paardenhoofdstel
Schaakbeeld 10
zaterdag 8 mei 2010
Paardenhoofdstel
Een goeie slaper zijn is tijdens een schaakpartij niet altijd een voordeel. ’s-Nachts een keer slecht slapen wel. Dan spookt er van alles door je hoofd. Laatst was dat bij mij een lied van de Kilima Hawaiians (voor de lezers onder de vijfenzestig: een groep die in de jaren vijftig van de vorige eeuw hits scoorde met Hawaiian muziek). Dat lied was getiteld: Er hangt een paardenhoofdstel aan de muur. Wie nieuwsgierig is naar de rest van de tekst moet dit zinnetje maar aan zijn zoekmachine voeren. Houd dan wel een grote zakdoek bij de hand!
De beeldende kunstenaar van deze column heeft verbeeld hoe je je als schaker een paardenhoofdstel aan de muur zou kunnen voorstellen.
Toen ik het concept van deze aflevering nog eens doornam, was inmiddels de WK-tweekamp tussen Anand en Topalov begonnen. Het verloop daarvan in de eerste partijen gaf toen aan het begrip ‘paardenhoofdstel’ een heel andere zin en inhoud, en een geheel andere tekst van deze aflevering. Zoals bekend heb ik weinig verstand van schaken. Daarom volg ik die partijen ook niet. Maar de commentatoren onthulden mij dat er in de eerste en de vierde partij sensationele paardenoffers waren gebracht. Al vrij snel na de opening, aldus deze deskundigen, gaf Topalov in de eerste partij en Anand in de vierde een paard weg, en baanden zij zich daarmee een niet te versperren weg naar de winst. Ik vermoed dat er in de komende tijd overal in de wereld veel paarden zullen worden geofferd. “Want dan win je immers”, zullen de gelovige navolgers van Anand en Topalov denken.
Voortaan zal bovenstaande afbeelding mij, anders dan de oorspronkelijke bedoeling was, altijd blijven herinneren aan de paardenoffers van Anand en Topalov. Zelf zal ik in het vervolg niet aarzelen mijn paarden zo snel mogelijk naar de slachtbank te leiden. Winst verzekerd. Het stel paardenhoofden zal in mijn huis de plaats innemen van de Rembrandts en de Van Goghs en de Drummens die tot nog toe de wanden sieren.
Wie in het schaakspel het paard, en vooral de paardensprong heeft bedacht, verdient postuum alsnog een gouden medaille (de zogenaamde medaille d’horse). Dat een schaakstuk een of meer stappen naar voren of naar achteren mag, naar links of naar rechts, of over een diagonaal, hadden wij met zijn allen waarschijnlijk nog wel zelf kunnen bedenken. Maar die paardensprong! Twee stappen naar rechts, een naar voren. Twee stappen naar links, een naar voren. Twee stappen naar rechts, een naar achteren. Twee stappen naar links, een naar achteren. Een stap naar rechts, een stap naar voren, en nog eens een stap naar rechts. Een stap naar voren, een stap naar rechts, en nog eens een stap naar voren. En zo kun je nog een tijdje doorgaan voordat je alle mogelijkheden hebt gehad. Ik streef niet naar volledigheid maar vermeld nog wel: een stap naar voren en dan een stap schuin naar voren. Wie kan mij voorrekenen hoeveel variaties er precies mogelijk zijn? Al die variaties zijn op zichzelf al een vondst die terecht de eeuwen heeft getrotseerd.
En dan heb ik het nog niet gehad over de sprong van het paard. Ik zie op televisie wel eens wedstrijden waarbij paarden over een obstakel moeten springen. Dat kan bij schaken ook. Maar bij schaken kun je zelfs een paard laten springen zonder dat er een obstakel is. Het paard doet net alsof! En o wee als er op het veld waar het paard na een sprong terecht komt een stuk van de tegenstander staat. Dan is het onherroepelijk afgelopen met dat andere stuk.
En dat brengt mij tegelijk op de eeuwige discussie tussen schakers over de vraag wat sterker is: loper of paard. Het lijkt of een meerderheid (nu nog) kiest voor de loper. Geef je tegenstander maar eens in de eerste tien of vijftien zetten de kans zijn paard te ruilen voor jouw loper. Je ziet een grijns van triomf over zijn gezicht trekken. Blijkbaar weet hij niet dat een stel paarden vele malen sterker is dan een loperpaar. En nog sterker dan een stel paarden is een stel paardenoffers. Maak de wanden in je huis maar vast vrij!
Tekst: Cas Aubel
Tekeningen: Frans Drummen
Volgende aflevering: Stem op schakers
alle afleveringen schaakbeeld: www.smb.nl
