Met de vingers rondtasten over de velden
schaakbeeld 24; zaterdag 25 september
met de vingers rondtasten over de velden.
In een tweedehandsboekwinkel vond ik vanmiddag een oud boekje `handleiding tot het schaakspel“ van Neumann/Schelfhout. Ik kocht het voor een luttel bedrag en heb er met veel plezier in gelezen. De uitgave, 9e druk, is van 1921 (1e druk 1901) en in gedragen oud Nederlands geschreven. Schoolmeesterachtig van toon, maar als leerboekje voor (beginnende) schakers best nu nog interessant. Daarvoor kocht ik het echter niet, het ging me om andere zaken. Zaken die meer in de bibliofiele hoek zitten, zoals: de mooie vergeelde pagina’s, het oude lettertype, de opmaak der diagrammen, het formaat van het dunne boekje en de tijdsgeest die het boekje met zijn woordgebruik uitstraalt. Gewoon een lekker antiquarisch hebbedingetje.
Ik geniet van de inhoudelijke vermaningen die erin te lezen zijn.
Een korte impressie uit de rubriek `practische raadgevingen“; Ik citeer:
…Voor alles gewenne men zich er niet aan, uitsluitend met de witte of met de zwarte stukken te spelen. Verder vermijde men bij het spelen het hardop denken, het beoordeelen zoowel der eigene als der zetten van de tegenpartij, het met de vingers rondtasten over de velden van het bord, ook alle teekenen van afkeuring of ongeduld over te lang nadenken der tegenpartij, kortom alle verkeerde hebbelijkheden, die ons spel kunnen bederven. Als toeschouwer onthoude men zich vooral van ieder uiting of beweging, die afkeuring van of instemming met den gedanen zet kan verraden, men zij slechts een zwijgend toeschouwer….
Deze raadgevingen kan ik goed plaatsen en ik wil ze na 100 jaar nog steeds opvolgen. Op een na. De zinsnede `over het met de vingers rondtasten over de velden“ vind ik gek en herken ik niet. Doet iemand dat rondtasten? Nooit gezien. Blijkbaar was dat 100 jaar geleden een normaal verschijnsel.
Los daarvan, “met de vingers rondtasten over de velden” vind ik een buitengewoon beeldende zin, die hele andere associaties en varianten bij me oproept. Hij klinkt niet alleen mooi en poëtisch maar prikkelt ook de fantasie. De zin werkt net als een Rorschachtest waarbij vlekken allerlei interpretaties en duidingen toelaten.
Zulk soort zinnen, die “de verbeelding oproepen”, moet je koesteren.
Ter illustratie de beelden die mij bovenkwamen na lezing en overdenking van de zin:
…een boer die op zijn velden en akkers , met veel aandacht en liefde, het jonge opkomende gewas inspecteert.
…een voetballer die, gebogen en spiedend, rondtast op het voetbalveld; op zoek naar zijn gevallen contactlens
.. een puberjongen die schuchtere lichaamsverkenningen doet bij zijn eerste meisje.
De uitkomst van de drie beelden heeft niks meer met schaken van doen. De oorsprong en inspiratie vanuit een “schaakzin” blijft. Er blijkt weer eens uit dat schaken veel meer is dan alleen een denksport, het is ook een onuitputtelijke beeldenbron. Aan die bron kan men zich vrijelijk laven, je hoeft nooit dorst te hebben.
De schaakauteurs Neumann-Schelfhout, die zo’n inspirerende zin hebben nagelaten, verdienen in ieder geval lof en hulde. Hierbij gegeven.
frans drummen
volgende aflevering schaakbeeld; De Schaakolympiade
alle afleveringen schaakbeeld: www.smb.nl
Op de Olympiade in Bled, 6 november 2002:
‘World No.1 Garry Kasparov was warned during the game by the chief arbiter Geurt Gijssen for putting his fingers into his own board area and calculating moves as if counting sheep flock.
This act was confirmed by the chief arbiter in the press conference before the summary of the day. Rumours sourcing from around the board at that time said the World No.1 responded with an abusive word, which the arbiter rejects as "untrue”.
Kasparov was tensed as play continued against China’s Ye Jiangchuan at time control. The Russian won the match but faced stiff resistance before winning to give Russia a 3-1 win over the Chinese.
In possible response to this action by the arbiter, the entire Russian team did not enter the playing area for the first ten minutes of round eleven. They were present at the venue but did not take their boards.’