Schaakstrategie 01

Hoofdstuk 1: De elementen van Steinitz

De eerste officiële wereldkampioen Wilhelm Steinitz heeft in zijn analyses een aantal van deze kenmerken onder woorden gebracht en deze geformuleerd tot een soort wetmatigheden. Tot op de dag van vandaag gelden zijn ‘formules’ nog steeds.

Daarmee verrichtte Steinitz zonder het zelf te weten baanbrekend werk.

Steinitz (Illustratie Wikipedia)

Maar tot een logische opsomming is Steinitz bij mijn weten nooit toegekomen. Een van zijn opvolgers, Lasker, zag het belang in van de middenspelprincipes die Steinitz op het spoor was gekomen. Aan de hand hiervan stelde hij een tabel samen die hij "De elementen van Steinitz" noemde (zie hieronder). Lasker gunde zijn illustere voorganger dus de eer. En daarmee legde hij de basis voor de hedendaagse schaakstrategie!

Permanente voordelen:

1. Materieel voordeel

2. Verzwakte koningsstelling

3. Vrijpion in het middenspel

4. Zwakke pion(nen) (bij de tegenstander)

5. Sterke velden en zwakke velden

6. Groepjesregel

7. Sterk pionnencentrum

8. Controle van een diagonaal

9. Controle van een lijn

10. Loperpaar

11. Controle van een rij

Tijdelijke voordelen:

12. Stuk buitenspel

13. Gebrek aan harmonie

14. Ontwikkelingsvoorsprong

15. Centralisatie

16. Ruimtevoordeel

Een paar woorden van uitleg zijn hier op zijn plaats. Bovenstaande tabel gaat uit van zuiver strategische kenmerken. Uit de praktijk weten we dat de tactiek in het schaakspel vaak de boventoon voert, maar dat neemt niet weg dat het geen kwaad kan om alle strategische kenmerken eens op een rijtje te zetten. Eigenlijk kunnen alle mogelijke stellingskenmerken in zekere zin teruggebracht of herleid worden tot deze elementen.

Een van mijn stokpaardjes is het goede paard tegen de slechte loper. Twee van mijn pupillen hebben dit thema snel geïntegreerd in hun spel. Het eerste treffende voorbeeld hiervan is een partij die gespeeld werd tussen twee jeugdspelers van ongeveer 14 jaar.

Werle – Jianu

Deze partij werd gespeeld in het WK-jeugd in Cannes 1997. Ik heb Jan Werle als jong ventje getraind. Hij is mij op alle fronten voorbij gestreefd, want inmiddels is hij verworden tot een zeer goede grootmeester. Wat wil een trainer nog meer?

Jan Werle (foto Jos Sutmuller)

De vraag lijkt gerechtvaardigd hoe een 14-jarige een dergelijke bijna vlekkeloze strategische partij kan afleveren. Daarover hoop ik u in dit boek verder te kunnen informeren (wordt vervolgd).

De elementen van Steinitz vormen de leidraad van dit boek. Elk element wordt in een apart hoofdstuk uitgewerkt. Daarnaast zijn er nog andere hoofdstukken waarin ik onder andere inga op een paar trainingsmethoden die ik hanteer. Over twee weken kunt u de tweede aflevering verwachten hiervan.

Belangstellenden kunnen het boek hier bestellen, waarbij ook de nodige informatie te vinden is.