Tata ronde 12: Nakamura op de drempel van ‘Grand Slamtitel’
De voorlaatste ronde van het Tata Steel Chesstournament is gespeeld. De Amerikaan Hikaru Nakamura is dichtbij de waarschijnlijk grootste zege in zijn nog prille carrière. Wie had van te voren gedacht dat juist hij de vedetten in dit toernooi voor zou blijven?
Dat hij een genie is, wisten we al. Ook het feit dat hij af en toe idiote openingen zoals 1. e4 e5 2. Dh5 speelt heeft, zal hem wel altijd blijven achtervolgen. Maar dat hij in Wijk aan Zee kanonnen als Magnus Carlsen, wereldkampioen Viswanathan Anand en Vladimir Kramnik het nakijken zou geven, hadden weinigen van te voren ingeschat. Maar Nakamura heeft het toernooi van A tot Z gedomineerd. Misschien op zijn nederlaag tegen Carlsen na dan.
In de twaalfde ronde bleef hij gemakkelijk overeind tegen Kramnik die met zijn Berlijnse muur natuurlijk ook niet echt een poging deed om hem uit het zadel te tillen. Na de korte remise was het de vraag of Anand op gelijke hoogte zou kunnen komen en die had met wit tegen Giri op papier een ideale tegenstander zou je zeggen.
Daar kwam in de praktijk weinig van terecht. De openingsvariant die Anand koos was redelijk onschuldig en toen hij zelfs twee lopers tegen twee paarden had ingeleverd, stond zwart gewoon beter. Sterker nog: Giri kreeg riante winstkansen toen Anand aan de noodrem trok door een pion te geven om het loperpaar onschadelijk te maken. De moeilijkheden waren echter bepaald niet voorbij voor de wereldkampioen. Het toreneindspel dat verscheen lijkt in de analyse gewonnen voor zwart. Maar Giri liet zich verrassen door een duivelse truc. Aalglad als hij is, profiteerde Anand en dwong een zetherhaling af waardoor hij nog altijd in de race blijft. Hij zal dan met zwart in elk geval Nepomniachtchi moeten bedwingen, terwijl Nakamura (ook met zwart) onderuit zou moeten gaan tegen Wang Hao. Dit kunt u zondag allemaal live gaan meemaken. Hieronder een tweetal geanalyseerde partijen:
Anand – Giri
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 e6 5. Lg5 h6 6. Lxf6 Dxf6 7. e3 g6 8. Ld3 Lg7 9. O-O O-O 10. Tc1 dxc4 11. Lxc4 Pd7 12. e4 c5 13. d5 Pb6 14. b3 exd5 15. Pxd5 Dd8 16. h3
16… Pxc4 Zo verovert wit twee lopers tegen twee paarden. Het lijkt erop dat wit de stelling in zijn greep heeft vanwege het sterke paard op d5, maar Giri weet aan te tonen dat dit paard een ‘reus op lemen voeten’ is. 17. bxc4 Te8 18. Te1 Ld7 19. Dd2 Tc8 20. Df4
20… b5! Zo wordt er aan de stoelpoten van het sterke paard gezaagd. 21. e5 g5 Ten koste van een kleine verzwakking wordt de dame uit haar dominante positie verdreven. 22. Dg3 bxc4 23. Ted1 Tc6 24. Pe3 Dc7 25. Pxc4 De paarden vinden mooie velden, maar de lopers worden steeds sterker. 25… Le6 26. h4 g4 27. Pfd2 Td8 Verhindert voorlopig Pd2-e4 waarna wit wel goed zou staan. 28. Te1 Td4 29. De3 Dd8 30. g3 Dd5
Inmiddels is duidelijk dat zwart de overhand heeft gekregen. Wit kan niets ondernemen. 31. Pa5 Tc8 32. Pdc4 De paarden staan nu wat vreemd. 32… Tb8 33. De2 Lf8 34. Pe3 De4 [34… Dxe5? 35. Pc6]
35. Pb3 Anand ziet zich gedwongen om ten koste van een pion het loperpaar onschadelijk te maken. 35… Lxb3 Hier doet zwart afstand van het loperpaar, maar hij wint er wel een pion mee. 36. axb3 Txb3 37. Da2 Db7 38. Dc2 Tb2 39. Df5 De4 40. Dxe4 Txe4 41. Ta1 [41. Ted1 met de dreiging om via de d-lijn binnen te komen, lijkt wat beter.] 41… c4! Sterk spel van de coming-man. Hij gaat niet krampachtig proberen pion a7 te dekken, maar kiest voor het activeren van zijn loper. 42. Txa7 Lc5 43. Ta8+ Kh7 44. Tf1 [Hardnekkiger lijkt 44. Ta4 hoewel wit ook na 44… Lxe3 45. fxe3 Tb6! met de bedoeling de toren achter de vrijpion te krijgen, ook een zware pijp te roken krijgt.] 44… c3 Zo langzamerhand wordt duidelijk dat Anand het heel moeilijk heeft. De zwarte stukken domineren de strijd en de zwarte c-pion is beresterk. 45. Tc8
45… Ld4 [Niet 45… Lxe3 46. fxe3 Txe3 47. Txf7+ Kg6 48. Tf6+ en wit ontsnapt met eeuwig schaak.] 46. Tc7 [Wit kon speculeren met 46. Pf5 Lxe5 47. h5 omdat het paard in elk geval mooi staat en er wellicht kansen gecreëerd kunnen worden tegen de zwarte koning, maar het blijft behelpen.] 46… Txe5 47. Txf7+ Kg6 48. Td7 Lxe3 49. fxe3
49… Td2? Heel jammer. Giri mist hier een goede kans op de overwinning. Het zou me ook wat zijn: winst met zwart op de wereldkampioen. Zover komt het niet. [Met 49… Tb6! zou zwart zijn riante winstkansen in tact hebben gehouden. Deze stelling ziet er erg somber uit voor wit, ik heb althans niets kunnen vinden waarmee Anand het vege lijf zou kunnen redden. De enige mogelijkheid om nog iets in de melk te brokkelen te hebben, lijkt mij 50. e4 hoewel zwart ook dan na [Na 50. Tc7? Txe3 51. Kg2 Tb2+ 52. Kh1 Tf3! 53. Te1 c2 zou het pleit beslecht zijn.] 50… Tc5! [50… Txe4?! 51. Td5!?] 51. Tf5 Txf5 52. exf5+ Kxf5 53. Tc7 Tb3 op winst zal staan.] 50. Tc7 En direct remise gegeven. Waarom eigenlijk? [Na 50. Tc7 is 50… c2 de enige mogelijkheid om de pion te behouden, maar dan blijft wit ook de zwarte koning achtervolgen met [Hier leidt 50… Txe3 51. Tc6+ tot eeuwig schaak, dus dat is het niet voor zwart.] 51. Tc6+ Kg7 [Het gemene is dat wit met 51… Kh5 52. Tff6 een onpareerbare matdreiging op touw kan zetten. Zwart is dan op zijn beurt gedwongen om remise af te dwingen. Dat kan trouwens op komische wijze: 52… Td1+ 53. Kf2 Td2+ 54. Ke1 Td1+ 55. Ke2 Txe3+! 56. Kxe3 c1D+ 57. Txc1 Txc1] 52. Tc7+] 1/2-1/2
De analyse via de viewer:
Carlsen speelde een ongelukkig toernooi. We hoeven alleen nog maar aan de afschuwelijke nederlaag die hij met wit in 22 zetten leed tegen Giri in herinnering te roepen. Maar toch bleek hij opnieuw uit het juiste hout gesneden te zijn. Zijn prachtige aanvalspartij tegen Nakamura en ook de eindspeloverwinning op de misschien wel grootste eindspelkenner ter wereld, Vladimir Kramnik, zullen blijven voortleven. Wat de Noor vandaag weer liet zien, mocht er wat mij betreft weer wezen:
Carlsen – Wang Hao
1. e4 c6 2. d4 d5 3. e5 Lf5 4. Le3 e6 5. Pd2 Pd7 6. Pgf3 Lg6 7. Le2 Pe7 [7… Ph6 is hier wat populairder.] 8. Ph4 Dat is het nadeel dus. 8… c5 Nog allemaal eerder gespeeld. [Een alternatief is 8… Pf5 dat evenwel ook geen bijster goede reputatie heeft.] 9. c3 Pc6 10. Pxg6 hxg6 11. Pf3 Tc8 Daar is dan het nieuwtje. [11… Le7 werd gespeeld in Svidler-Macieja, 2004 en Movsesian-Iljin, 2004, beide gewonnen door wit.] 12. O-O a6
Tijd om de balans op te maken in deze stelling. Het lijkt op een Franse doorschuifvariant waarin wit een paard voor zwarts witveldige loper heeft geruild. Daarmee heeft hij dus het loperpaar veroverd, maar dat lijkt in deze gesloten stelling niet van groot belang. Sterker nog: de zwarte pionnenstructuur ziet er stevig uit en hij heeft met … c6-c5 het gebruikelijke tegenspel tegen d4 op poten gezet. Deze gehele evaluatie is zeer bedrieglijk. Wit staat wel degelijk erg goed. Pion d4 is uitstekend gedekt en wit beschikt over een verborgen plan om zijn witveldige loper (de loper die zwart mist!) in het spel te betrekken. 13. g3! Dit plan is bekend, volgens mij ooit bedacht door Shirov of Short die de doorschuifvariant tegen de Caro Kann op hun repertoire hadden staan. De bedoeling is om h2-h4 voor te bereiden en dan later een keer (na Kg1-g2 en Tf1-h1) met h4-h5 te komen om zo de pionnenformatie aan te tasten. In de onderhavige partij blijkt dat Wang Hao daar geen weerwoord op heeft. 13… Le7 14. h4 b5 Het is de vraag of zwart dit moet spelen, in elk geval in combinatie met zijn volgende zet. 15. a4 Db6?! Omdat de dame een paar zetten later terug moet, lijkt de hele actie van zwart ongecontroleerd. [Wellicht viel 15… c4 te proberen. Een paar zetten later viel de zwartspeler (in een ongunstigere vorm) daarop terug.] 16. axb5 axb5 17. Kg2 c4 18. Pg5 Dd8?! Dit is het zeker niet. [Zwarts actie met 18… b4 heeft weinig zin na 19. Th1] [Zwart kon het zwakke punt e6 dekken via 18… Pa5!?]
19. Lg4! Plotseling dreigt er van alles, om te binnen een offer op e6. 19… Lxg5 Gedwongen, maar wel weer een flinke concessie. [Een voorbeeld om aan te geven hoe precair de situatie al was: 19… Pb6 20. Pxe6 fxe6 21. Lxe6 en tegen Dc2 en xg6 valt weinig te beginnen.] 20. Lxg5 Dc7 21. Th1 Wit continueert zijn basisplan. 21… Pb6 22. h5 gxh5 23. Lxh5 Pa4
Dat is wel heel optimistisch. Wang Hao doet net alsof zijn neus bloedt. Maar Carlsen laat er geen gras over groeien. [Om eventuele offers eruit te halen lijkt 23… Pd8 nog een mogelijkheid, maar dan is zwart ook weerloos tegen een invasie over de g-lijn. 24. Lg4 Tg8 25. Th7 en wit voert de druk verder op.] 24. Lxf7+! Niet helemaal ‘out of the blue’ maar toch zeer fraai. Er moest wel degelijk nauwkeurig gerekend worden. 24… Kxf7 25. Df3+ Kg8 26. Txh8+ Kxh8 Dit springt allemaal in het oog. Het vervolg ook nog: 27. Th1+ Kg8 28. Dh5 Tf8 Maar hoe nu verder?
29. Lf6! Een loperoffer! Is dat voldoende voor de winst? In elk geval vond Wang Hao dat, want hij gaf zich hier gewonnen. Merkwaardig genoeg geeft mijn engine een andere variant aan die hij veel overtuigender vindt voor wit. [Met 29. Dh7+ Kf7 30. Th6! maakt wit gebruik van een ‘horizontale penning’ (zie analysediagram).
Na 30… Pd8 krijgt Carlsen echter gelijk. Want nu wint hij namelijk met [De hoofddreiging komt tot uiting als zwart alles negeert met 30… Pxb2 31. Tf6+ Ke8 32. Dg6+ Tf7 33. Txe6+ Kf8 34. Txc6 Zwart ging dus ten onder aan de zwakte van e6.] 31. Dg6+ Kg8 32. Lf6! Er valt niets te verzinnen tegen de dreiging Dh7+ gevolgd door Dxg7 of Dg6-h5.] [Om nog even te laten zien wat Carlsen in gedachten had na zijn laatste fraaie slotzet: 29. Lf6! en nu is 29… Da7 om de dame op een veld te zetten waar zij gedekt staat, de enige zet om nog door te kunnen spelen. Er volgt dan een overgang naar de variant die eerder gegeven wordt te beginnen met [Na 29… gxf6 30. Dh8+ Kf7 31. Dh7+ verliest zwart de dame via een röntgenschaak. 31… Ke8 32. Dxc7] 30. Dg6!] 1-0
De analyse via de viewer:
Partijflitsen
Uit alle partijen die vandaag gespeeld warden, was er weer veel moois te beleven. Met enkele flitsen ‘praten we u even bij’ over de belangrijkste gebeurtenissen.
Om te beginnen de bijzonder sterk gespeelde slotaanval met zware stukken van de Fransman Vachier Lagrave.
De stelling lijkt in evenwicht. Wit heeft wat meer ruimte, maar zijn pionnen kunnen zwak worden. Van dat laatste aspect dacht ‘Nepo’ te kunnen profiteren en hij laat de strategisch afschuwelijke 21… f5? pionverzwakking uit zijn vingers komen. 22. Te5 Dxc4 Een pion ten koste van zijn koningsstelling. Daar weet de Fransman wel raad mee. 23. Tc1 Da6 24. Tce1 Dd6 25. h4 Td7
26. h5 Hij begint aan de eerste ‘sloopwerkzaamheden’. 26… gxh5 Tja, dit maakt het er niet beter op, maar de problemen waren hem al boven het hoofd gegroeid. 27. Txf5 e5 [27… Tf8 was wellicht een betere verdediging.] 28. Dg5+ Tg7 [28… Dg6 29. Texe5 Txe5 30. Txe5 Dxg5 31. Txg5+ Tg7 32. Txh5 zou een toreneindspel met een pion minder hebben opgeleverd waarin de overlevingskansen ook niet erg groot zijn.] 29. Dxh5 Tge7 30. Df3 Tg7 31. Tf6 Dd8 [Ook na de uitval 31… Db4 32. Te4 Db1+ 33. Kh2 Dxa2 34. Tg4! zou zwart de aanval tegen zijn koning niet overleven:]
32. d6! Een vrijpion in combinatie met een koningsaanval. Dat wordt zwart snel teveel. 32… e4 33. Df5 Td7 34. Te3 Het laatste stuk neemt nu deel aan het slotoffensief. 34… Txd6 Dit gaat geforceerd en op fraaie wijze mat. [Objectief gezien was 34… Tg7 iets beter, maar dan wit de laatste resten opruimen met 35. Tg3! Txg3 36. fxg3 en de matdreigingen (of promotie van de d-pion) zijn niet meer te voorkomen. 36… Tf8 [36… Kh8 37. Tf7] 37. Dg5+ Kh8 38. Txf8+ Dxf8 39. d7] 35. Tg3+ Kh8
36. Tg7! Een mooie slotzet. [36. Tg7 Kxg7 37. Tf7+ Kg8 38. Dxh7#] 1-0
Dan nu tweemaal hetzelfde loperoffer: Lxg6+. Maar in twee verschillende constellaties.
Met 35. Lxg6! won wit een cruciale pion. 35… Dg7 [Na 35… fxg6 36. Dh7+ Kf8 wint wit met 37. Tf4 de dame. Het resterende eindspel van dame tegen een toren en een stuk is niet al te moeilijk meer dan.] 36. Lh7+ Kf8 37. Dh5 en wit tikte dit simpel uit. 37… Pe7 38. Ld3 Ke8 39. Tf4 Th6 40. Txf7 Dxg3+ 41. fxg3 Txh5 42. Tf6 Kd7 43. g4 Th8 44. Kg3 Pc6 45. Tf7+ Kd6 46. c3 Pe7 47. Tf6+ Kd7 48. Lf5+ Kc7 49. Te6 Pc6 50. g5 b5 51. Th6 Tf8 52. axb5 axb5 53. Th7+ Kb6 54. Ld7 Pd8 55. g6 Tg8 56. g7 Kc7 57. Lg4 1-0
Met 35. Lxg6! sloeg wit een bres in zwarts verdediging. 35… Pxd4+ [Na 35… Kxg6 36. Dc2+ Kf7 37. Df5+ Kg8 [37… Ke7 38. Th7+ Kd8 39. Txc7] 38. Dg6+! zou wit het materiaal met rente heroveren. 38… Pg7 39. Dxg5] 36. cxd4 Txe5+ Relatief de beste kans. [36… Kxg6 37. Dc2+ Kg7 38. Th7+ verliest zwart zonder slag of stoot.] 37. dxe5 Dxe5+ 38. Kf2 Kxg6 39. Td1 Le7 40. Dxd5 Maar het eindspel bleek gemakkelijk gewonnen te zijn voor wit. 40… De3+ 41. Kf1 c3 42. Te1 Da7 43. Dg8+ 1-0
En dit was nota bene de koploper in de C-groep die hier onderuit ging. Hij stond nota bene (met 8½ uit 11) 1½ punt voor op zijn naaste achtervolger Nyzhnyk. Die maakte geen fout, won zelf van Robin van Kampen en mag het nu in de laatste ronde tegen zijn naaste concurrent (weliswaar met zwart) gaan proberen. Dat kan nog spannend worden…
Aantekeningen via de viewer:
