Max Euwe en het schoolschaak
Bevordering van ’t schaken onder de schooljeugd. Bijeenkomst ter bespreking van dit vraagstuk te Amsterdam.
Uit: Het Vaderland : staat- en letterkundig nieuwsblad, 16 maart 1936
Bron: de nieuwe website van de KB
Onder leiding van de Stichting tot bevordering van bet schaken onder de schooljeugd is gisteren te Amsterdam een vergadering gehouden, welke ten doel had de beste methoden te bespreken om het schaken in de school ingang te doen vinden. Uit kringen van de schaakwereld en uit die van het onderwijs bestond er voor deze bijeenkomst groote belangstelling.
De voorzitter, de heer W. Terpstra, heette in het bijzonder welkom den wethouder voor het Onderwijs. te Amsterdam, den heer E. Boekman, den dlrecteur van de Afdeellng Onderwijs ten Stadhuize dr W.L.Hendriks, de gemeentelijke inspecteurs, van het Onderwijs, de heeren Hollaar en Hoogland, zoomede den vertegenwoordiger van het gemeente bestuur van Rotterdam, het gemeentebestuur van Amsterdam dankte spreker voor de geboden gastvrijheid.
Wethouder E. Boekman, vervolgens het woord verkrijgende, stelde vast. dat de enorme belangstelling van het groote publiek in de match Euwe—Aljechin om bet wereldkampioenschap schaken iets irreëels en overspannens heeft gezeten. Hoevelen toch. die zelf niet het minst van schaken afweten, juichten na den eindstrijd: "Wij hebben den strijd gewonnen!" Dlt was een niet geheel zuivere geestdrift, waarmede bet schaakspel niet gediend was, omdat zij niet gegrond was op begrip daarvan. Daarom moeten wij het werk van deze stichting er los van maken, hoewel het onrecht vaardig zou zijn. te ontkennen dal deze groote wedstrijd op het totstandkomen der stichting invloed beeft gehad.
Spr. betoogde verder, dat men het schaken als schoolvak anders moet zien dan elk ander schoolvak: het is er niet mede op een lijn te stellen en wel hierom dat het een liefhebberij moet blijven en op school het schaken niet anders dan in deze hoedanigheid te behandelen. Als liefhebberij echter heeft het schaakspel ongetwijfeld zijn positief vormenden invloed op de jeugd, het leert concentratie, zelfstandigheid en fairness. Alleen daarom reeds is de gedachte, die aan de Stichting ten grondslag ligt, zoo zeer toe te juichen. Spr. zeide voorts het schaakspel uitermate geschikt te achten om een volksspel te worden, ook omdat er geen groote kosten aan verbonden zijn en daarom zijn pogingen om het vroeg te onderwijzen toe te juichen. De gedachte van de Stichting tot bevordering van het schaken onder de schooljeugd verdient daarom ten volle algemeene medewerking en het gemeentebestuur van Amsterdam zegt dan ook gaarne zijn volle medewerking toe, aangezien het er van doordrongen is dat de belangen van het schaken en bet onderwijs samengaan.
Hierna sprak dr Max Euwe. die in het bestuur der Stichting zitting heeft. Spreker gaf een uiteenzetting van de beteekenis die het schaakspel hebben kan voor de jeugd en hierin vond hij aan leiding om te bespreken op welke wijze de jeugd het beste tot schaken te brengen Is. Spreker zeide in dit verband, dat het onderricht In het schaken van groote waarde is voor de ontwikkeling van het denkvermogen, om zijn opvoedende beteekenis en om de karaktervorming, welke het brengt. Het kweekt ook groote zelfbeheersching aan. leert zelf critiek. vastberaden doorzetten van een eenmaal gemaakt plan. Terwijl van groot gewicht is dat men door het schaken belangrijke ervaringen van de psychologie verkrijgt: men leert de reactie van zijn daden op anderen nagaan, hetgeen een beschaafd mensch moet kunnen.
Een ideale schaker — zoo besloot dr. Euwe – is een bekwaam, een beschaafd en een gelukkig mensch. En wie de jeugd in het schaken onderricht, kan haar ook wijzen op analogieën in het leven; niet het minst hierom kan het schaakonderricht groot nut hebben.
De voorzitter van de Stichting, de heer W. Terpstra, gemeentelijk inspecteur van het lager onderwijs, deed vervolgens uitkomen, dat de bedoeling van deze vergadering was. aan de organisatie van het schaakonderricht op school een meer algemeenen vorm te geven. Met den Kon. Ned. Schaakbond heeft de Stichting nauwe samenwerking verkregen, in het algemeen met de organisaties in de schaakwereld en ook met het Onderwijs, teneinde het totstandkomen van schoolschaakwedstrijden en het vormen van schoolschaakclubs te bevorderen. De Stichting heeft zich ook bij den Kon. Ned. Schaakbond aangesloten. Of er een competitievorming zal komen interesseert haar minder, hoofdzaak is voor haar dat de jeugd vlot en goed leert schaken. Daarom vat zij vooral in het oog het doel om te geraken tot een degelijk schaakonderricht, tot een algemeene didactiek voor het schaken, waarin wij nog slechts experimenteeren en waarvoor wij nog nlet verder zijn dan het zoeken van wegen. Wordt die weg gevonden dan zal dit van zegenrijken invloed voor de jeugd zijn.
Tenslotte deelde spreker mede. dat het in de bedoeling ligt de betrekkelijke geringe onkosten van het op de scholen te geven schaakonderricht te bestrijden ult zeer geringe bijdragen van de leerlingen zelf. b.v. een cent per week per leerling op de lagere scholen en tien cent per club per week op de inrichtingen van voortgezet onderwijs.
Het bestuur heeft reeds contact gezocht met zeven gemeentebesturen, waaronder drie van de vijf grootste gemeenten, met vijftig scholen en school besturen, zeventig leiders van schoolclubs en twee honderd particuliere belangstellenden.
