Eindspelstudie 10 Rochade
website
E-mail:
Hierbij de 10e eindspelstudie voor de Schaaksite uit mijn database.
- De vierde versie van de database bevat 76.132 eindspelstudies
- Het is de beste en grootste database van eindspelstudies ter wereld
- De database bevat driekwart van alle ooit gecomponeerde studies
- De database is in standaard pgn-format en leesbaar voor gangbare schaakprogramma’s
Eindspelstudies 10 - De Rochade
Rocheren doet u vrijwel in elke partij, maar dan wel in de opening. Tim Krabbé heeft een beroemde verzameling van late rochades in partijen, waarin ook een partij van mijzelf voorkomt. In de externe competitie van de Noord-Brabantse Schaakbond (D4-HMC II) rocheerde ik in 1981 (met zwart) tegen de heer Soeterboek op de 44e zet. Ik herinner me nog goed dat ik pas bij het overschrijven van de partij (voor ons bulletin) in de gaten kreeg dat het wel een erg late rochade was. Ik was (en ben) een liefhebber van schaakkuriosa en wist ongeveer wat het record was. Maar ik was tijdens het spelen vooral erg tevreden omdat ik de avond ervoor bij het naborrelen van de wekelijkse clubavond tegen een schaakvriend in ons stamcafé nogal opportunistisch had gesteld dat ik de externe partij met een dameoffer zou gaan winnen. En dat was dus (vóór die rochade) gebeurd. De schaakvriend vond het later maar niets (ja, als wit die dame neemt, is het mat in één...). Had ik me die rochade-kwestie wel gerealiseerd dan had ik best die rochade nog even kunnen uitstellen om zodoende het wereldrecord te kunnen verbeteren. Maar zou het dan nog wel gelden als een eerlijk record?
Opmerkelijk genoeg was ik ook nog betrokken in een ander schaakkuriosum: een zeer vroege excelsior (zie aflevering 4). In de interne competitie bij HMC won ik het volgende partijtje: S. Pas - H. van der Heijden (1982): 1.e4 g6 2.Pf3 Lg7 3.d4 d6 4.Pc3 c6 5.h3 Pf6 6.Lc4 b5 7.Lb3 b4 8.Pg5?? bxc3 9.Pxf7? cxb2 10.Pxd8? bxa1D 0-1. De b-pion snelde zonder onderbreking naar promotie.
In de artistieke eindspelstudie is de rochade vrij populair. En dat geldt ook voor de andere bijzondere schaakzetten: en-passant-zet en (minor)promotie. Dit alles kan zelfs in één studie worden gecombineerd; dat thema staat bekend als de Valladão-task. Daarover waarschijnlijk in een latere aflevering meer.
Ik vind de volgende studie een prachtig voorbeeld van een prominente tol van de rochade.
Duvtip 19-4-1931
Op het eerste gezicht lijkt wit's taak niet lastig. Want zowel 1.Th3 als 1.Lc5 dreigen mat. Maar in beide gevallen riposteert zwart met 1...0-0-0. De motivatie van de prachtige zet 1.Lb8! is uitsluitend het voorkomen van de zwarte rochade. Na 1...Txb8 volgt 2.Th3 Kd8 3.Kd6 met torenwinst. Dus 1...d2 3.Ld6! met de dreiging van Tf8 mat. Maar nu kan zwart toch rocheren? 2...0-0-0 3.Tc3 mat!
De ultieme rochadestudie is de volgende:
prijs Die Schwalbe thematoernooi 2008
Het thema van dit toernooi was eenvoudig (qua omschrijving) en moeilijk (qua realisatie): één correcte inzending. Ik geef alleen de hoofdvarianten:
1.Lxe7 Dh7 2.Lxg5 Lxg5 3.hxg5
en nu:
A) 3...0-0-0 4.0-0! Dxh3 5.Dg2 De3+ 6.Tf2 en wit heeft de gevaren bezworen.
B) 3...0-0 4.0-0-0! Tab8 5.Dc2 Dg7 6.Td6 Da1+ 7.Kd2 Dxa5+ 8.Kd1 Da1+ 9.Kd2 Da5+ 10.Kd1 Tbd8 11.Dg6+ met remise.
Prominente eindspelstudiecomponisten: vlnr: Oleg Pervakov (Rusland), Axel Ornstein (Zweden), Jonathan Mestel (Engeland), Yochanan Afek (Israel/Nederland) en John Roycroft (Engeland) tijdens een eindspelstudie-happening rondom de 45e verjaardag van René Olthof (Vught, november 2004).
In mijn HHdbIV-database bevinden zich maar liefst 447 studies waarin een rochade voorkomt. In principe is het zo dat in een eindspelstudie de rochade-zet is toegestaan als niet kan worden aangetoond dat het niet mag. Er zijn ook nog studies in de database waarin een rochade mogelijk lijkt, maar niet mag. Veel partijspelers vinden dat soort bewijs "dood"vermoeiend. Maar soms is het juist "dood"eenvoudig: een stelling met een witte loper op a1 en een witte pion op b2 is onmogelijk.
