Maatregelen tegen vals spelen: vijftien minuten vertraging bij uitzending

Maatregelen tegen vals spelen: vijftien minuten vertraging bij uitzending

De opvatting van Frederic Friedel

Het digitale tijdperk is nog maar net begonnen. De technische ontwikkelingen gaan zo razend snel. Hoe de wereld er over vijf jaar uitziet weten we niet, maar wel dat de mogelijkheden om te kunnen vals spelen schrikbarend zullen zijn toegenomen.

De schaakwereld – en vooral arbiters die in de frontlinie de eerste klappen moeten opvangen – zal daarover moeten nadenken en daarop moeten zijn voorbereid. Een juridisch en financieel drama zoals zich momenteel in Parijs voltrekt, moet worden voorkomen, vgl. mijn artikelen over de Franse soap (delen 1, 2 en 3). Dat neemt niet weg dat scheidsrechters veel lessen kunnen leren van die Franse zaak. Het is m.i. verplichte kost voor alle (inter)nationaal arbiters. Een nieuwe zaak zal zich altijd anders aandienen, maar de arbiters moeten op het moment waarop zij handelen wel verder kunnen kijken dan hun eigen handelwijze. Zij moeten het overzicht kennen en begrijpen. Scheidsrechters moeten zich afvragen wat zij gaan doen als hun tussenkomst wordt ingeroepen wegens vals spel. Dan is er geen tijd meer om na te denken, dan moet er direct worden opgetreden en op juiste wijze. Daarbij moet ook gelet worden op het recht van privacy van de schaker.

Twee artikelen van Frederic Friedel breng ik graag onder de aandacht, reden waarom ik deze in hun geheel heb vertaald. Friedel (1945, filosofie en taalwetenschappen in Oxford en Hamburg, kent de top van de schaakwereld en is mede oprichter van ChessBase) heeft op 3 maart 2011 en 13 mei 2011 op ChessBase artikelen geschreven over aspecten waarmee rekening moet worden gehouden bij vals spel bij het schaken. De artikelen bevatten stof om over na te denken.

Friedel heeft mij toestemming gegeven voor de publicatie, waarvoor ik hem erkentelijk ben. Zij die op dit artikel willen reageren kunnen dat doen op ChessBase.

De artikelen staan op:

www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=7115

www.chessbase.com/newsdetail.asp?newsid=7215

Overzicht van paragrafen:

1. Een recent voorbeeld ter illustratie

2. Vermeende fraude op het FIDE-Wereldkampioenschap 2005

3. Het voorstel van Friedel aan de FIDE 2005

3.1 Het probleem van Friedel

3.2 Een voorstel voor een oplossing

4. Friedel: vijftien minuten vertraging bij uitzending

5. Artikel in New in Chess: Alle logica is ver te zoeken

6. Het probleem volgens Friedel

7. Friedel: maatregelen tegen vals spelen

8. Friedel: werkt de vijftien minutenregel?

9. Friedel: de nadelen

1. Een recent voorbeeld ter illustratie

Valse beschuldiging op Bad Zwischenahn

Wit: Sergey Kasparov (2484)

Zwart: Torben Schulze (2230)

Bad Zwischenahn

Nord-West-Cup

Vijfde ronde

29 januari 2011

Schach, 3/11, blz 52, Ilja Schneider, Französisches Feeling im Ammerland

Aleksandar Wohl, Kasparov accuses German Hippie of cheating!, 16 maart

Gert Ligterink, Valse beschuldigingen, 30 maart 2011, site Tatasteel

1. e4 Pc6 2. Pf3 f5 3. exf5 d5 4. d4 Lxf5 5. Lb5 e6 6. Pe5 Pge7 7. Dh5+ g6 8. De2 Lg7 9. Lg5 0-0 10. Lxc6 Pxc6!

Dit briljante dame offer was het voorbereidingswerk van Ilya Schneider en haar vriend Torben Schulze.

11. Lxd8 Pxd4 12. Dd2 Pxc2+ 13. Ke2 Lxe5

Wit begint te mopperen: ‘Ik wil niet tegen een computer spelen’.

14. Pc3 Taxd8 15. Tac1 d4 16. Pd1 Le4 17. Dg5 d3+ 18. Kf1 d2 19. Tb1 Lf4

Wit vertrekt zonder een woord te zeggen en zonder de hand van de tegenstander te schudden. Zwart legt ondertussen uit aan de haastig toegesnelde scheidsrechter dat zijn dameoffer echt het werk is geweest van voorbereiding thuis. De volgende dag gaat de zaak vrolijk verder. Kasparov dient een klacht in waarin hij Schulze beschuldigt van vals spelen. Schulze zou een Bluetooth-chip in zijn oor hebben gehad. Voorts had Kasparov de variant in geen enkele Databank gevonden, wat voor hem het bewijs is sprake is bedrog.

De rest van het toernooi volgde Kasparov Torben zelfs naar het toilet. Wanneer Kasparov zelf aan zet was, hield Sergey’s echtgenote Torben in de gaten.

De organisatie twijfelt niet aan de eerlijkheid van de partij en kent Schulze de schoonheidsprijs toe.

Op de blogspot van Doubleroo reageert Nigel Short op 16 maart: ‘Erg interessant! Afgelopen week speelde ik op playchess.com een partij snelschaak tegen iemand die zich Eva-Chess noemde. Volgens het profiel dat ik later naging beweert deze persoon Tatiana Kasparova te zijn, de echtgenote van Sergey Kasparov. De partij was saai in die zin dat mijn tegenstander speelde als een ‘sack of shit’ en ik op eenvoudige wijze won. Echter, onmiddellijk na zijn of haar nederlaag beschuldigde mijn tegenstander mij ervan dat ik een computer had gebruikt. ‘Elke eerste zet komt overeen met die van Rybka!’ of iets soortgelijk doms…

2. Vermeende fraude op het FIDE-Wereldkampioenschap 2005

Op het FIDE-Wereldkampioenschap 2005 in San Luis in Amerika speelde Topalov erg goed, en werd kampioen. Echter, tijdens dat kampioenschap vonden sommigen de winst van Topalov verdacht. Zij beweerden dat hij hulp had gehad van iemand anders. Er was iemand die aan de hand van informatie uit een schaakcomputer signalen had gegeven aan Topalov, zo luidden de anonieme beschuldigingen (‘je hebt het niet van mij, maar het is wel zo’). In dat verband deed Nigel Short nog een duit in het zakje door Zurab Azmaiparashvili, vicepresident van de FIDE, uit te maken voor ‘domkop’ die namelijk niets deed aan het tegengaan van deze vorm van fraude.

Later zou Topalov wraak nemen op de streek die hem was geleverd. Op zijn beurt beschuldigde hij in Elista 2006 op het herenigingskampioenschap Kramnik van vals spelen. Het kampioenschap is de geschiedenis ingegaan als de ‘Toilet-soap’.

3. Het voorstel van Friedel aan de FIDE 2005

In San Luis werd op 17 oktober 2005, de dag van vertrek van de deelnemers aan en dat van de organisatoren van het FIDE-Wereldkampioenschap, gesproken welke maatregelen getroffen moeten worden tegen vals spelen.

Die dag had Frederic Friedel op het vliegveld van San Luis daarover een uitvoerig gesprek met Azmaiparashvili en Israel Gelfer, beiden vicepresident van FIDE. Gesproken werd over de vijftien minuten vertragingsregel, d.w.z. dat de partijen weliswaar live worden uitgezonden op internet, maar met een vertraging van vijftien minuten. De beide vicepresidenten reageerden enthousiast en vroegen Friedel zijn voorstel verder uit te werken en het te agenderen voor de presidentiële raad van de FIDE. Dat deed Friedel vervolgens. Daarna heeft de raad er de afgelopen jaren driemaal over gesproken.

3.1 Het probleem van Friedel

Friedel heeft het probleem als volgt geformuleerd:

‘Vals spelen bij het schaken wordt elk jaar gemakkelijker. Schaakprogramma’s worden steeds sterker, terwijl communicatiesystemen steeds kleiner, krachtiger en goedkoper worden. Zetten kunnen niet alleen met praten worden doorgegeven, maar ook door een code te tikken, of zelfs door eenvoudige signalen die mensen in de zaal doorgeven. Sterke schakers hebben geen behoefte aan een voortdurende stroom aan zetten. Om een partij of een toernooi te winnen is voldoende om slechts in sleutelstellingen bijstand van een computer te ontvangen.

Er bestaan veel verschillende manieren om informatie door geven over zeer kleine hoeveelheden gegevens die een speler nodig heeft voor het doen van zetten. Elke goochelaar of mentalist kan over een schat aan zeer slimme technieken beschikken om informatie door te geven, vooral als het gaat om iets elementairs als individuele schaakzetten.

Het internet en mobiele telefoons bieden de valsspeler de mogelijkheid assistenten neer te zetten op een verre locatie, bijvoorbeeld in zijn thuisland. Op die plek kan een team gebruik maken van krachtige computers om de stelling te analyseren. De uitslag wordt per e-mail, sms of mobiele telefoon doorgegeven aan de speelruimte.’

3.2 Een voorstel voor een oplossing

‘Het volgende voorstel laat het probleem zien van fraude in het schaakspel. Dat probleem is zo’n zeer ernstig probleem geworden dat dit het schaakspel in diskrediet kan brengen.

Ik stel een eenvoudig en gemakkelijk uit te voeren mechanisme voor dat vals spelen zoals hiervoor beschreven zeer moeilijk maakt – niet geheel onmogelijk, maar het maakt het voor de valsspeler wel veel ingewikkelder en riskanter. De methode houdt een communicatiekanaal tegen, waardoor het andere communicatiekanaal bijna onmogelijk is nog te gebruiken. Het anti-valsspelen-mechanise dat ik voorstel houdt in dat de zetten van de partij voor een bepaalde periode de speelzaal niet verlaten, meestal vijftien minuten nadat deze zijn gespeeld. Dit gebeurt door een relay lus in de transmissie in te bouwen naar de persruimte en het internet. Als een sensor in het bord wordt gebruikt kan de huidige stelling op het bord in de speelruimte worden getoond, echter een vertragingsmodule (software) zal de stelling op het bord na een bepaalde tijd laten zien aan de buitenwereld. Daar verschijnen de zetten in precies hetzelfde tempo waarin ze werden gespeeld, slechts vijftien minuten later.

Uiteraard is dit volkomen onzichtbaar voor het publiek van het wereld-wijde internet. De uitvoering van dit mechanisme betekent dat elke hulp van buiten aan de spelers op dodelijke wijze wordt belemmerd. Zelfs als de valsspeler is uitgerust met een zeer verfijnd ontvangstapparaat, dan nog hebben zijn medeplichtigen het probleem tijdig de zetten uit de speelruimte te ontvangen om deze te analyseren en de uitslag aan de valsspeler door te geven. Uiteraard moeten de organisatoren van belangrijke toernooien erop letten dat er geen medeplichtige in de speelruimte is die de zetten doorgeeft aan de buitenwereld. Dit kan op de volgende manier worden bereikt:

1. Geen enkele type van een elektronisch apparaat mag worden meegenomen naar de speelruimte, overtreders moeten zwaar worden gestraft.

2. Indien bezoekers de speelruimte herhaaldelijk in- en uitgaan is dat een schending van de etiquette. Iedereen die de speelruimte verlaat mag niet onmiddellijk naar de persruimte gaan of naar een andere ruimte van communicatie, of aan andere personen vertellen welke zetten zojuist zijn gespeeld.

3. De speelruimte moet worden behandeld als een VIP-ruimte, waar mensen naar toe gaan om naar de partijen voor een bepaalde periode te kijken, en niet tijdens de partijen tientallen keren naar binnen en naar buiten kunnen lopen. Het moet de sfeer ademen van een theater of een bioscoop, waar dat ook niet kan.

4. De bezoekers in de speelzaal kunnen met behulp van een infrarood-koptelefoon worden bediend met het commentaar van een grootmeester. Als hetzelfde commentaar bestemd is voor mensen buiten de speelzaal kan dit gebeuren door een vertragingslus te gebruiken die is gesynchroniseerd met het doorgeven van de zetten.

Let op dat de technische uitvoering van het vertragingsmechanisme zoals hiervoor bedoeld, helemaal niet moeilijk is. Het kan al worden bereikt met PC software (geen ingewikkelde elektronica is nodig). De vertragingstijd kan worden ingesteld op bijvoorbeeld vijf minuten, vijftien minuten, 30 minuten of zelfs een vol uur.

Ik wil graag noemen dat mijn voorstel in de vorm zoals hierboven is weergegeven, is toegesneden op grote toernooien of kampioenschappen, zoals de Wereldkampioenschappen in Elista en Mexico City. Het kan ook worden toegepast op min of meer soortgelijke toernooien, zoals Linares en Morelia. Er zijn natuurlijk evenementen waar de speelvoorwaarden dit onmogelijk maken, zoals Wijk aan Zee. Maar toch, het voorkomen van fraude (of het veel moeilijker maken daarvan) is op een aantal grote schaaktoernooien een belangrijke stap die moet worden gezet.

Frederic Friedel

Hamburg, Duitsland’

4. Friedel: vijftien minuten vertraging bij uitzending

Door Frederic Friedel

“Naar aanleiding van ons jongste artikel ‘Vals spelen bij het schaken: het probleem nog niet opgelost’ heeft de reactie van ChessBase de afgelopen zes weken een groot aantal brieven ontvangen. De redactie was bezig met het opzetten van een pagina van reacties van lezers toen plotseling mensen haar attendeerde op een artikel dat was verschenen in het tijdschrift New in Chess. Het artikel staat op bladzijde zes van de laatste uitgave en is niet voorzien van naam, maar in de stijl en het taalgebruik is gemakkelijk de meest meningvormende schaakjournalist te herkennen die er bestaat.’

Hierna volgt de desbetreffende rubriek uit New in Chess:

5. Artikel in New in Chess: Alle logica is ver te zoeken

‘Het was onvermijdelijk dat de algemene verontwaardiging over vals spelen (Franse spelers door hun bond beschuldigd van vals spelen in georganiseerd verband) leidde tot een hernieuwde oproep om de valsspelers te bestrijden met de zwaarste crime-fighters. Daarbij werd helaas het doel voorbij geschoten. Er bestaat geen twijfel dat in een ruimte waarin niet wordt ‘gecontroleerd’ vals spelen tijdens het schaken mogelijk is, zodat maatregelen moeten worden genomen. Maar laten we niet vergeten dat de overgrote meerderheid (u en ik) niet van plan zijn om vals te spelen. Een voor de hand liggende keuze is mobiele telefoons te verbieden. Arbiters moeten worden getraind om alert te zijn op signalen uit het publiek en valsspelers moeten worden afgeschrikt met straffen die een einde maakt aan hun (professionele) carrière.

In ieder geval moet op het ‘middel’ daartoe worden gelet, want dat is erger dan de kwaal. Zoals de vertraging van vijftien minuten bij het doorgeven van de zetten zoals dat eens werd gepromoot (‘Het moet nu worden ingevoerd’) op de website van ChessBase. De achterliggende gedachte van dit idee is zo gek nog niet (de valsspelers ontvangen de zetten niet tijdig, omdat hun kompanen kostbare minuten verliezen), maar in feite is alle logica daarbij ver te zoeken. Laten we enkele aspecten in ogenschouw nemen. De schrijver van het artikel, Frederic Friedel, stelt dat de vijftien minuten vertragingsregel tweemaal werd gebruikt op het toernooi in Dortmund waar het feilloos werkte.

Is dat zo? We menen dat dat niet zo is. In Dortmund werden de spelers niet gecontroleerd op elektronische apparaten en hun secondanten konden vrijelijk de speelruimte in- en uitlopen en signalen geven zoveel ze maar wilden. De enige mensen die door de regel werden getroffen waren de journalisten in de persruimte, die aan de spelers moesten vragen hoe hun partijen waren geëindigd wanneer zij binnenkwamen lopen. Daar komt bij dat met de inwerkingtreding van de vijftien minuten vertragingsregel de organisatoren dagelijks rapport uitbrachten aan hun sponsors, zodat in feite zij het spel van valsspelers sponsorden.

Natuurlijk weet de heer Friedel heel goed dat de vijftien minuten vertragingsregel alleen zin heeft wanneer er wezenlijke aanvullende maatregelen worden getroffen. Maar als je al die extra maatregelen uitvoert (zoals het fouilleren van de spelers, het blokkeren van radiosignalen, het verbod de zaal in- of uit te gaan wanneer de ronde aan de gang is) bestaat er geen enkele reden waarom we überhaupt een vijftien minuten vertragingsregel moeten hebben! Waarom moeten we de mensen thuis van die prachtige luxe beroven om de partijen live te volgen?

Tijdens het lezen van zijn pleidooi krijgt men de indruk dat hij slechts een vaag idee heeft hoe een schaaktoernooi er vandaag de dag uitziet. De zalen waarin de toernooien of wedstrijden plaatsvinden zouden ‘een atmosfeer hebben van een theater of een bioscoop’, zo suggereert hij, waar men niet de hele tijd in en uit kan gaan. Inderdaad, dat zou een perfecte manier zijn om de toeschouwers in de gaten te houden, maar in de hedendaagse schaakwereld vindt slechts een fractie van de toernooien plaats in theaters en zelfs daar duren de partijen langer dan concerten of films. Zou het niet tamelijk wreed zijn het publiek te dwingen voor vijf of zes uur binnen te blijven?

Voor eenmaal hebben we onze hoop gevestigd op de president van de FIDE, Kirsan Ilymzhinov. Tijdens een bezoek aan Elista in 2007 heeft de heer Friedel geprobeerd de heer Ilymzhinov te overtuigen van de noodzaak om de vijftien minuten vertragingsregel in te voeren. Aan het einde van een gezellig middag thee drinken met snacks in de tuin van de familie Ilyumzhinov sprong de president van de FIDE op en riep enthousiast uit: ‘Laten we het doen!’ Dat was geruststellend, en natuurlijk is er nadien niets gebeurd. We gaan er geen gewoonte van maken, maar hier kunnen we slechts hopen dat iedereen onze leider moet volgen!’ aldus New in Chess.

Vervolg Friedel:

Ach, men weet nauwelijks waar te beginnen. In principe is de schrijver van het artikel in New in Chess stellig in zijn afwijzing van de vijftien minuten vertragingsregel omdat de regel:

1. een signaal is voor sponsors dat zij ‘een spel steunen voor valsspelers’

2. niet werkt, en door andere maatregelen is de regel overbodig

3. mensen berooft van de mogelijkheid van ‘die prachtige luxe om de partijen live op internet te volgen’ en

4. het meest belangrijke, het is erg onaangenaam voor de schaakjournalisten die zo worden gedwongen de persruimte te verlaten om naar de speelzaal te gaan – vaak honderden meters lopen – om het verloop van de partij te volgen.’

6. Het probleem volgens Friedel

‘Om te beginnen moeten we misschien vooropstellen dat we te maken hebben met een ernstig probleem. Vermoedens van vals spel bestaan alom in de schaakwereld, en dit kan zeer schadelijk zijn voor het spel. Niet alleen omdat steeds meer spelers in de verleiding kunnen komen om gebruik te maken van ongeoorloofde bijstand van een computer – en wellicht zelfs dit al doen (diegenen die zijn betrapt en hun fout toegeven reageren onvermijdelijk met ‘iedereen doet het toch?’). Nog erger is het dat niet alleen de valsspelers, maar iedereen erdoor wordt besmet: binnenkort gelooft niemand meer een briljante partij. Recent vingen we het volgende gesprek op dat WFM Medina Warda Aulia (met een rating van 2035, die zojuist 5.0/7 had gescoord op het Telin Internationaal schaaktoernooi in Jakarta) voerde met een topgrootmeester: ‘Heb je de prestaties gezien van het dertien jarige Indonesische meisje met een rating van 2570?’ vroeg aan een grootmeester. Onze grootmeester antwoordde: ‘Ben je er al achter gekomen welk programma ze heeft gebruikt?’

Het is ook een probleem dat niet vanzelf verdwijnt, zeker niet door het af te houden van sponsors, iets waar de schrijver van het artikel in New in Chess voorstander van is. U kunt het aan hardfietsers vragen: gedurende lange tijd hanteerden de atleten, organisatoren en in feite delen van de media het principe ‘vraag niet en vertel niet’ over het gebruik van doping. Maar natuurlijk brak dit uiteindelijk op, met sponsors die ontdekten dat een meerderheid van fietsers verboden stimulerende middelen gebruikten. Met afschuw trokken ze hun bijstand in, en tv-zenders stopten met het uitzenden van evenementen. Het is dan ook cynisch om te menen dat bij het schaken we de zaken moeten verzwijgen, omdat door het uitvoeren van maatregelen we ‘een signaal zouden geven aan de sponsors dat zij een spel van valsspelers sponsoren’. Atletiek en Olympische sporten hebben voldoende ervaring hoe om te gaan met drastische dopingcontroles, inclusief met het afnemen van urine- en bloedmonsters bij onaangekondigde testen. Het gevolg hiervan is dat het gehele atletiek circus niet is ingestort omdat de sponsors het gevoel kregen dat zij een ‘spel van valsspelers sponsoren’. Integendeel, sponsors waarderen het feit dat maatregelen zijn genomen om de sport schoon en vrij van verdachtmakingen te maken.

‘Laten we niet vergeten dat de grote meerderheid (u en ik) helemaal niet van plan zijn om vals te spelen’ schrijft de auteur van het artikel in New in Chess. Had iemand iets anders beweerd? Laten we ook niet vergeten dat de grote meerderheid (u en ik) niet van plan zijn om banken te beroven, auto’s te stelen, in te breken in woningen, vliegtuigen te kapen of geweld of terreur te plegen. Maar dat betekent niet dat we laks hoeven te zijn over beveiliging.’

7. Friedel: maatregelen tegen vals spelen

‘De schrijver van New in Chess wijst op agressieve wijze het voorstel van de vijftien minuten vertragingsregel af, maar stelt in de plaats daarvan voor mobiele telefoons te verbieden, om zo vermoedelijk te voorkomen dat spelers telefoneren tijdens de partij. We dachten dat zoiets al verboden was. In ons voorstel aan de FIDE gingen we een stap verder en stelden we in een lijst van tien urgente maatregelen onder meer het volgende voor:

(Zie de tien maatregelen: www.chessbase.com/news/2011/FIDE03_cheating.pdf)

‘2. Spelers wordt geadviseerd dat zij hoe dan ook geen elektronische apparaten mogen meenemen naar de speelruimte. Indien een speler een bepaald elektronisch apparaat nodig heeft, bijvoorbeeld een gehoorapparaat, moet hij dit van te voren melden bij de arbiter of organisator.’

‘3. Indien een speler in de speelruimte wordt betrapt met enigerlei elektronisch apparaat verliest hij onmiddellijk de partij, ongeacht of het apparaat al of niet gebruikt kan worden als communicatiemiddel (bijvoorbeeld een uitgeschakelde mobiele telefoon of een iPod).’

Het fouilleren van de spelers door ze door metaal detectiepoorten te laten gaan, wordt momenteel op sommige toernooien gebruikt (kennelijk zonder daarmee een ‘signaal te geven aan de sponsors dat zij een spel van vals spelers sponsoren’). Maar dit is slechts een schijnmaatregel en eigenlijk zinloos, zoals we hierna uitleggen.

Wat moeten we dus doen? ‘Arbiters moeten worden getraind om alert te zijn op signalen uit het publiek,’ aldus de schrijver van New in Chess. Dit is echt een voorstel om van achterover te vallen. Denkt de schrijver echt dat we de verantwoordelijkheid voor het betrappen van valsspelers of het voorkomen van geven van signalen moeten leggen bij arbiters die tijdens de partijen het publiek in de gaten moeten houden op mensen die aan hun oor krabben of die op verdachte wijze aan hun neus pulken? Zou er één arbiter ter wereld zijn die verantwoordelijk wil zijn voor het opleggen aan spelers (inclusief top grootmeesters) van het levenslang uitsluiten van deelname aan toernooien op grond van wat zij hebben waargenomen? Zelfs het onder de aandacht brengen van de autoriteiten stelt hen onmiddellijk bloot aan kostbare rechtszaken die de betrokken speler gaat inroepen. Vraag arbiters of zij het voorstel van New in Chess willen accepteren, vraag de Franse Schaakbond wat alleen al uit juridisch oogpunt de gevolgen zijn van het beschuldigen van een beroepsschaker.

Terzijde willen we noemen dat arbiters, officials, zelfs rechercheurs niet de beste deskundigen zijn als het gaat om het opsporen van signalen uit het publiek. Ze hebben nagenoeg geen idee hoe deze dingen in zijn werk gaan. Je hebt goochelaars nodig die weten hoe met het publiek om te gaan (zoals wij hebben gedaan) omdat zij het professioneel aanpakken en een opmerkelijke vaardigheid op dat terrein hebben ontwikkeld. We gaan er verder niet meer over zeggen, omdat de methoden zo duivels knap zijn dat het alleen maar eerlijke spelers op ideeën kan brengen.

‘Valsspelers moeten worden afgeschrikt met straffen die een einde maakt aan hun (professionele) carrière,’ is een ander pasklaar voorstel van mensen die de oplossing van het probleem zien in termen van straffen in plaats van preventie. Het werkt niet bij oplichters, bankovervallers, autodieven of inbrekers, maar het zou wel werken bij schakers als we alleen richten op de straf. Ons eigen voorstel aan de FIDE hield in:

‘9. FIDE moet standaard straffen regelen voor spelers die worden betrapt wegens vals spelen, bijvoorbeeld verbod van een periode van drie jaar om deel te nemen aan toernooien voor de overtreders die het voor de eerste keer doen, en levenslang voor diegenen die het voor de tweede maal hebben gefraudeerd.’

Direct een levenslange straf opleggen voor de first-time overtreders, iets wat mensen meestal eisen, is veel te hard en onverantwoord. Is de regel van toepassing op een jongen of meisje wiens of wier vader die tijdens een partij zijn duim ophoog heeft gestoken? Een straf van drie jaar is voor bewezen vals spel van iemand die voor de eerste maal heeft gefraudeerd, is zwaar genoeg om te dienen als middel van afschrikking.’

8. Friedel: werkt de vijftien minutenregel?

‘We stelden dat de vijftien minuten vertragingsregel tweemaal werd gebruikt op het toernooi in Dortmund en daar perfect werkte. ‘Is dat zo?’ vraagt de journalist van New in Chess. ‘We menen dat dat niet zo is. In Dortmund werden de spelers niet gecontroleerd op elektronische apparaten en hun secondanten konden vrijelijk de speelruimte in- en uitlopen en signalen geven zoveel ze maar wilden.’ In de eerste plaats is het fouilleren van speler met metaaldetectoren, zoals we schreven in ons voorstel aan de FIDE, niet een oplossing voor het probleem, het is slechts een schijnmaatregel:

Detectoren zoals die in de luchtvaart worden gebruikt ontdekken niet de elektronische apparatuur die kan worden gebruikt om informatie te ontvangen tijdens een schaakpartij. Er zijn apparaten op de markt die erg weinig metaal gebruiken – in feite zijn ze speciaal ontworpen om de gebruikelijke detectie methoden te ontlopen. Afgezien van het feit dat er voor een speler veel manieren zijn om zonder ontvanger de beveiliging van de detector te passeren om deze later tijdens de partij weer in ontvangst te nemen. Een hele set van aanvullende maatregelen, waarvan vele buitengewoon streng, moeten worden uitgevoerd om vals spelen te voorkomen.

In Dortmund zitten de toeschouwers in een verduisterd theater, terwijl de spelers op een verhoogd, goed verlicht podium zitten. Signalen die moeten worden gezien zijn zo bijna onmogelijk. Hetzelfde effect werd bereikt op de wereldkampioenschappen in Elista, Bonn en Sofia door een glazen wand te gebruiken of een gordijn van gaas. Dit houdt niet akoestische of elektronische signalen tegen, zodat vals spelen nog steeds mogelijk is. Echter, wat we proberen te doen is het moeilijker maken voor een team van valsspelers. Als een helper (nooit een secondant natuurlijk – dat zou te zeer voor de hand liggen) na elke zet in- en uit moet lopen in de speelzaal om te telefoneren maakt het vals spelen in georganiseerd verband moeilijker en gemakkelijker om te ontdekken (zoals volgens de aanklager is gebeurd in Khanty-Mansiysk). We willen de assistenten dwingen om zelf de zetten door te geven aan de computer, in plaats van dat de organisator hen deze zetten automatisch live geeft. Dat is het hele punt van het voorstel van het vertraagd uitzenden van zetten.

Het artikel in New in Chess zet in het algemeen uiteen dat de vijftien minuten vertragingsregel kan worden omzeild en dus nutteloos is. Maar we hebben niet gesteld dat de maatregel voor 100% misbruik-proof zou zijn. Het feit dat sloten kunnen worden open gebroken en auto’s zijn voorzien van jump-start betekent niet dat je daarom je huis kunt verlaten of je auto zonder deze af te sluiten. Met andere (vermoedelijk meer effectieve) maatregelen op een schaaktoernooi vindt onze criticus: bestaat geen enkele reden waarom we überhaupt een vijftien minuten vertragingsregel moeten hebben! Nogmaals, sinds auto’s kentekenborden hebben en serienummers gegraveerd in hun motors (andere maatregelen) is er in het geheel geen reden hen op slot te doen?’

9. Friedel: de nadelen

‘De vijftien minuten vertragingsregel stelt de schrijver van New in Chess, berooft mensen van ‘de prachtige luxe de partijen op internet live te volgen’. Dit bezwaar is volledig kunstmatig, het lijkt wel bijna metafysica. Iedereen ter wereld ontvangt de zetten op hetzelfde moment in de oorspronkelijke snelheid waarmee de zetten worden gedaan, behalve het publiek dat kaartjes heeft gekocht en in de speelzaal zit. Een aantal t.v. omroepen doen hetzelfde: je ziet bijvoorbeeld ‘Wie wil een miljonair worden’ live maar met een strategische vertraging. Waarom? Omdat de organisatoren van de show de vragen niet in de echte tijd willen uitzenden aan mogelijke helpers op afgelegen plaatsen. Ze zouden de antwoorden in tien seconden kunnen googelen, zoals een van mijn vrienden heeft laten zien, en dat de informatie doorgeven aan iemand in het publiek, die op zijn beurt het signaal kan doorgeven aan de deelnemer. Eigenlijk waarderen we het dat het Miljonairs team wordt uitgezonden met een tijdsvertraging als maatregel tegen vals spelen.

Vermeld moet worden dat in Dortmund er vier klachten waren van bezoekers aan de server van Playchess. ‘Dat bederft het plezier helemaal,’ zeiden ongeveer vier personen op de eerste dag. Op de tweede dag was er één persoon die bezwaar maakte, en daarna merkte niemand dat het werd gedaan. Op het Europees Kampioenschap van 2011 werd op aandringen van enkele sterke grootmeesters een vertraging uitgevoerd in belangrijke ronden. Er waren precies nul klachten – de meeste bezoekers op internet wisten helemaal niet wat er aan de hand was.

Een persoonlijke noot: De journalist van New in Chess met wie ik tientallen toernooien heb bezocht, schrijft: ‘Tijdens het lezen van het pleidooi van de heer Friedel krijgt men de indruk dat hij slechts een vaag idee heeft hoe een schaaktoernooi er vandaag de dag uitziet.’ Hij weet dat ik letterlijk honderden toernooien heb bezocht, variërend van amateur-kampioenschappen (waar mijn zoon aan deelneemt) tot alle soorten grote internationale evenementen op de vier werelddelen (n.b. voor mijzelf, neemt de uitnodiging aan voor de volgende Doeberl Cup in Canberra), evenals ongeveer een dozijn wereldkampioenschappen, waarvan ik er enkele heb geholpen te organiseren. Daarom kan onze vriend van New in Chess alleen maar bedoelen dat ondanks deze ervaring ik heb nagelaten in te zien hoe toernooien echt in elkaar steken. Ik geef toe dat dat een mogelijkheid is (ik kan soms tamelijk eigenwijs zijn), maar daaruit zou volgen dat diegenen die mij tijdens wereldkampioenschappen hebben belast met de verantwoordelijkheid van de beveiliging, over een buitengewoon slecht oordeelsvermogen hebben beschikt.

Voorts wil ik noemen dat andere minder bedeelde personen het eens zijn met mijn algemene zorgen en enthousiast mijn vijftien minuten vertragingsregel hebben omarmd. Tot hen horen Garry Kasparov, Viswanathan Anand (die het formeel heeft voorgesteld aan de FIDE), Vladimir Kramnik, en vele andere 2700+ spelers. Zelfs wijlen Bobby Fischer, met wie ik een aantal jaren voor zijn dood vele lange telefoongesprekken heb gehad, was een grote voorstander, hoewel hij het verdacht vond om spelers en bezoekers ‘opdringerige body scans’ te laten ondergaan voorafgaand aan belangrijke partijen. Aan de andere kant vond hij de vijftien minuten vertragingsregel geen punt.

Tot slot moet ons van het hart dat het artikel in New in Chess op één punt raak is: de titel, ‘Alle logica is ver te zoeken’. Deze was perfect gekozen, als we aannemen dat dit slaat op het artikel dat werd geschreven. In ieder geval zijn we vastbesloten om onze campagne voort te zetten voor het uitzenden van zetten met een vertraging. Wij menen dat dit de meest eenvoudige en minst ingrijpende manier is om het zeer ernstige probleem te bestrijden, een probleem dat een bedreiging is voor het voortbestaan van het schaakspel. De afgelopen weken hebben we opnieuw de president van de FIDE, wederom, gevraagd om maatregelen te nemen, althans op grote toernooien. Daarentegen zal onze vriend van New in Chess blijven hopen op de incompetentie van de FIDE het voorstel uit te voeren, of om ook maar iets te doen in die richting. Als blijkt dat deze verwachtingen zijn gerechtvaardigd, moeten alle eerlijke grootmeesters eenvoudig gesteld hun egoïstische eisen voor meer bescherming opgeven, en moeten zij letten op de dringende behoeften van het handjevol schaakjournalisten dat in de perszaal rondhangt,’ aldus Friedel.