Filosofische ontboezemingen van David Miedema
De jonge Nederlandse IM, David Miedema, had in het onlangs gespeelde evement in het Franse Cappelle la Grande, bepaald zijn toernooi niet. Tenminste aanvankelijk. Hij stuurde ons zijn ontboezemingen toe, waarbij hij aangeeft dat zijn verliespartij tegen Vorobiov het omslagpunt vormde. Zijn bevindingen in deze partij zijn filosofisch van aard, genoeg om ze te delen aan een groter publiek op Schaaksite, zo laat David ons weten. Daarbij voegt hij eraan toe: “Ik hoop dat als ik weet waarom resultaatdenken niet goed is dat ik het dan ook niet meer doe. Na deze partij zat ik even vast in het resultaatdenken, totdat ik niet meer bang was om te verliezen. Doordat ik het toernooi al opgegeven had. Toen wist ik de laatste drie partijen nog te winnen.”
Ik mis heel erg de lessen die de mensen halen uit verliespartijen, want daar zijn we allemaal niet zo trots op.
Vorobiov,E – Miedema,D
1.d4 e6 2.c4 Pf6 3.Pf3 d5 4.g3 Voor de partij had ik catalaans het minste bekeken. Ik besluit een solide systeem te spelen wat ik nooit eerder gespeeld heb. Maar nog even vluchtig bekeken heb. Achteraf blijkt het eenvoudig stand te houden. 4…Lb4+ 5.Ld2 Ld6 Een interessante slavische opzet. Met een vervelende loper op d2. Wit is voor een voordeeltje genoodzaakt deze loper af te ruilen op g5. Daardoor heeft zwart het loperpaar en compensatie voor het centrum wat hij kwijt gaat raken. 6.Lg2 c6 7.Dc2 Pbd7 8.0–0 0–0 9.Lg5 h6 10.Lxf6 Pxf6 11.Pbd2 b6 12.e4 Pxe4 13.Pxe4 dxe4 14.Dxe4 De pionnenstructuur is gekozen, zwart is na een paar precieze zetten uit de problemen. 14…La6 15.Pe5 Dc7 16.Tfe1
16…Lxe5?! Waarom speel ik deze zet? Nu, ik maak een open lijn ik ruil een stuk af, de remisehaven lijkt veel dichterbij te komen. Maar niets van dat alles. De remisehaven gaat juist verder weg. [16…c5! Juist deze zet die niets ruilt is de beste. Hij ligt erg voor de hand. Ik had hem bijna gespeeld, maar ik was bang voor d5 en complicaties. De variant waar ik op rekende was 17.d5 ed 18.cd. Het ergste is dat ik dit beoordeel als: met problemen voor zwart, want het paard komt op c6.In werkelijkheid heb ik de zet Tae8 waarna ik beter sta. Waarom word ik bang voor spoken? Spoken die mij weerhouden van het spelen van de beste zet. Waarvan mijn gevoel wèl zegt dat het de beste is. 17.d5 exd5 18.Dxd5 Lxe5 19.Dxe5 Dxe5 20.Txe5 Tae8 21.Txe8 Txe8 22.b3 Lc8=] 17.dxe5 Tad8 18.b3 c5 19.Tad1 Td7 [19…b5 De computer vindt dit de beste zet, maar ik ben het daar niet mee eens. je activeert weliswaar je stukken. Maar je maakt een grote zwakte, die praktisch gezien erg moeilijk speelt.Daarbij moet ik er aan toevoegen dat ik deze zet niet lang overwogen heb om de bovengenoemde reden. 20.cxb5 Lxb5 21.Tc1 Ld3 22.Da4²; 19…Txd1! De computer is geen groot fan van deze zet, maar ik wel. Ik moet bij mijn plan blijven, een iets slechtere stelling aannemen met dames en lopers. Dit was een mooie gelegenheid om dichterbij remise te komen. Maar mijn gedachten waren bang voor het gebrek aan spel. Ik keur daardoor de zet Txd1 te snel af. 20.Txd1 Td8 21.Txd8+ Dxd8 22.Lf3 Zwart heeft niets te doen. Maar hoeft ook niets te doen. 22…g6 23.Dc6 Lc8 24.Da8 Dc7 25.Kf1 Kg7 26.Dc6 Dxc6 27.Lxc6 Kf8 28.h4 Ke7 29.f4 Ld7 30.Le4 h5 De variant die ik gaf was van rybka 4, die voor beide partijen de beste zetten uitvoerde. Er is echter geen doorkomen aan.] 20.Dc6 Ik was bang voor deze zet toen ik Td7 speelde. En met recht, de verdediging wordt weer iets moeilijker. 20…Dxc6 Txd1 was erg interessant. 21.Lxc6 Tdd8?! Txd1 of Tc7 was belangrijk. Ik zie niet dat mijn witveldige loper een groot probleem wordt. 22.f4 Lc8? De beslissende fout. Ik mis dat mijn loper gepend komt te staan als ik de pion neem met Lxd7 voorbereid door Td8. Dit omdat ik graag gezien had dat deze variant remise maakt. [22…g6 23.Td6 Txd6 24.exd6] 23.Td6 Txd6 24.exd6 g6 25.d7 La6 26.a4! Vakkundig wordt mijn loper ingesloten. 26…Kg7 27.a5 bxa5 28.Ta1 Td8 29.Txa5 Lb7
Even later gaf ik op. Het is hopeloos.Wat kan ik concluderen van het cruciale moment? Ik heb last van angst, angst om niet het gewenste resultaat te behalen. Deze angst zorgt ervoor dat ik rare dingen ga denken. En zelfs inferieure zetten ga spelen. Toch zijn bij mij de gevaren van het ‘resultaatdenken’ al lang duidelijk. Ik vraag mij dan af, waarom is het zo belangrijk om los te laten wat het resultaat wordt. Je zou zelfs zeggen dat als je geen rekening meer houdt met resultaten dat je dan slechter gaat beoordelen hoe je staat.Beoordeling en resultaatdenken liggen vaak dicht bij elkaar. die, die, die, die,die, die,die en dan win ik. Zo gaan de gedachten van de meeste schakers. Maar wat als je nu graag een resultaat wil? Dan wordt je beoordelingsvermogen door wat je wil zien. Je bent bang te verliezen, dus zie je verliezende varianten die er niet zijn. Je wilt remise, en dus zie je remisevarianten die er niet zijn.
In de Filosofie wordt dit aangeduid als ‘De theoriegeladenheid van observatie’ dat betekent dat je tot op zekere hoogte echt daadwerkelijk kunt Zien wat je Wilt zien. Meestal wordt dit uitgelegd met plaatjes van een eend-konijn. Als je kiest een konijn te zien zie je een konijn, als je kiest een eend te zien zie je een eend.
En zo is het ook met schaken. Als je een variant als verliezend of remse wilt zien, is dit allemaal mogelijk. Maar je neemt daarmee wel afstand van de werkelijke stelling. Die is meestal niet gewonnen, remise of verloren. Maar iets daartussen. De angst voor verlies en de wil tot remise, is een dodelijke verliezende cocktail. (net als de wil om te winnen en de afkeer van remise dat net zo goed ook is).Hoe kun je dit ontwijken? Uit ervaring weet ik dat als ik geen wil meer heb tot resultaat dat ik dan erg goed speel. Dan kijk ik naar de stelling zoals hij is.
Conclusie: Je ziet wat je wil zien als je beoordeling aan resultaat koppelt. Dit zorgt ervoor dat je in de meeste gevallen verliest. Je maakt geen goed onderscheid tussen varianten, want je ziet in de meeste gevallen wat je wilt zien. Gevolg de kwaliteit van je zetten neemt drastisch af. In mijn geval durf ik te claimen 2550–2150 verschil. Hoe kun je nu ambitieus zijn en voor resultaten spelen zonder dat je hierdoor je denkproces laat verstoren? Simpel, door in iedere stelling objectief te blijven kijken. En proberen nooit last te hebben van: De wil om te winnen & bang zijn voor gelijke stellingen. Of als je tegen sterkere tegenstanders speelt: De wil om te winnen of remise te spelen & De angst om te verliezen. In plaats daarvan is het nuttig om te beseffen hoe je ieder moment het beste uit je stelling kunt halen. Maar hoe je dat dan weer doet, daar zijn boeken over volgeschreven. 1–0
