Begrijp wat u doet: Konings-Indische structuren 3
We nemen de draad weer op in deze serie waarbij we de vorige twee afleveringen de ketenstrijd in het Konings-Indisch aan een nader onderzoek onderwierpen. We hebben gezien hoe belangrijk het voor beide partijen is om een pionnenopmars voor te bereiden gericht tegen de vijandelijke basis. Wit neemt doorgaans maatregelen om de actie c4-c5 door te zetten, zwart maakt zich op om … f7-f5 eventueel gevolgd door … f5-f4 en … g6-g5-g4 te spelen.
Twee belangrijke positionele aspecten zijn nog niet aan de orde gekomen in ons betoog.
Aspect 1) Na de openingszetten 1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Pf3 0-0 6. Le2 e5 7. 0-0 Pc6 8. d5 Pe7 is 9. b4 in de hedendaagse grootmeesterpraktijk een populaire voortzetting. De vraag is echter hoe wit bovengenoemd strategisch plan kan doorzetten na 9. … a5!? Omdat de toren op a1 ongedekt staat is wit niet in staat pion b4 zijn natuurlijke rugdekking met a2-a3 te geven. Hij is dus gedwongen tot 10. bxa5 Txa5.
De oplettende lezer kan zich nu afvragen of het nog ooit van c4-c5 komt als zwart met … b7-b6 veld c5 vastlegt. Het antwoord wordt door de grootmeesters zelf gegeven. Wit vervolgt zijn missie met Pf3-d2-b3, a2-a4, Lc1-e3 en zet dan a4-a5 door waarmee hij het nieuwe aanknopingspunt op b6 op de korrel neemt.
Zwart is min of meer gedwongen tot … b6xa5 waarna wits c4-c5 weer tot de mogelijkheden gaat behoren.
Aspect 2)
Zoals gezegd wil zwart tot … f7-f5 komen. In één variant, de zogeheten Petrosianvariant (genoemd naar ex-wereldkampioen Tigran Petrosian), moet dat zorgvuldig gebeuren. In de stelling na 1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Pf3 0-0 6. Le2 e5 7. d5 wordt 7. … a5 aanbevolen in de theorie.
De oude varianten gingen verder met 7. … Pbd7 8. Lg5 h6 9. Lh4. Het is in deze stelling heel verleidelijk om de loper een schop te geven met 9. … g5 10. Lg3 Ph5. Het spel vervolgt dan meestal met 11. Pd2 (Ook 11. h4!? is een mogelijkheid.) 11. … Pf4 12. 0-0.
Petrosians belangrijkste gedachte achter het terugdrijven van zijn loper was dat zwarts actie met … f7-f5 nu een enorme strategische concessie is geworden. Na 12. … f5 antwoordt wit met 13. exf5! waarmee hij veld e4 voor zijn stukken verovert. Het voorbeeld in de vorige keer, de partij Ehlvest – Hulse is een illustratie van wat er dan met de zwartspeler kan gebeuren. Omdat de zwarte pion niet meer op g6 staat maar op g5, kan zwart niet met de pion op f5 terugnemen waardoor hij veld e4 aan de tegenstander moet laten. Vandaar dat men in de moderne theorie voor de gezondere set-up met 7. … a5 kiest. Een plausibel zetverloop luidt dan als volgt:
8. Lg5 h6 9. Lh4 Pa6 10. Pd2 De8!
Zwart gaat uit de penning waarmee hij … Pf6-h7 mogelijk maakt en daarmee … f7-f5 voorbereidt.
11. a3
Dreigt b2-b4!
11. … Ld7 12. b3
Positioneel noodzakelijk omdat zwart de pionnenstructuur anders vastlegt met … a5-a4!
12. … Ph7 13. 0-0 f5
Eindelijk heeft zwart zijn plan uitgevoerd. En passant dreigt hij nu ook de loper op h4 in te sluiten met … g5 zodat 14. f3 of 14. exf5 de theoretisch bekende zetten zijn. Hier zien we ook belangrijk het is dat zwart die pion op g6 laat!
Zonder de actie … f7-f5 is de zwartspeler een tandeloze leeuw geworden. Dat bracht Petrosian ook op het idee om zijn systeem in een andere volgorde op het bord te brengen in de hoop dat de tegenstander zijn intenties niet zou begrijpen.
Petrosian – Schweber,1962.
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. Le2 0-0 6. Lg5
Petrosian laat het paard op g1 nog even op stal. Hij begint meteen met provocaties.
6. … h6
De meest gespeelde voortzetting is hier 6. … c5 waarmee zwart overgaat naar de Benoni, een geheel andere opening.
7. Le3 e5 8. d5 c6
Hier is 8. … Pbd7 gevolgd door 9. … Pc5 veel actiever. Een mogelijke variant is nu: 9. h4 Pc5 10. Dc2 c6 11. h5 Da5 met scherp spel.
9. h4!?
Dit lijkt een aanvalszet, maar niets is minder waar.
9. … cxd5 10. cxd5
Niet zo handig gespeeld door de zwart¬speler. Eigenlijk heeft hij met zijn … c6 gevolgd door het ruilen op d5 het witte plan (c4-c5xd6) doorgezet!
10. … Pbd7 11. h5 g5
Gedwongen anders wint wit een pion.
12. f3 a6
De zwartspeler heeft het Konings-Indisch niet helemaal behandeld zoals het moet.
13. g4!
Met deze pionzet heeft Petrosian de thematische actie in het Konings-Indisch (… f7-f5) nu voorgoed onmogelijk gemaakt en omdat veld f5 vastgelegd is kan hij daar later zo mogelijk een paard posteren. In de biografie "Petrosian’s best games" van Clarke spreekt de auteur schertsend van de "V van Victorie" omdat wits pionnenformatie op de koningsvleugel deze vorm heeft aangenomen. In de viewer treft u de partij met commentaar verderaan.
13. … b5 14. a4! b4 15. Pb1 a5 16. Pd2 Pc5 17. Lxc5! dxc5 18. Lb5! Lb7 19. Pe2 Pe8
20. Lxe8!! Txe8 21. Pc4 La6 22. Db3 Df6 23. Tc1 Lf8 24. Pg3 Lc8 25. 0-0 Td8 26. Kg2 Ta7 27. Tf2 Kh7 28. Tfc2 Da6? 29. Pxe5 Tc7 30. Pc4 Lg7 31. Dd3 Kg8 32. Td2 Te7 33. e5 Lxe5 34. Pxe5 Txe5 35. Dxa6 Lxa6 36. Txc5 Lc8 37. Txa5 f5 38. gxf5 Lxf5 39. Pxf5 Txf5 40. Tb5 Tdf8 41. d6 Txb5 42. axb5 Kf7 43. d7
1-0
Petrosian heeft zijn kunstje vaker kunnen vertonen. In de volgende partij krijgt hij opnieuw de “V van Victorie” op het bord.
Petrosian – Camara, Nice 1974.
1. c4 g6 2. e4 Lg7 3. d4 d6 4. Pc3 Pf6 5. f3 0-0 6. Lg5 Pbd7 7. Dd2 e5 8. d5 a6 9. Pge2 h6 10. Le3 Kh7 11. g4 Pg8 12. 0-0-0 Pe7 13. Pg3 b6 14. Ld3 Pc5 15. Lc2 Ld7 16. h4 a5 17. h5! g5
Zwart is gedwongen de ‘tent’ te sluiten. En dat is precies wat Petrosian wil. Nu de pionnenstructuur op de koningsvleugel is vergrendeld, ontbeert zwart het gebruikelijke tegenspel. Hoewel het tijd duurt komt wit er na lang manoeuvreren uiteindelijk op de damevleugel doorheen. Ook nu de rest van de zetten in de viewer met commentaar.
18. b3 f6 19. De2 Pc8 20. a3 De7 21. Kd2 Pa7 22. Ta1 Tfb8 23. b4 Pb7 24. Thb1 Lf8 25. Ke1 De8 26. Ld3 Pc8 27. Tc1 Pe7 28. Dd1 axb4 29. axb4 Txa1 30. Txa1 Ta8 31. Dc1 Db8 32. Ta3 Pc8 33. Da1 Txa3 34. Dxa3 Kg7 35. Lc2! Kf7 36. Kd2 Ke8 37. La4 Da7 38. Kc2 Kd8 39. Kb3 Lxa4+ 40. Dxa4 Dxa4+ 41. Kxa4 Pa7 42. Pb5 Pc8 43. Pe2 Kd7 44. Pc1 Le7 45. Pd3 Lf8 46. Pc3 Pa7 47. Kb3 Pc8 48. Pa4 Le7 49. c5 bxc5 50. bxc5 dxc5 51. Paxc5+ Pxc5+ 52. Pxc5+ Kd6 53. Pa6 c6 54. Kc4 cxd5+ 55. exd5 Kd7 56. Pb8+ Kc7 57. Pc6 Ld6 58. Kd3 Kd7 59. Ke4 Ke8 60. Pa5 Kf7 61. Pc4 Lb4 62. Lb6 Lf8 63. Ld8 Lc5 64. Kf5 Le7 65. Lc7 Pa7 66. Pd6+ Lxd6 67. Lxd6 Pb5 68. Lb4 Pd4+ 69. Ke4 Pb5 70. Le1 Ke7 71. Ld2 Pd4 72. Lb4+ Kf7 73. Lc5 Pb3 74. Lf2 Ke7 75. Kf5 Kf7 76. Le3 Pa1 77. Ke4 Pb3 78. Kd3 Pa5 79. Ld2 Pb3 80. Le3 Pa5 81. Lb6 Pb7 82. Kc4 Ke7 83. Lc5+
1-0
In de vorige twee voorbeelden zagen we twee zwartspelers die geboeid en gekneveld ten onder gingen. De reden om Konings-Indisch te spelen is om actief spel te verwerven en ook de loper op g7 te verheffen tot een waardig stuk. In de volgende partij weet de zwartspeler zijn loper te promoveren tot een waar monster.
Kotov – Gligoric, Zürich 1953.
1. d4 Pf6 2. c4 g6 3. Pc3 Lg7 4. e4 d6 5. f3 0-0 6. Le3 e5 7. d5 c5 8. Ld3 Ph5 9. Pge2 f5 10. exf5 gxf5 11. Dc2
11… e4!?
Gligoric brengt een interessant pionoffer waarmee hij het volgende beoogt:
- de diagonaal van Lg7 wordt geopend – veld e5 komt beschikbaar voor verschillende zwarte stukken (bij voorkeur een paard)
- zwart boekt (na . … f5-f4) ruimtewinst op de koningsvleugel
- de witte stukken (Dc2, Ld3, Pc3) staan tegen pion e4 aan te kijken, waardoor hun activiteit tot een mini¬mum gereduceerd is.
12. fxe4 f4 13. Lf2 Pd7 14. Pg1
Het tegenoffer 14. e5 is nauwelijks een optie omdat na 14. …. Pxe5 15. Lxh7+ Kh8
pion c4 hangt en 16. b3 dan faalt op 16. … f3! waarna zwart een vrijwel be¬slissend initiatief in handen krijgt.
14. … Dg5 15. Lf1 Pe5 16. Pf3 De7 17. Pxe5 Dxe5
Wit heeft het dominante paard op e5 weten af te ruilen. Maar zwart heeft flinke druk over de diagonaal weten op te bouwen.
18. 0-0-0 Pf6
Dreigt . … Pg4.
19. h3 Ld7 20. Ld3 a6 21. Pb1
Wit heeft een constructief plan bedacht. Door zijn paard (via d2) om te spelen naar f3 mag hij hopen iets te doen tegen de activiteit van de zwarte stukken. De zwartspeler heeft echter een geniaal concept in petto om dit plan te doorkruisen.
21. … f3!!
Een geweldig tweede pionoffer waarmee zwart erin slaagt om een succesvolle blok¬kade op de zwarte velden te bewerkstelligen.
22. gxf3 Ph5 23. Pd2 Pf4
Zo staat maar liefst twee pionnen voor, maar de zwarte stukken staan uiterst actief.
24. Lf1 b5 25. h4 Kh8 26. Tg1 Lf6
Het is opmerkelijk dat zwart niet een eventueel Txg7 wil toelaten. Overigens moest zwart sowieso iets doen tegen de dreiging Tg5.
27. Pb3 Tab8 28. Le1 b4 29. Kb1 Ta8 30. Lg3 Tg8 31. Dh2
Beter is 31. Dd2 Txg3 32. Txg3 a5 33. Pc1 a4 en nu moet wit haast maken de gevaarlijke zwartveldige loper onscha¬delijk te maken met 34. Tg5 Lxg5 35. hxg5 Tf8. Zwart blijft echter voldoende compensatie behouden.
31. … Txg3!
Wie A en B heeft gezegd moet ook C zeggen.
32. Txg3 Pe2
Zo blijft zwart heer en meester over de zwarte velden.
33. Dxe2 Dxg3 34. Pc1 a5 35. Pd3 Ld4 36. h5 Dh4 37. Lg2 Tg8 38. Th1 Dg3 39. Lf1 a4
Zwart speelt gewoon alsof hij geen materiaal achter staat.
40. Kc2 a3 41. b3
En remise gegeven. Wit kan niets zinnigs ondernemen; zwart heeft alles onder controle. Een opmerkelijk geheel!
½ – ½
- Petrosian – Schweber,1962.
- Petrosian – Camara, Nice 1974.
- Kotov – Gligoric, Zürich 1953.
Modelpartijen:
Deze week kreeg ik een lovende reactie over deze rubriek binnen van de heer Erik Tutenel. Hij liet weten dat hij over het deel dat ging over het Spaans, waarin hij het moeilijk had om een goed plan te verzinnen, het nodige gehad heeft. Ook de nieuwe serie over het Konings-Indisch “doet hier niet voor onder”. De heer Tutenel vraagt of het Sämisch-systeem (met 5. f3) nog aan bod komt en of ik dan de partij Botbotsov-Tal, Varna 1958 onder de aandacht zou willen brengen.
Omdat het in deze serie niet over specifieke varianten gaat, maar meer over de algemene lijn, zal de Sämisch niet apart behandeld worden. Aangezien in bovengenoemde partij Kotov-Gligoric wel een Sämisch-variant op het bord komt, heb ik de bewuste partij in de viewer toegevoegd.
Alle partijen en fragmenten via de viewer:
Reageren? Stuur een e-mail naar .
(wordt vervolgd)
