzetting is 15… exd4 onder andere ook gespeeld door Shirov.] 16. Tg1 exd4 De nieuwste inzichten. [kwam voor in een partij Svidler-Shirov, 1998. 16… Pf4 maar die liep niet zo goed af voor zwart.] 17. Lg5 De5 18. Ld5
dxc3 De oppervlakkige toeschouwer zou denken dat ‘die Shirov’ weer met een raar stukoffer voor de dag komt, maar het is allemaal al eerder gedaan. Er zijn zelfs twee recente partijen uit 2010 mee gespeeld: Ivanchuk-Shirov en Leko-Caruana. 19. Lxc6 cxb2 20. Tb1 Lxf2 21. Tg2 Tb6
22. Ld7 Een nieuwtje! [In de tweede hierboven genoemde partij ging de witspeler verder met 22. Txf2 Dxg5 [Grootmeester Marin suggereert in zijn analyse bij deze partij dat zwart beter verder had kunnen met 22… Txc6 om wits grip op de witte velden tegen te gaan.] 23. Tc2 Pf4 24. Df1 maar daarna werkten de witte stukken wonderbaarlijk samen zodat Leko de winst wist af te dwingen.] [In eerstgenoemde partij ging Ivanchuk verder met 22. Dd5 Lc5 23. Tbxb2 Txc6 24. Dxc6 Pg3+ 25. hxg3 Dxg5 waarna zwart met een herhaling van zetten wegkwam, dankzij zijn sterke loper op c5. Dit kwam op het bord tijdens het Corustoernooi van vorig jaar.] 22… Lc5 Zeer wel mogelijk. [Kritiek lijkt mij ook 22… Txb5 23. f4 Dd4 24. Lxb5 Dxd1+ 25. Txd1 Ld4 en met drie pionnen voor het stuk heeft zwart redelijke compensatie.] 23. Pa7
Het lijkt erop dat de witspeler er in deze partij een sport van probeert te maken zijn stukken zo ver mogelijk in de zwarte stelling te zetten. 23… Ta8? Dit lijkt mij een ernstige rekenfout. [Ik zie vooralsnog weinig tegen 23… f6 24. Lh4 Kh8 25. Pc6 Dc3 en ook nu lijkt mij dat zwart volwaardig tegenspel heeft.] 24. Pc6 Zwart is nu gedwongen ook nog een kwaliteit te geven, maar dan staat hij een toren achter. 24… Txc6 [Na 24… Dc3 25. Pe7+ Kh8 26. Pd5 danst het paard door de zwarte stelling en wint wit ook een kwaliteit.] 25. Lxc6 En hier zag Shirov het hopeloze van verdere tegenstand in en gaf het maar meteen op. 1-0
De analyse via de viewer:
In Wijk aan Zee is vrijwel de hele wereldtop is aanwezig. Alleen Topalov ontbreekt op het appel, naar verluidt vanwege zijn te hoge financiële eisen. Maar het is interessant om te zien hoe de Nederlandse deelnemers Jan Smeets, Erwin l’Ami en niet in de laatste plaats Anish Giri zich staande zullen houden tussen deze elitespelers. De ogen zullen vooral gericht zijn op de jongeman uit Delft die vorig jaar in de B-groep de sterren van de hemel speelde en zich nu mag meten met de voltallige wereldtop. De heren wierpen vorig jaar ook al meerdere blikken op zijn bord om te zien wie toch dat iele 15-jarige mannetje was dat daar de ene na de andere gerenommeerde grootmeester aan het omleggen was. Giri houdt een eigen website bij. Neem eens een kijkje op anishgiri.nl, waarin u ook kunt genieten van zijn analyses.
Giri is de eerste ronde met een remise tegen Erwin l’Ami begonnen. Hij liep vast op de muur die Erwin voor hem opwierp. Giri kwam weliswaar een pion voor, maar hij moest met twee paarden opboksen tegen twee lopers. Beide spelers maakten er een marathonzitting van waarin een loper-paardeindspel uitmondde in een pionneneindspel dat remise was.
L’Ami – Giri
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 dxc4 5. a4 e6 6. e3 c5 7. Lxc4 Pc6 8. O-O cxd4 9. Pxd4 Ld7 10. e4 Le7 11. Le3 O-O 12. Pb3 Pa5 13. Le2 Lc6 14. Dxd8 Lxd8 15. Pd2 Le7 16. f3 Lb4 17. Tfc1 Pd7 18. Tab1 Pc5 19. b3 Tfc8 20. Tc2 Le8 21. Pb5 Lxb5 22. axb5
22… Lxd2 23. Txd2 Pcxb3 24. Tdb2 Pc5 25. Ta2 b6 26. Tc2 Pab7 27. e5 Pd7 28. Txc8+ Txc8 29. f4 Pdc5 30. Td1 Kf8 31. Lf3 Pa5 32. g4 Ke8 33. Tc1 Tc7 34. Kg2 Kd8 35. Tc2 Pd7 36. Txc7 Kxc7 37. Le2 Pc5 38. h4 Kd7 39. h5 Ke7 40. Kf3 Pab7 41. Ld4 Kf8 42. f5 exf5 43. gxf5 g6 44. Kf4 gxf5 45. Kxf5 h6 46. Lc4 Pd8 47. Le3 Kg7
48. Lxc5 bxc5 49. Ke4 Kf8 50. Kd5 Ke7 51. Kxc5 Kd7 52. Kb4 Pe6 53. Lxe6+ Kxe6 54. Ka5 Kd5 55. Ka6 Kc5 56. Ka5 Kc4 57. Ka6 Kc5 58. Ka5 1/2-1/2
De partij via de viewer:
Een fraaie overwinning kwam op het conto van Viswanathan Anand. De wereldkampioen versloeg in een fraaie strategische partij met zwart de zeer taaie Ruslan Ponomariov. Die kwam in de problemen toen hij zijn dame vrijwillig opsloot op de damevleugel.
Anand ging omzichtig te werk, manoeuvreerde zijn stukken heel handig om de afgesloten damevleugel heen en uiteindelijk profiteerde hij vlak voor de tijdcontrole van wat verdere onnauwkeurigheden die door de Oekraïner gemaakt werden. Toen de ongelukkige dame ook nog veroverd werd, verwachtte iedereen dat de vlag gestreken zou worden maar Ponomariov ging nog beschamend lang verder.
Ponomariov – Anand
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le2 e5 7. Pb3 Le7 8. O-O O-O 9. Le3 Le6 10. Pd5 Pbd7 11. Dd3 Lxd5 12. exd5 Pc5 13. Dd2 Pfe4 14. Db4 a5 15. Db5 Dc7
16. Dc4 Een nieuwe zet in deze stelling, maar het idee is bekend. In twee voorbeelden kwamen er analoge stellingsbeelden te voorschijn: [16. Tfd1 a4 [16… b6 17. Dc4 f5 18. Ld3 Dd8 19. Pxc5 Pxc5 20. a3 Tc8 21. Db5 e4 22. Lf1 Lf6 23. Tab1 Le5 24. b4 axb4 25. Txb4 Pd7 en in Svidler-Polgar, 1999 kwam zwart tot winst.] 17. Pxc5 Pxc5 18. Dc4 en wit kwam later in de partij tot winst Svidler-Gelfand, 1998.] 16… Tac8 17. Tfd1 f5 18. c3 Dd8 19. Db5 b6 20. Pd2 Pxd2 21. Lxd2 Lf6 22. Tab1 e4 23. b4 Pd7 24. Tb3 Le5 25. a3 Deze stelling heeft wat weg van de hierboven gememoreerde partij Svidler-Polgar. 25… Tf7
26. c4?! Altijd moeilijk om momenten aan te wijzen van wereldtoppers waarin ze strategisch miskleunen. Maar ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat dit wel eens de oorzaak zou kunnen worden van de latere problemen. Door deze pionzet wordt de terugweg van de witte dame behoorlijk bemoeilijkt. Anand slaagt er op voortreffelijke wijze in om de dame op non-actief te houden en als het ware met een soort omsingelingstactiek te komen, waarbij de dame node gemist gaat worden op andere gedeeltes van het bord. [Een betere mogelijkheid lijkt mij 26. Te1 f4 27. Ld1 axb4 28. cxb4 Pf6 29. a4 en wit staat zeker niet slechter.] 26… axb4 27. axb4 Ta8 28. Lc3 Lxc3 29. Txc3 Ta2 30. Te3 g6 31. Lf1 Df6 32. Tde1 Kg7
33. T3e2 [Een illustratieve variant van de witte problemen blijkt bijvoorbeeld uit 33. Dc6 Dd4 34. Dxd6 Txf2! 35. Kxf2 f4 en zwart staat al op winst. Hier blijkt hoe sterk de zwarte dame kan worden.] 33… Ta3 34. Dc6 h5 35. Te3 Ta7 36. h3 h4 Anand versterkt eerst zijn stelling omdat wit toch niets kan doen. 37. Tb3 Ta2 38. Tbe3 g5 39. T3e2 Ta7 40. Dc8 Wit gaat net voor de tijdcontrole de fout in. [Relatief beter is 40. Tc2]
40… Pe5! Zwart heeft zichzelf op geruisloze wijze in een riante positie gespeeld. 41. Tc2? En na deze tweede fout is het zelfs direct gedaan. [De enige zet lijkt 41. De8 hoewel zwart na 41… Pxc4 42. Tc2 Pe5 ook goede perspectieven op de overwinning heeft.] 41… Tf8 42. De6
42… Dd8! De witte dame zit nu definitief in de knip! 43. c5 bxc5 44. bxc5 Tf6 Hier had Ponomariov de handdoek in de ring kunnen gooien. Het is mij niet duidelijk waarom hij de wereldkampioen nog zo lang in een totaal verloren stelling aan het bord gekluisterd houdt. 45. Dxe5 dxe5 46. d6 g4 47. hxg4 fxg4 48. g3 hxg3 49. fxg3 Da5 50. Tec1 Da3 51. Tc3 Db2 52. T1c2 Db4 Om in Fritztermen te spreken: het is nu ongeveer -10. Eigenlijk beschamend dat er zolang doorgespeeld werd. 0-1
De analyse via de viewer:
Partijflitsen
In de andere groepen wordt ook strijd op een hoog niveau geleverd. Altijd moeilijk om een keuze uit het overvloedige partijmateriaal te nemen. Maar met enkele flitsen hopen we u toch even ‘bij te praten’ over de belangrijkste gebeurtenissen. Hieronder een kleine bloemlezing.
Luc McShane won in Wolvega een paard en speelde vervolgens bij het Londen Classic de sterren van de hemel door onder andere van Carlsen te winnen. De talentvolle Nederlander Wouter Spoelman moest het ook afleggen tegen hem.
26. e5! Met deze zet gooit wit de stelling open. Daarmee weet hij het loperpaar te benutten. 26… fxe5 27. Lxe5 Pc4 28. Dxf7+ Pxf7 29. Lf4 [29. bxc4 Td2 =] 29… Pcd6 30. Te6 Ld5
31. Tg6 En hier is het eigenlijk al mis, hoewel Spoelman nog hevig tegenstribbelde en pas op zet 69 moest capituleren.
Aantekeningen via de viewer:
Een van de kandidaten voor de eindzege kon wel de jonge Nyzhnyk zijn. Hij wint in elk geval van een zeer sterk opponent.
In deze stelling heeft zwart een pion geofferd voor de zwarte velden. Hij lijkt daarvoor compensatie te hebben, maar vanaf dit moment komt Nyzhnyk als een ‘duveltje uit zijn doosje’ tevoorschijn. 23. Pd4 Kh7 24. d6 Tf8 25. Tfe1 Elke zet wordt de witte stelling verbeterd, hetzij door een stuk te activeren, hetzij door er een van de tegenstander naar slechte velden te jagen. 25… Lc8 26. Pc2 b5 27. Te5 Db6 28. Te7 Td7 29. Pe3 Dd8 30. Txd7 Dxd7 31. Ped5 Lb7 32. Pe7 Kh8
En dan is de tijd nu rijp voor een mooi offer. 33. Lxf7! Txf7 34. Pxg6+ Kg8 35. Pe5 De6 36. Pxf7 Dxf7 37. Te1 h4 38. Dg5 Lc6 39. Te7 Df8 40. Tc7 Dit speelt Nyzhnyk allemaal even krachtig. 40… b4 41. d7 Pxd7 42. Pd5 De8 Laat nog een grapje toe, waarna het meteen gedaan is. 43. Tc8! 1-0
Aantekeningen via de viewer:
Leedvermaak is er ook altijd. Het beruchte eindspel van toren plus loper tegen loper, dat theoretisch remise is, werd weer eens verloren. Ik heb het eindspel ooit besproken in een column.
De witspeler deed het lange tijd goed en hij volgde ook het systeem van de zogenaamde ‘tweede (in dit geval derde) rij strategie’. Maar ineens werd hij verlaten van alle goede geesten en liep hij vrijwillig in een matnet.
Vanaf hier is het beruchte eindspel toren plus loper tegen toren op het bord gekomen. Het is theoretisch remise, maar dan moet je wel weten wat je moet doen. Vooralsnog lijkt dat bij de witspeler het geval. 61… Lb3 62. Td3 Le6 63. Kf2 Ta4 64. Tf3+ Kg5 65. Tf8 Te4 66. Tf3 Lg4 67. Te3 Ta4 68. Kg3 Lf5 69. Tc3 Th4 70. Tf3 Td4 71. Te3 Le4 72. Ta3 Td2 73. Ta5+ Ld5
74. Tc5 Wit verlaat zijn ‘derde rij strategie’, maar de stelling is nog altijd remise. 74… Kf5
75. Kh4?? Een verschrikkelijke blunder. Volgens de eindspeldatabase is de stelling nu in 13 zetten verloren. Dit buitenkansje laat Efimenko zich niet ontnemen. 75… Kf4! 76. Tc3 Le6 77. Kh5 Lf5 78. Kh6 Td7 En opgegeven, het gaat direct mat of wit moet de toren geven. 0-1
Aantekeningen via de viewer:
