Negen ronden Zwitsers (vervolg)
Schaakbeeld 58
Zaterdag 11 juni 2011
Negen ronden Zwitsers (vervolg).
Terug dus over de Italiaans-Zwitserse grens, op zoek naar oorsprong of achtergrond van negen ronden Zwitsers. Voordat zo’n zoektocht succesvol kan zijn, moet eerst grondig worden nagedacht over de essentie van het Zwitserse systeem. Wat daarin vooral opvalt, is dat het systeem bol staat van onrechtvaardigheden. De sterksten bewandelen de “bequemer Weg zum Gipfel” en beginnen tegen de koplopers van de zwaksten, de minder sterken beginnen tegen de allerzwaksten. Die zijn vanaf het begin gedoemd de “steiler Weg zum Gipfel” te bewandelen. De sterksten lopen de gemakkelijke weg en blijven met hun hoofd in de wolken. Je ziet ze niet zwoegen, sterker nog: je ziet ze helemaal niet! Eerst op de top komen ze tevoorschijn om even te laten zien dat zij de allerbesten zijn. Maar ze hebben er bijna geen moeite voor behoeven te doen om zover te komen.
Zouden wellicht de imposante kronkels van de berg-expressen meer licht werpen op het raadsel? De Bernina-express bijvoorbeeld voert je urenlang in een prachtig panorama-rijtuig vanaf een paar honderd meter boven zee naar boven de tweeduizend meter en dan weer terug omlaag, door een landschap van bossen en meren, van gletschers en besneeuwde bergtoppen, toppen van boven de vierduizend meter. Bij het startsein zag ik het helemaal voor me: de eerste ronde Zwitsers, laag tegen hoog, hoog tegen laag. Omhoog, omlaag, omhoog, omlaag.
Veel schakers moeten zich in zo’n express thuis voelen, in de duisternis van de honderden tunnels, op de duizelingwekkende hoogten van de ravijnoverspanningen en in het eindeloos gedraai over bochtige, soms perfect cirkelachtige sporen.
En belanden dan weer met beide benen op de grond, om opnieuw te worden ingezet tegen een hoger- of juist lagergeplaatste. Zwitsers op zijn best! Gesymboliseerd door het fameuze Löwendenkmal in Luzern. Uitgeteld als een schaker die de strijd tegen de nog sterkere heeft verloren.
Dichtbij die leeuw bevindt zich een concurrent van ons nationale panorama Mesdag in Scheveningen: het Bourbaki-panorama, een reusachtig cilindrisch schilderij van 112 bij 10 meter. Het is een weergave van het Franse leger van generaal Bourbaki in de Duits-Franse oorlog van 1870 tot 1871, dat in de winter van 1871 over de grens naar Zwitserland vluchtte. De schilder van het panorama was Edouard Castres. Wie iets van het Zwitsers wil begrijpen, moet naar het Bourbaki-museum in Luzern, waar de verslagenen hun ronde Zwitser lopen.
Slot volgt.
Tekst en foto’s Cas Aubel
Volgende schaakbeeld: Negen ronden Zwitsers (slot)
