Canon (14): Berry Withuis
“Er is een toernooidirecteur, een toernooicomité, een Raad van Advies, you name it. Maar ik zeg u: zonder een allesweter, alleskunner, allesregelaar, die altijd beschikbaar is en altijd zin maakt, zal het niet gaan.” Dit schreef Lex Jongsma in het tijdschrift Matten (januari 2009) over Berry Withuis.
Niemand heeft ooit zo’n grote rol gespeeld bij Nederlandse toernooien als Berend Jan Withuis (geboren 20 januari 1920). Hij richtte in 1956 een speciale persdienst op, voor het WK-kandidatentoernooi in Amsterdam. In 1957 deed hij dat bij het zonetoernooi in Wageningen, in 1959 begon hij bij het Hoogovenstoernooi en in 1961 was hij medeoprichter van het IBM-toernooi. Ook was hij perschef bij Nederlandse kampioenschappen. Withuis bedacht de dagelijkse toernooibulletins (met alle partijen), wat pas veel later door de FIDE verplicht werd gesteld. Dat lijkt een eenvoudig idee, maar tijdens de Olympiade in 1954 (Amsterdam) meende de KNSB nog de publicatierechten te hebben. Voor Withuis, communist in hart en nieren, was dat een gruwel. Hij hield zijn rol bij de diverse toernooien 35 jaar vol.
Is de persdienst het hart van het toernooi? In theorie niet, maar Withuis, die alles en iedereen in de schaakwereld kende, deed alles. De perschef was de eigenlijke organisator. Hij stelde zelfs een groot deel van het deelnemersveld samen en regelde van alles voor de grootmeesters. In 1959 regelde hij voor Paul Keres een paar simultaanseances, waaruit kort daarna de V&D-simultaantournees ontstonden, die ieder jaar tientallen plaatsen aandeden. Die leverden in de jaren zestig en zeventig de deelnemers aan het Hoogovenstoernooi na afloop nog wat extra inkomsten op. Withuis, in de jaren vijftig bij VAS een sterke hoofdklasser, deed zelf ook mee aan die tournees en kreeg als enige van de KNSB de titel simultaanmeester. Een aardigheidje van de bond, waarmee hij overigens weinig te maken wilde hebben. Jongsma in Matten: “Hij zat niet in het bestuur van VAS, ook niet in het bestuur van de ASB, laat staan in dat van de KNSB.
Wel kende hij al die mensen, en al die mensen kenden hem. En wisten dat ze van hem op aan konden.” Je kunt de rol van Withuis vergelijken met de huidige rol van Jeroen van den Berg, die na bordenjongen en perschef zelfs hier en daar toernooidirecteur werd. Withuis ambieerde die rol nooit maar deed bijna hetzelfde werk.
Withuis liet zich gek genoeg nooit betalen, wilde niet afhankelijk zijn van sponsors. Zijn inkomsten verwierf hij als freelance journalist, onder andere voor de communistische krant De Waarheid. Over schaken schreef hij voor diverse regionale dagbladen.
In 1972 schreef Withuis het boek Jeugdschaak, gevolgd door Juniorenschaak en Schaak Zelf. Van Jeugdschaak werden bijna 190.000 exemplaren verkocht. De methode Withuis leidde kinderen op voor het Pionnendiploma, Torendiploma en Koningsdiploma.
Max Euwe en Berry Withuis bij de presentatie van Jeugdschaak in 1972(zie ook hier).
Berry Withuis was de koning van de Nederlandse toernooien. Ongekroond, want een onderscheiding van de KNSB heeft hij altijd geweigerd, dat paste niet in zijn levensvisie. Het had zonder meer het erelidmaatschap moeten zijn. Hij overleed op 16 januari 2009. Volgens de rouwkaart: “Nog steeds vloekend op de fascisten maar overigens goed geluimd, en woordrijk en geestig als altijd.”
Mooi verhaal. Ik heb Berry Withuis in de 90er jaren meegemaakt bij de persdienst tijdens het Hoogoventoernooi. Een aardige man. Een typemachine was zijn gereedschap. Ik heb hem wel eens gevraagd of het niet mogelijk was om de posities uit Jeugdschaak op diagram te zetten. ( waarmee leerstof ook aangepast zou kunnen worden. De algemene leermethode ontwikkelen).Daar wilde ie niet van weten.