Anti-Grünfeld werkt averechts
Het is Lisa Schut, die in de beginfase van de Max Euwe Challenge in Café Batavia 1920 in Amsterdam furore maakt. Nadat ze de eerste ronde wat ongelukkig verloor van Arno Bezemer sloeg ze terug door IM Li Riemersma (zie analyse) in een aanvalspartij te verslaan. In de ronde daarop ging de op papier sterkere Alina Motoc er in slechts 15 zetten onderdoor.
Pikant detail: Motoc (uit Roemenië) is de vriendin van de Nederlandse grootmeester Erwin l’Ami en wellicht heeft die haar een systeem gesouffleerd om Schut uit haar spel te halen. Lisa staat bekend als een kenner van het Grünfeld-Indisch en ook l’Ami speelt die opening graag met zwart. Door de opening te beginnen met 1. Pf3 Pf6 2. c4 probeert wit het Grünfeldspelers onaantrekkelijk te maken om het spel in “Grünfeldbanen” te leiden. Maar die laten zich meestal niet kennen. Zo ook Schut: die gaat gewoon in op de theoretisch bekende voortzetting. Op zet 5 (met h2-h4!?) komt Motoc met nog een verrassing op de proppen: zij start een vroegtijdige aanval tegen de zwarte koningsstelling. Het zetje is gespeeld door niemand minder dan Aronian, die er ook mee won van Kamsky in 2009. De zwartspeelster antwoordt wellicht niet optimaal, maar juist dat wordt misschien haar redding! Wit streeft een imaginaire aanval na, maar ‘vergeet’ haar stukken in het spel te brengen. En juist dat doet Lisa uitstekend. Bijna elke zet ontwikkelt zij een nieuw stuk en als wit maar damezetten blijft doen, gooit zij er een pionnetje tegenaan om het initiatief vast te houden. De gevolgen zijn verschrikkelijk: Motoc raakt helemaal de kluts kwijt en wordt het slachtoffer van een verborgen combinatoire wending. Schut blijkt weinig moeite om het mooie motief (aftrekschaak) boven tafel te tillen. Daar schuilt een van haar kwaliteiten: het vinden van combinaties. Een prachtig geheel, hierbij mijn volledige analyse:
Motoc-Schut
Alina Motoc – Lisa Schut
1. Pf3 Pf6 2. c4 Deze volgorde wordt speciaal gespeeld tegen notoire Grünfeldspecialisten. 2… g6 3. Pc3 d5 Zo hoopt zwart het spel alsnog in de banen van het Grünfeld-Indisch te leiden. 4. cxd5 Pxd5
5. h4!? Een zeer interessant concept. [Veel grootmeesters proberen het zwarte spel te ontregelen met het volgende schaakje: 5. Da4+] 5… c5 Het is de vraag of dit de beste voortzetting is. [5… Lg7 6. h5 kwam voor in de partij Aronian-Kamsky, 2009.] [Ook 5… h6 wordt hier gespeeld om de h-lijn gesloten te houden na 6. h5 g5] 6. h5 Lg7 Dit was nog bekend uit een partij, maar die mocht geen naam hebben. 7. Da4+ [Een interessante mogelijkheid is ook 7. hxg6 hxg6 8. Txh8+ Lxh8 9. Db3 met interessant spel.] 7… Ld7 [7… Pc6 8. hxg6 hxg6 9. Txh8+ Lxh8 10. Pe4 Db6 11. Dc4 Le6 12. Dxc5 Pdb4! is al goed voor zwart.] 8. Dh4 Motoc verliest veel tijd. Ze slaagt er weliswaar in een strategisch voordeeltje te behalen (hxg6 moet zo dadelijk met … fxg6) beantwoord worden, maar dit weegt niet op tegen het tijdverlies dat zij lijdt. [Veel logischer lijkt mij 8. Dc4 Lc6 9. Dxc5 hoewel zwart na 9… Pd7 10. Da3 Db6 genoeg compensatie voor de pion lijkt te hebben.]
8… Pb4! Dat is sterk gespeeld van de zwartspeelster. 9. hxg6 fxg6 [Nu faalt 9… hxg6?? uiteraard op 10. Dxh8+ Lxh8 11. Txh8#] 10. Tb1 Dat zijn geen fijne zetten om te moeten doen. 10… P8c6 Zwart is nu vol ontwikkeld, terwijl wit nog veel moeite moet doen om haar stukken in het spel te brengen. Daar staat tegenover dat de pionnenstructuur bij zwart enige mankementen vertoont. 11. Dc4 Een venijnige zetje waar zwart goed op moet reageren. Plotseling zit de wending Txh7 in de stelling. Afgezien daarvan hangt ook pion c5 nog en is de dreiging Pf3-g5 actueel geworden. [Een mogelijkheid is 11. g3 maar ook na 11… Db6 12. Lh3 Lxh3 13. Dxh3 Pd4 14. Pg5 c4! zullen de witte stukken geen emplooi kunnen vinden. Maar het is wel weer een nieuwe damezet en dat betekent: tijdverlies!]
11… Pa5!? Lisa houdt wel een van een pionoffertje. 12. Dxc5 Pc2+ 13. Kd1 Tc8 Dat was de bedoeling: de witte stukken worden uit positie gespeeld. Zwart heeft een gevaarlijk initiatief, hoewel de witte stelling nog weinig zwaktes vertoont. 14. Dd5?? De witspeelster grijpt gruwelijk mis en Schut profiteert onverbiddelijk. [Absoluut de enige zet is 14. Dg5! waarna er ongelooflijke complicaties kunnen ontstaan. Een bizarre variant is nu: 14… Lxc3 15. bxc3 La4 16. Dxg6+ hxg6 17. Txh8+ Kf7 18. Txd8 Pe3+ 19. Ke1 Pc2+ met herhaling van zetten!]
14… Lxc3! 15. Txh7 Ze probeert verwarring te stichten maar de tegentruc komt te laat. [Nu faalt 15. bxc3 op 15… Pe3+ 16. fxe3 La4+ met damewinst.] [Ook na 15. dxc3 Pe3+ 16. Lxe3 La4+ wint zwart de dame met een aftrekschaak.] 15… Pe3+! Opgegeven. [De witte dame is opnieuw de klos na 15… Pe3+ 16. fxe3 La4+] 0-1
indrukwekkend potje hoor