Eindspelstudies 21 – Tweelingen
website
E-mail:
Hierbij de 21ste eindspelstudie voor de Schaaksite uit mijn database.
- De vierde versie van de database bevat 76.132 eindspelstudies
- Het is de beste en grootste database van eindspelstudies ter wereld
- De database bevat driekwart van alle ooit gecomponeerde studies
- De database is in standaard pgn-format en leesbaar voor gangbare schaakprogramma’s
Bij menselijke tweelingen ligt meestal de nadruk op de overeenkomsten terwijl we bij tweelingstudies juist geïnteresseerd zijn in de verschillen in de oplossing. Natuurlijk zit ‘m de naamgeving daarbij in de beginstellingen.
Een goede tweelingstudie heeft in de ene stelling een hoofdvariant en een thematische verleiding, die voor de andere stelling juist de thematische verleiding en de hoofdvariant zijn. Het effect daarvan kan zeer aardig zijn. Maar een criticaster zegt dat een tweelingstudie een zwak aftreksel is van een studie met twee hoofdvarianten, waarin de oplossing en verleidingen elkaar ook afwisselen.
De oudste, als zodanig bedoelde tweelingstudie die ik ken, illustreert het basisprincipe fraai:
Schachzeitung 1850
Na 1.Dxg5+ Txg5 2.fxg5 h2 3.g6 h4 4.g7 Kh3
| |
en nu resulteert in beide stellingen 5.g8D? en 5.g8T? in pat. Links faalt de thematische verleiding 5.g8P? op (bijv.) 5…Kg3 6.Pf6 Kf3 7.Pd4 Ke4 8.Pc3+ Kd3 9.Pb5 Kc2 10.Pxa3+ Kb2 en de laatste witte pion sneuvelt. De oplossing is 5.g8L! en het is in feite meteen afgelopen. Rechts is juist 5.g8L? niks, omdat de zwarte koning soepeltjes naar b2 snelt en de witte koning zijn collega op a1 uiteindelijk pat moet zetten, want anders verliest wit nog! Die loper is het toppunt van machteloosheid hier. Maar met 5.g8P! wint wit wel. Ook hier is het meteen afgelopen, want wit speelt (bijv) Pf6-d5-xb4-c2-xa3 zonder dat zwart iets in de melk te brokkelen heeft.
De ongekroonde koning van de tweelingstudie was de Hongaar Attila Koranyi (1934-1997):
1e prijs Paros MT 1979
Zoek de verschillen, zo zou ik zeggen. In de diagramstellingen valt na enig bestuderen op dat de b-pion links op b3 staat en rechts op b4.
Zwart dreigt mat, en wit heeft twee mogelijkheden om dat te voorkomen: 1.Tc1 en 1.Ld4. Eerst de thematische verleiding in het linkerdiagram: 1.Tc1? Th2+ 2.Kg1 Tag2+ 3.Kf1 f3 – dreigt mat - 4.Tc7+ Ke6 (Kxc7? 5.Le5+ en 6.Lxh2) 5.Tc6+ Kd5 6.Td6+ Kc5 (Kxd6? 7.Le5+ Kxe5 8.h8D+) 7.Ld4+ Kb4 8.Tb6+ Ka5 9.b4+ Ka4 10.Ta6+ Kb3 en de zwarte koning heeft een veilige plek gevonden (11.Ta3+ Kxa3 12.Lb2+ Txb2). Dus 1.Ld4! Th2+ (1...f3 2.Tg6!) 2.Kg1 Tag2+ 3.Kf1 f3 4.Tc7+ Ke6 5.Tc6+ Kf5 6.Tf6+ Ke4 7.Te6+ (Niet 7.Tf4+? Kxf4 8.Le5+ Ke3 9.Lxh2 Txh2) 7...Kd5 8.Td6+! en nu zien we dat de zwarte koning dankzij 1.Ld4! niet via c4 een veilig veld op de damevleugel bereiken. 8…Ke4 9.Te6+ remise.
Goed. Nu het rechterdiagram. Nu is de thematische verleiding 1.Ld4? niet goed: 1…Th2+ 2.Kg1 Tag2+ 3.Kf1 f3 4.Tc7+ Ke6 5.Tc6+ Kd5 6.Td6+ maar omdat het pionnetje op b4 staat is er een ander muizengaatje voor de koning: 6…Kc4 7.Tc6+ Kxb4 8.Tb6+ Ka5 en wint. “Uiteraard” is de oplossing nu: 1.Tc1! Th2+ 2.Kg1 Tag2+ 3.Kf1 f3 4.Tc7+ Ke6 5.Tc6+ Kd5 maar omdat de witte pion op b4 staat heeft de witte toren een andere mogelijkheid om de zwarte koning van de damevleugel weg te houden: 6.Tc5+! Ke4 7.Tc4+ Kd3 8.Tc3+ Ke4 9.Tc4+ Kf5 10.Tc5+ (10.Tf4+? Kxf4 11.Le5+ Ke3!) 10...Ke6 11.Tc6+ Kf7 12.Tc7+ remise.
| |
|
|
links: 1.Tc1?, 6.Td6+ Kc5 |
rechts: 1.Tc1!, 6.Tc5+! |
|
links: 1.Ld4!, 8.Td6+! |
rechts: 1.Ld4?, 8.Td6+ Kc4! |
|
links: 1.Tc1?, 6.Td6+ Kc5 |
rechts: 1.Tc1!, 6.Tc5+! |
|
links: 1.Ld4!, 8.Td6+! |
rechts: 1.Ld4?, 8.Td6+ Kc4! |
Ook zijn er aardige tweelingstudies waarin een stelling (of de “thematische” stukken) een lijn naar links of rechts wordt geschoven waarna een andere oplossing opduikt. Ook ik heb me wel eens bezondigd aan zo’n tweeling. Sterker nog, dat was een vierling. Helaas was dat, zoals bij nogal veel meerlingen het geval is, een zware bevalling in de zin dat het effect al snel nogal mechanisch en geforceerd overkomt. Het is voor de bevallende componist wel altijd een opluchting als alles achter de rug is en het precies klopt.
