Eindspelstudie 7: Driespan
website
E-mail:
Hierbij de 7e eindspelstudie voor de Schaaksite uit mijn database.
- De vierde versie van de database bevat 76.132 eindspelstudies
- Het is de beste en grootste database van eindspelstudies ter wereld
- De database bevat driekwart van alle ooit gecomponeerde studies
- De database is in standaard pgn-format en leesbaar voor gangbare schaakprogramma’s
Eindspelstudies 7 - Driespan
Paarden zijn merkwaardige schaakstukken. Ze springen over andere stukken heen, bij iedere zet verandert de kleur van het veld waarop ze terecht komen, en ze kunnen (daarom) geen tempozet doen. Ook in veel eindspelen zijn er gekke dingen aan de hand: zo kan een paard alleen een vrije randpion gesteund door een koning in z'n eentje niet stoppen maar andere pionnen juist wel. Het eindspel koning met twee paarden tegen koning is theoretisch remise (er is wel een helpmat-blunder mogelijk), daarentegen wint het eindspel van koning en twee paarden tegen koning en pion vaak wèl weer. De theorie van dat eindspel is in de 18e eeuw door de Fransman Chapais, van wie verder weinig bekend is (zelfs zijn voornaam kennen we niet), in een niet-gepubliceerd maar wel bewaard gebleven manuscript uit de doeken gedaan. Zijn analyses hebben niet alleen de tand des tijds doorstaan, maar bleken ook nog vrijwel onberispelijk toen die onlangs werden getoetst met de 5-stukken eindspeldatabases. Zoals bekend zijn de optimale zetten uit dat soort databases zelfs voor grootmeesters moeilijk te doorgronden; bovendien gaat het om zettenreeksen van wel 50 to 100 zetten! Hoe kan die Chapais dat voor elkaar hebben gekregen? Het lijkt wel alsof iemand er toch in geslaagd is om een tijdmachine te ontwikkelen. Blijkbaar heeft die geniale iemand er helaas niet aan gedacht om voldoende financiële middelen mee te nemen om het manuscript gepubliceerd te krijgen en kon de tijdmachine helaas alleen in de achteruit. In de 20e eeuw (in 1906 om precies te zijn) heeft de Rus Alexey Troitzky (1866-1942) de eindspeltheorie van dit eindspel uitgebreid uit de doeken gedaan. Een andere grappig eindspel is dat van koning en 3 paarden tegen koning en paard, waarin de bovenliggende partij eigenlijk heel gemakkelijk wint.
U bent nu voldoende theoretisch geïnformeerd om optimaal van de fameuze eindspelstudie van de beroemde componisten Aleksandr Osipovich Herbstman (1900 1982) en Karl Artur Leonid Kubbel (1892 1942) te kunnen genieten:
1e prijs Schaakclub Leningrad 1937
Op het eerste gezicht ziet de zaak er voor wit vrij hopeloos uit: een stuk achter, en een zwarte pion onherroepelijk gaat promoveren. Op het tweede gezicht heeft wit middels 1.Pg1 toch een verdediging. Op damepromotie volgt Pf3+ gevolgd door ruil. En een promotie tot paard kan ook niet (3 paarden tegen 1 paard?), omdat wit eenvoudig op f1 slaat. Zwart heeft echter nog schaakjes: 1...Pe3+ Nu zit wit met een probleem, want hij moet f3 natuurlijk vrijhouden voor het paard, maar dat veld ook dekken. Maar er is nog een redding: 2.Kh3
Want 2...e1P faalt nu op 3.Pf3+ Pxf3 en we knipperen even met de ogen om te zien dat wit pat staat! Dus opnieuw heeft zwart geen keuze 2...Pf4+ 3.Kh2
Dat is een mooie truc. Want na 3...e1P volgt 4.Pf3+ Pxf3+ 5.Kg3 en zwart kan niet beide paarden tegelijk dekken. 3...Pg4+ 4.Kh1
Veld g3 was taboe vanwege damepromotie met schaak. Welis¬waar is nu 4...e1P 5.Pf3+ Pxf3 nog steeds pat, maar staat het witte paard na 4...e1D niet gepend, zodat 5.Pf3+ niet kan? Jawel, maar wit staat dan meteen pat! Dus 4...Pf2+ 5.Kh2
En nu zowel de zwarte stukken optimaal lijken te staan, en Pf3+ nu definitief voorkomen lijkt, promoveert zwart eindelijk de pion 5...e1P en bereikt daarmee het theoretisch gewonnen eindspel van koning en 3 paarden tegen koning en paard. 6.Sf3+ Hé, toch? Zwart slaat nu toch met schaak? 6...Sxf3+ 7.Kg3 Maar hij moet wel alle drie de paarden dekken. Dat kan alleen met 7...Ke3
En, kijkt u maar even rustig: wit staat pat!
In mijn HHdbIV-database bevinden zich maar liefst 910 studies waarin het eindspel van koning en 2 paarden tegen koning en pion voorkomt (als beginstelling of in de hoofdvariant, zijvarianten, en/of met zwart als bovenliggende partij), zijn er 130 studies waarin dat voor het eindspel koning en 2 paarden tegen koning het geval is, en 137 studies met het eindspel koning en 3 paarden tegen koning en 1 paard. In maar liefst 46 studies zien we een patstelling in het eindspel koning en 3 paarden tegen koning. Maar de mooiste blijft die van Herbstman & Kubbel!
Mijn complimenten voor de uitleg van deze mooie eindspelstudie.
De patstelling aan het eind en de ontknoping is schitterend.