Doelen stellen
2011! Er ligt weer een nieuw jaar voor ons. We kunnen nieuwe ideeën ontwikkelen en het is tijd om na te denken wat we in onze schaakcarrière willen bereiken en hoe we dit kunnen realiseren. Veel mensen associëren het stellen van doelen met nieuwjaarswensen en gaan weer snel over tot de orde van de dag en beschouwen het stellen van doelen niet zinvol. Nieuwjaarswensen alhoewel goed bedoeld, maar vaag, falen al voor het eind van de maand januari.
Maar laten we het gelijk duidelijk stellen de meeste van deze wensen zijn perfecte voorbeelden hoe het stellen van doelen niet moet.
Het stellen van doelen is een krachtig proces om over je ideale toekomst na te denken en jezelf te motiveren om je doelen te kunnen realiseren.
Iedereen droomt er wel eens van om wereldkampioen te worden, maar we moeten ons bewust zijn dat hoge en onrealistische verwachtingen zelfs het mogelijke onmogelijk maken. Ook vage, onduidelijke, onrealistische en moeilijk te meten wensen kan van onze taak een nachtmerrie maken.
Zo dacht ik er over: ‘Oh … het zou mooi zijn om de beste schaakster van Roemenië te worden! Kwalificatie voor het wereldkampioenschap wordt dan werkelijkheid, enzovoorts.’ Maar hoe het concreet te doen bleef een mysterie voor mij.
Ik wist dat ik er hard voor moest werken maar ik was niet consequent in mijn voorbereidingen, Iedere partij ging met hoge druk gepaard want ik moest winnen om mijn droom te kunnen verwezenlijken. Met andere woorden : chaos in mijn hoofd en in mijn resultaten.
Het werd me nu duidelijk dat het stellen van doelen wel klinkt als een eenvoudig concept maar dat het toepassen ervan meer denkwerk en planning vereist dan de meesten denken. Een van de hoofdproblemen is dat niet alle schaaktrainers zich bewust zijn van de principes die gelden bij het stellen van doelen en hoe deze effectief toe te passen.
Het hoofddoel van deze bijdrage is om schaaktrainers en schakers een beter begrip te geven hoe het stellen van doelen te hanteren om prestaties te kunnen verbeteren en teleurstellingen te kunnen voorkomen. Maar zelfs als je geen professionele schaker bent, kunnen de volgende adviezen en technieken behulpzaam zijn om je tijd en je hulpmiddelen zo te organiseren dat je meer uit je ‘schaakleven’ kunt halen.
Doelen stellen
Doelen stellen is een mentale trainingstechniek die gebruikt kan worden om individuele inspanningen te verbeteren en om persoonlijke doelen te verwezenlijken.
Met een doel op korte of op lange termijn word je aangemoedigd om harder te werken, meer taakgericht te zijn en makkelijker teleurstellingen te kunnen verwerken.
Een van de pioniers van deze technieken is Dr. Edwin Locke die ze toepaste in de industriële psychologie, niet in de sport.
Volgens Locke heeft het stellen van doelen op vier manieren effect:
– het focussen op aandacht
– het verbeteren van volharding
– het aanmoedigen van het individu om strategieën te ontwikkelen om doelen te bereiken
– het mobiliseren van de inspanning in verhouding tot de eisen die een uit te voeren taak stelt
(Referentie: Dr Edwin Locke, 1968, ‘Toward a theory of Task Motivation and Incentives’)
Droomdoelen
Droomdoelen inspireren ons en geven ons iets om na te streven. Maar om resultaat te boeken moet een doel specifiek en realistisch zijn.
De meeste nieuwjaarswensen zijn droomdoelstellingen die nooit gerealiseerd worden omdat men verzuimt van dag tot dag te plannen om de droomdoelstelling waar te maken.
Als je je alleen focust op je droomdoel word je al gemakkelijk overweldigd als je er over nadenkt wat nodig is om het ook waar te maken.
Onderzoekers hebben vastgesteld dat alleen focussen op lange termijn droomdoelen niet leidt tot verbetering van prestaties.
Korte termijn doelen stellen – de sleutel tot succes
Topgrootmeesters zoals Magnus Carlsen en Viswanathan Anand hebben begrepen dat droomdoelen stellen, zoals wereldkampioen worden, belangrijk zijn om hun inspanningen te richten.
Het zijn echter de korte termijn doelen, die de sleutel tot succes zijn.
Bij doelen onderscheiden we drie types:
Droomdoelen
Droomdoelen, die ver weg liggen en moeilijk te realiseren zijn. In termen van tijd variëren ze tussen 6 maanden tot enkele jaren.
Tussendoelen
Tussendoelen zijn de piketpaaltjes waar je op een bepaald moment wil zijn , bijvoorbeeld als je je persoonlijke prestatie op de 400 meter hardlopen over tien maanden met 1 seconde wil verbeteren kan een tussendoel zijn een verbetering met een halve seconde over vijf maanden.
Korte termijn doelen
Korte termijn doelen of zelfs of dagdoelen zijn het meest belangrijk omdat ze voorzien in een focus voor iedere trainingssessie. Onderzoek onder Olympische atleten heeft uitgewezen dat het stellen van dagdoelen een factor was die succesvolle sporters onderscheidde van minder succesvolle sporters.
Voor iedere trainingssessie moet je beslissen wat je moet doen om kleine stapjes voorwaarts te maken in de richting van een tussendoel en uiteindelijk richting droomdoel.
Alleen doelen stellen voor een competitie of voor een toernooi is niet voldoende daar we meer tijd besteden aan oefenen en trainen, dus hiervoor zijn ook doelen nodig.
Het ontleden van de ‘onmogelijke’ taak.
Volgens sportpsycholoog Terry Orlick zijn er vier voorwaarden voor het succesvol stellen van doelen.
Eerst moet je beslissen wat je wil en een eigen visie ontwikkel en. Ten tweede moet je vastberaden zijn en je doelen moeten het waard zijn om voor te vechten. Ten derde moet je geloven dat je doelen realistisch zijn. Doelen die weinig inspanning vragen en makkelijk te realiseren zijn geven weinig voldoening en motivatie. Daartegenover staat dat onrealistische doelen leiden tot verlies van vertrouwen en uiteindelijk tot het verwerpen van het doel.
Om deze problemen te vermijden moeten trainers en schakers samenwerken om het eens te worden over doelen en ook moeten zij niet aarzelen tussentijds doelen bij te stellen om het resultaat te optimaliseren.
Ten vierde : volgens Orlick is een voorwaarde voor goede doelen stellen om je te richten op een stap-voor-stap aanpak.
Denk SMART!
Doelen stellen is als een mooie partij spelen die het zelfvertrouwen en de motivatie verbetert en tot hogere prestaties leidt. Onthoud dat tijd besteed aan voorbereiding de moeite waard is daar het teleurstellingen kan voorkomen. Om de principes van doelen stellen gemakkelijk te kunnen onthouden moet we SMARTER denken. Dit is een mooie geheugensteun, kijk maar naar de eerste letters van onderstaand rijtje!
Je doel moet :
Specifiek zijn : geef helder aan wat er moet gebeuren, vermijd vage alternatieven.
Meetbaar zijn: Je moet kunnen tellen en meten
Acceptabel zijn: doelen moeten het waard zijn om na te streven, realistisch en haalbaar zijn
Registreerbaar zijn: Schrijf je doelen op. Dit is de basis voor een contract met jezelf
Tijdbepaald zijn: stel tijdslimieten vast
Evalueerbaar zijn: Je moet je vooruitgang regelmatig bijhouden
Reversibel zijn: bij bijzondere omstandigheden of bij het moeilijk kunnen realiseren van het doel moet een nieuw doel worden vastgesteld
Bij de planning van je doelen moet je ook zorgvuldig nadenken over de factoren die je voortgang in de weg kunnen staan. Bijvoorbeeld, de meeste mensen stellen doelen die eerder te moeilijk dan te makkelijk realiseerbaar zijn. Dit leidt veelal tot het schrappen van het doel. Eenmaal verworpen speelt dit geen rol meer bij onze inspanning en focus. Het is ook belangrijk niet te veel doelen te stellen. Focus op een droomdoel, misschien twee of drie tussendoelen en twee korte termijn doelen voor de training van vandaag. Dat is genoeg om mee te starten en geef je kort termijn doelen de hoogste prioriteit. Als je deze realiseert groei je automatisch richting je tussendoel.
Adviezen
De volgende richtlijnen kunnen helpen bij het stellen van doelen:
– Formuleer ieder doel op een positieve manier.
– Wees precies en stel data, tijden en benodigde hulpmiddelen vast, handig om achteraf de voortgang te kunnen meten.
– Stel prioriteiten, als je meerdere doelen hebt geef ieder doel een prioriteit . Je aandacht moet primair uitgaan naar het doel met de hoogste prioriteit.
– Schrijf je doelen uit, als het een vastere vorm krijgt gaat er meer kracht van uit.
– Houd doelen klein, als een doel te groot is dan lijkt het vaak dat je geen voortgang maakt. Kleine doelen halen geeft meer voldoening en motivatie
– Stel persoonlijke prestatiedoelen vast ipv eindresultaten. Je moet zoveel als mogelijk is controle hebben op het behalen van je doel. Het kan nogal vervelend zijn als je faalt in het bereiken van je doel door onverwachte externe factoren waarop je weinig of geen invloed hebt.
– Stel realistische doelen, het is belangrijk dat je doelen realistisch en haalbaar zijn. Je omgeving (werkgevers, ouders, media, maatschappij) kunnen onredelijke doelen voor je formuleren) en ze gaan vaak voorbij aan je eigen wensen en ambities.
Doelen stellen is niet alleen vaststellen wat je wilt bereiken maar ook hoe en hoe je wilt meten. Doelen moeten afgestemd zijn op het individu (leeftijd, fase van ontwikkeling, vertrouwen, geschiktheid en motivatie). Beginners willen zeer korte termijn doelen, makkelijk te behalen om hun zelfvertrouwen op te krikken. Gevorderden hebben behoefte aan meer uitdagende, realistische doelen.
Als je nog geen doelen voor jezelf stelt, start er nu dan mee. Als je je dit eigen maakt zal je merken dat je schaakcarrière in een versnelling komt en ik vraag me af hoe het zou gaan als je het zonder het stellen van doelen zou doen.
