De Telegraaf schaakrubriek 12 maart 2011
Hans Böhm
In het stapeltje nieuwe schaakboeken dat met de regelmaat van de klok door schaakhuis New in Chess wordt geproduceerd vallen twee boeken direct op: Sicilian Attacks van Yuri Yakovich en The Wonderful Winawer van Viktor Moskalenko. Twee mooie boeken, leerzaam en vol verfrissende ideeën en al na eerste bestudering (doorbladeren) krijg je het tintelende gevoel: wat is de schaaksport toch rijk aan mogelijkheden. We komen zodadelijk op die rijke inhoud terug. Maar nu waarom die boeken ook opvallen: op de voorkant van Sicilian Attacks zien we een geladen revolver en alle aanbevelingen in The Wonderful Winawer worden gepresenteerd met een symbool van een duelleerpistool. Krijgen we in de volgende serie bommetjes of SM-attributen?
De Winawer die uit de Franse verdediging voortkomt ontstaat na de zetten 1.e4 e6 2.d4 d5 3.Pc3 Lb4 en van de vele wereldtopspelers die deze boeiende verdediging in hun repertoire hebben opgenomen zijn Michael Botwinnik en Viktor Kortsjnoi de meest trouwe aanhangers. Kortsjnoi (op 23 maart wordt hij tachtig) schreef het voorwoord en hij begint al direct met zijn eigen idee van de Winawer waarvan uitgangsstelling verderop in de opening ligt: 4.e5 c5 5.a3 Lxc3 6.bxc3. Alle oudere schakers denken er zo over maar het is maar een indeling. Kortsjnoi is complimenteus over Moskalenko ‘deze schrijver, in tegenstelling tot veel van zijn collega’s, schrijft met zijn ziel. Hij gelooft met passie in ieder woord dat hij heeft geschreven en hij wil dat iedereen die het boek leest zijn geloof deelt. De hoogste vorm waarin de lezer zijn geloof kan uiten is door de aanbevelingen van de schrijver te spelen!’ De schrijver zelf beveelt de Winawer op andere goede gronden aan: ‘De Franse verdediging is de enige klassieke opening die vandaag-de-dag nog niet tot voorbij de twintigste zet is uitgeanalyseerd. De vermoedelijke reden is dat in de stellingen die voortkomen uit het Frans (-) een algemeen goed begrip praktischer is dan de bestudering van concrete varianten en de hulp van de computer’.
Dit is een typische stelling waaraan je direct de Winawer herkent en die al vele malen is voorgekomen zonder dat een duidelijk oordeel kan worden geveld. Na de reeds gegeven beginzetten gaat het zo verder 6…Pe7 7.Dg4 cxd4 8.Dxg7 Tg8 9.Dxh7 Dc7 10.Pe2 Pb-c6 11.f4 Ld7 12.Dd3 dxc3 (zie diagram 1).
Wit speelde hier al 13.Tb1, 13.Dxc3, 13.h4 en 13.Pxc3
In mijn eigen actieve periode bestudeerde ik deze stelling samen met correspondentiespeler Cor Mulder van Leens Dijkstra, op zijn boerderij in Minnertsga, Friesland. Wij waren aanhangers van de zwarte kleur en probeerden te bewijzen dat zwart beter staat. Je moet ergens in geloven, anders speelt het niet lekker, maar nu zou ik als oordeel hebben ‘het is niet de stelling die de doorslag geeft, maar de speler’.
Zwart kan met Tc8 over de c-lijn gaan drukken, of eerst 0-0-0 en Kb8 om de koning veilig te krijgen, er zitten voor beide partijen stukoffers en pionnenraces in, soms speelt wit op de damevleugel, soms juist alleen maar op de koningsvleugel, hetzelfde geldt voor zwart, het is teveel om ook maar een poging te doen om in dit bestek in vogelvlucht een overzicht te geven.
Het boek over de Siciliaanse Aanvallen is wezenlijk anders van opzet. Yokovich gaat minder diep en minder uitgebreid op de vele openingsproblemen in maar neemt 32 interessante partijen als uitgangspunt. Via de analyses leren we waarom iets beter is dan iets anders. De Siciliaan behoeft geen aanbeveling, de spelers die hem gebruiken inspireren voldoende: Tal, Fischer, Karpov, Kasparov, Anand, Carlsen om er een paar te noemen.
M. Tal – B. Larsen, Bled 1965
Dit was de laatste en beslissende partij in de tweekamp die tot de uitdager van de wereldkampioen moest leiden. Een Siciliaanse structuur in volle glorie, tegengestelde rokades, het is erop of eronder. Tal komt met een spectaculair maar ook thematisch stukoffer. “Misha, als ik deze match moet verliezen”, zei Tal voor de partij tegen zichzelf, “dan niet door lafheid”.
16.Pd5!? exd5 17.exd5 f5!? 18.Td-e1! Tf7?19.h4! Lb7 20.Lxf5 Txf5 21.Txe7 Pe5! 22.De4 Df8! 23.fxe5 Tf4 24.De3 Tf3?! 25.De2 Dxe7 26.Dxf3 dxe5 27.Te1 Td8 28.Txe5 Dd6 29.Df4! Tf8 30.De4 b3 31.axb3 Tf1+ 32.Kd2 Db4+ 33.c3! Dd6 34.Lc5! Dxc5 35.Te8+ Tf8 36.De6+ Kh8 37.Df7 en zwart gaf op. Yakovich besteedt elf bladzijden aan de analyse van deze partij, die al veertig jaar de gemoederen bezig houdt. Voor diegenen die liever in een boek kijken dan naar een scherm: beide boeken verdienen een stevige aanbeveling.
