Interview met Jeroen van den Berg
Wijk aan Zee is weer het centrum van de schaakwereld, met als hart het Tata Steel Schaaktoernooi.
Waarom wordt dit evenement zo gerespecteerd en wie zijn de mensen achter de schermen die ervoor zorgen dat alles op rolletjes loopt?
Jeroen van den Berg geeft een inkijkje in het organiseren van dit supersterke, internationale schaaktoernooi . Een paar dagen geleden, toen de partijen in volle gang waren, maakte hij even tijd vrij om mijn vragen te beantwoorden, waarvoor ik hem natuurlijk wil bedanken.
Wat is er veranderd in het toernooi sinds de komst van de nieuwe sponsor Tata Steel?
De verandering was meer zichtbaar in 2000 toen na 61 edities van het Hoogovens Schaaktoernooi , het toernooi een nieuwe naam en sponsor kreeg: Corus Chess Tournament. Er was toen een slogan: ‘Same game, new name’. Na de verandering van Corus in Tata is alles min of meer hetzelfde gebleven. Alleen de naam en de kleuren zijn veranderd. Voor de rest is alles hetzelfde als in vorige jaren.
Het is goed voor onze hoofdsponsor dat hij dit internationale schaakevenement kan gebruiken om de nieuwe naam te promoten, want het is nog niet zo lang geleden dat ´Corus Steel´ veranderde in ´Tata Steel´ . Het schaaktoernooi is hierbij een goed hulpmiddel.
Hoeveel mensen zijn betrokken bij de organisatie?
Wij hebben een team van vijf personen die het gehele jaar door aan het toernooi werken. Dit team, het Organisatie Comité , bestaat uit:
– Dolf Vos (voorzitter)
– Jeroen van den Berg (toernooidirecteur)
– Arno Vrins (penningmeester)
– Theo Hoogland (commerciële zaken)
– Hans Goossens (vertegenwoordiger van Tata Steel)
Dit team werkt vanaf februari aan het toernooi. In januari werken ca. 100 mensen voor het toernooi. Maar als je ook alle vrijwilligers uit het dorp Wijk aan Zee meerekent kom je op een aanzienlijk hoger aantal. Dit is een van de vele voordelen van het organiseren van zo’n sterk toernooi in een dorp als Wijk aan Zee. Als dit toernooi in Amsterdam of Rotterdam zou worden gehouden zou het minder populair zijn dan nu in Wijk aan Zee.
Er verdwijnen veel toernooien van de schaakkalender, heeft u een advies voor organisatoren?
Dat is waar, maar dat is niet de schuld van de organisatoren. Het heeft te maken met de economische situatie. Het feit dat schaken niet interessant is voor grote bedrijven helpt ook niet veel, denk ik. Aan de andere kant zie je iedere week op het internet dat er veel toernooien worden georganiseerd. Maar inderdaad, niet zoveel sterke toernooien als bijvoorbeeld in Linares. In Nederland verdwenen het Fontys-, het VSB- en het Amsterdamtoernooi en er kwam niets voor in de plaats.
Maar om antwoord op je vraag te geven , mijn advies aan organisatoren is: heb geduld, zorg dat de sponsor naar het toernooi komt, zoek taken in je organisatie die vanuit het bedrijf van de sponsor kunnen worden verricht, dit verbindt en brengt mensen bij elkaar . Informeer de sponsor over de kosten en als de sponsor iets wil zorg er dan voor dat het gemakkelijk bespreekbaar wordt gemaakt. Communicatie is duidelijk een belangrijk aspect, speciaal voor de toekomst en de continuïteit van een toernooi .
We weten dat het toernooi gegarandeerd is tot de 75ste editie. Dit jaar is de 73ste . Wat kunnen we verwachten na 2013?
Dat is correct, tot en met 2013 is het toernooi gegarandeerd. Daarna weten we het nog niet. Maar nu de naam is veranderd betekent dit ook dat meer en andere mensen invloed hebben op de beslissing om wel/niet door te gaan na 2013.
Ik verwacht dat we dit jaar, direct na afloop van dit toernooi, onze lobby starten en laten we het beste ervan hopen. Er is een lange traditie en het zou triest zijn na 75 edities te moeten stoppen. Maar we moeten ook realistisch zijn en bereid zijn af te wachten. Ik weet dat de sponsor erg tevreden is met het toernooi en dit geldt ook voor de middenstand en de mensen in Wijk aan Zee. Er zijn dus positieve signalen dat het door zou kunnen gaan. Maar we weten het echt nog niet, ook al zouden we nu graag ‘ja’ willen zeggen.
Met wie overlegt u? Met Tata IJmuiden of met Tata India, hoe is de structuur van de onderneming?
Wij hebben een lid in ons Organisatie Comité die bij de sponsor werkt, vlak bij de afdeling Communicatie. Hij overlegt met de Nederlandse directie en dat is het min of meer voor ons. Daarna overlegt de Nederlandse directie met belangrijke functionarissen binnen de Tata-organisatie. Maar wij, als Organisatie Comité, kunnen dat niet direct doen. Wij kunnen alleen maar afwachten. Natuurlijk weten ze dat wij willen doorgaan, maar het is geen automatisme dat het dan ook doorgaat. We moeten geduldig zijn, afwachten en er het beste van hopen.
Zo snel mogelijk na afloop van het toernooi starten we onze lobby. We kunnen niet tot 2013 wachten ,want dan zijn we te laat.
Hoever van tevoren start u met de voorbereidingen van de volgende editie?
De maand februari is voor mijn een relatief rustige maand. In maart evalueren we het afgelopen toernooi en kijken we naar de zwakke en sterke punten. We willen hiervan leren voor het komende toernooi.
In april starten we met het uitnodigen van de grootmeesters daar ik weet dat zij graag een duidelijk willen hebben voor hun agenda. In de zomer hebben we de lijst met de deelnemers van de A-groep compleet. Voor de B- en de C- groep is dit iets later.
Heeft de brand in IJmuiden van enige weken geleden de organisatie van het toernooi nog beïnvloed?
Op het schaaktoernooi heeft de brand geen invloed gehad. Het was een flinke brand maar gelukkig waren er geen gewonden of doden. Dat was het allerbelangrijkste. Maar het bedrijf leed wel een groot verlies.
Heeft u problemen ondervonden bij de organisatie van deze editie?
Als je zo’n groot toernooi organiseert kan er altijd iets misgaan. Ik herinner mij , jaren geleden, bij mijn eerste optredens als directeur van het toernooi, dat ik onverwacht te maken kreeg met grootmeesters die een week voor aanvang van het toernooi afzegden. De eerste keer was het Gary Kasparov in 2002 en de tweede keer was Alexander Morozevich. We slaagden er in vervangers te vinden, maar vervelend was het wel natuurlijk. Dit jaar gaat alles goed tot nu toe. Alleen de gastvrouwen, die hier ieder jaar zijn, lieten het afweten en dat was onverwacht. Maar we zijn Hollanders, raken niet gauw in paniek en vinden altijd wel een oplossing. Er zijn altijd wel problemen, soms kleine en soms grote, maar we komen er altijd wel uit.
Wat was het vervelendste dat u in uw periode als organisator heeft meegemaakt, tenminste als u het met mij wil delen?
Goed, dit was een rustig jaar. Weet je, schakers zijn soms van die ‘speciale’ personen om het maar eens netjes te zeggen. Zelfs in de top kunnen er spanningen ontstaan en kunnen er rare dingen gebeuren. Maar ik moet zeggen dat de schakers vandaag de dag meer ´gemanierd´ zijn. Het zijn gewone mensen geworden, dus maak ik niet veel bijzondere situaties meer mee. In de jaren´ 60 en ´70 gebeurde het nog wel eens dat schakers een relatief hoog alcohol percentage in hun bloed hadden. Maar nu zijn de grootmeesters meer gedisciplineerd en gaan zij vroeg naar bed. Zij bereiden hun partijen zeer serieus voor. Het moderne schaak heeft de houding van de schakers veranderd. In het verleden gingen sommigen van hen pas rond vier uur ´s nachts naar bed. Nu is dat bijna niet meer mogelijk. Je moet schaken nu zeer serieus nemen anders blijven resultaten uit.
Wat vindt u van het Nederlandse schaakleven?
Nederlanders organiseren in het algemeen graag veel toernooien. We hebben een rijke schaakcultuur en schaaklegenden : Max Euwe en Jan Timman. Zij trokken de aandacht van sponsors en van de media. Zij stimuleerden het organiseren van veel toernooien; nu hebben we ook sterke grootmeesters, plus Anish Giri, die letterlijk nieuw is, daar hij uit een ander land komt. Maar hij is warm onthaald door alle schakers en schaakliefhebbers. Hij is een aardige jongen en een uitstekend schaker. Ik denk dat de Nederlanders het goed doen. We hebben Jan Smeets, jouw man en als hij meer toernooien zou kunnen spelen, Daniel Stellwagen. Ze hebben bewezen dat zij een hoog niveau kunnen bereiken, dichtbij de wereldtop.
Of dit leidt tot nieuwe sponsors moeten we afwachten, maar als Anish Giri in dit tempo doorgaat maakt hij een grote kans bij de absolute wereldtop te komen en mogelijk genereert dit nieuwe toernooien op de schaakkalender.
Wanneer bent u voor het eerst betrokken geraakt bij de organisatie van dit toernooi?
Het toernooi bestaat 73 jaar. Ik begon in 1984 en vanaf 1999 als toernooi directeur. Voor 1984 kwam ik hier ook maar werkte ik in de perszaal. Ik loop hier dus al 28 jaar mee!
Houdt u een overzicht bij van alle toernooien die u organiseert?
Ik doe in Nederland aan de organisatie van vier toernooien mee. Tata in Wijk aan Zee, Univé in Hoogeveen, Batavia in Amsterdam en het Cultural Village toernooi, ook hier in Wijk aan Zee. De winnaar van dit laatste toernooi kwalificeert zich voor de C-groep van volgend jaar. Maar ik werk ook mee aan buitenlandse schaakevenementen. Ik woon in hier en het aantal toernooien dat ik hier doe is -OK- voor mij. Om een toernooi goed te organiseren heb je veel energie, tijd en hulpmiddelen nodig. Gelukkig hoef ik het niet alleen te doen, dat zou onmogelijk zijn. En het Tata-schaaktoernooi is natuurlijk een plezierig evenement om voor te werken omdat het veel aandacht krijgt en je kan zien en voelen dat de schakers gelukkig zijn om er deel van uit te kunnen maken.
Heeft u een favoriete editie uit de geschiedenis van dit toernooi?
Waarschijnlijk de meest speciale editie waaraan ik denk is die uit 1984. Voor het eerst stond ik dichtbij de grootmeesters. Ik was bordenjongen , degene die de zetten moest uitvoeren op de demonstratieborden voor het publiek. Dus ik stond altijd dichtbij hen.
Het toernooi zelf was interessant om te volgen. Er waren twee spelers met een scoren van 10 uit 13, zeer ongebruikelijk met zo’n sterke bezetting. De één was Viktor Kortchnoi en de ander was Alexander Beliavsky; interessant was dat Viktor Korchnoi hier voor de eerste keer een toernooi speelde waaraan ook grootmeesters uit de Sovjet-Unie meededen. Zoals we allemaal weten werd hij geboycot door de Sovjet-Unie. Maar nu de boycot over was, was het ook voor de media zeer interessant toernooi. Om deze twee redenen is de editie van 1984 een ‘speciale’ voor mij.
Bedankt voor uw tijd en laten we hopen dat we allemaal in 2038 de honderdste verjaardag van het toernooi in Wijk aan Zee kunnen vieren.
