Bijlsma verrassende koploper bij ENCI-toernooi
In Maastricht komt in het vijfde ENCI-toernooi om het Open Kampioenschap van Limburg enige tekening in de strijd. Er wordt ingedeeld volgens een systeem waarbij de mensen in de eerste drie ronden elkaar in rating niet zoveel ontlopen. Dat leidde ertoe dat na drie ronden dat de Friese jeugdspeler Nick Bijlsma (2177) na drie ronden de verrassende koploper was boven een aantal kanonnen.
Mocht hij natuurlijk in de vierde ronde wel tegen de nummer op een op rating, Sergey Fedorchuk (2654). En die was helaas een maatje te groot, hoewel Bijlsma dapper stand hield.
Toernooidirecteur Hans Ouwersloot kijkt tevreden naar het grote deelnemersveld dat dit jaar heeft ingeschreven. Het toernooi kent een prettige sfeer, de wedstrijdleiders hebben nauwelijks iets te doen. Uiteraard staan zij stand-by als de tijdnood- of uitvluggerfase zich aandient. Een hartverscheurend tafereel speelde zich af op het bord tussen de Belgische schaker (van Armeense afkomst) Mher Hovhansian en Bosschenaar (tegenwoordig studerend in Maastricht) Jasper Broekmeulen.
Er is een zeer boeiend eindspel ontstaan. Wit heeft een pion meer, maar voor zwart daar staat tegenover dat de loper in een open stelling beter is dan het paard en dat zijn twee centrumpionnen redelijk wat gewicht in de schaal werpen. Daar kunnen we aan toe voegen dat wits koning een enigszins passieve rol moet vervullen (hij moet de zwarte vrijpion in de gaten blijven houden) en dat zwarts koning spoedig op de damevleugel zal verschijnen om mee te helpen met het afstoppen van de witte pionnen. 46. c3 Lb6 47. Kd2 Ke6 48. a4 e4 49. Pf4+ Kd6
50. Pe2 Wit moet de actie … d5-d4, cxd4 Lxd4 zo lang mogelijk blijven verhinderen. De twee verbonden vrijpionnen zullen dan in veel situaties niet voldoende zijn om de winst af te dwingen omdat zwart vaak in staat is zijn loper voor de twee pionnen te kunnen offeren. 50… Kc5 51. Pd4 Kc4 52. b3+ Kc5 53. Pe2 La5 54. Pf4 Lb6 55. Kc2 La5 56. Pe6+ Kd6 57. Pd4 Lb6
58. Pe2 Niet nodig, zoals blijkt uit onderstaande analyse. [Ook afwikkelingen naar een pionneneindspel kunnen soms zomaar remise zijn. Dat zoiets niet zo eenvoudig is als het lijkt, blijkt bijvoorbeeld uit de volgende variant: 58. b4 Lxd4? Zwart gaat er dan van uit dat zijn gedekte vrijpion op e4 genoeg gewicht in de schaal legt. De volgende variant illlustreert dat het ook wel eens verloren kan zijn: 59. cxd4 Kc6 is een remisestelling. 60. b5+ Kb6 61. Kb2 Ka5 62. Kb3 Kb6 63. Kb4 Kb7 64. a5 Kc7 65. b6+ Kc6 66. Kb3 Kb7 67. Kc3 Kc6 68. Kb4 Kb7 69. Kb5 e3 70. a6+ Kb8 71. Kc6 e2 72. a7+ Ka8 73. Kc7! e1D 74. b7+ Kxa7 75. b8D+ Ka6 76. Db6#] 58… Kc5 59. Kd2 La5 60. Pd4 Lb6 61. Pc2 La7
62. Pa3! Hij heeft nu gevonden waar het paard moet staan. 62… Kc6 63. Pb5 Lb6 64. b4 Lf2 65. Kc2 Lg1 66. Kb3 Lb6 67. Pa3 Lf2 68. Pc2 La7
69. b5+?! Hiermee maakt wit het zichzelf erg moeilijk, zo niet onmogelijk om nog te kunnen winnen. In principe moeten de pionnen op de andere kleur oprukken. 69… Kc5 70. Pd4 Lb6 71. Pe6+ Kd6 72. Pf4 La5 73. Pe2 Kc5 74. Pd4 Lb6 75. Pc2 La5
76. Pe3 De uitvluggerfase was al volop bezig. Daarbij had de witspeler voortdurend minder tijd dan de zwartspeler. Het lijkt erop dat zwart het volledig onder controle heeft. Maar in zijn zucht naar de remise, overspeelt hij nu misschien zijn hand. 76… d4?! [Een wachtzet als 76… Ld8 was waarschijnlijk afdoende.] 77. cxd4+ Kxd4 78. Pc4
78… e3? Het was moeilijk te voorzien dat dit zou verliezen. [Noodzakelijk was 78… Ld8 Wit heeft dan geen goed winstplan meer omdat 79. b6 Kc5! 80. a5 beantwoord wordt met 80… Kb5 en zwart houdt alles onder controle.] 79. Pxe3 Kxe3 80. Kc4 De witte koning loopt naar binnen zodat hij de vrijpionnen kan ondersteunen. 80… Lb6 [Ook 80… Kd2 helpt niet na 81. Kc5 Kc3 82. b6 Kb3 83. b7 Lc7 84. a5!] 81. Kd5 Kd3 82. Kc6 Ld4 83. a5 Kc4 84. b6 Kb4
85. a6 De pion loopt nu ongehinderd door. 85… Lxb6 86. Kxb6 Kc4 87. a7 Kd4 88. a8D en zwart gaf zich gewonnen omdat hij nog net binnen de tijd matgezet zou worden. 1-0
De organisatie had mij benaderd om twee dagen het commentaar bij de dubbele ronden te verzorgen. Het is een aparte ervaring om voor de demonstratieborden te staan met een microfoon in je hand, die in de commentaarruimte geen geluid veroorzaakt. Die microfoon is puur om het geluid weer te geven voor de webcam die op het internet is gezet, zodat elders in het land ook meegenoten kan worden van de vele prachtige zetten die in de A-groep worden gespeeld. Ik was in de gelukkige omstandigheid om in de ronden 2 en 3 twee schitterende aanvalspartijen te mogen becommentariëren. Omdat de winnaars van beide partijen even hun gezicht om de hoek staken, was ik er natuurlijk als de kippen bij om ze even naar voren te halen en hun partij nogmaals aan het publiek voor te spelen, zodat we de varianten die met de zaal gevonden waren nog eens konden checken. De eerste was de Zweedse grootmeester Emanuel Berg, de tweede die een ronde later kwam ‘opdraven’ was grootmeester Sipke Ernst.
Inmiddels heb ik de beide partijen zeer uitvoerig geanalyseerd, zodat ik ze de lezers van Schaaksite hieronder aan kan bieden.
Berg, Emanuel – Bezemer, Arno
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lc4 e6 7. a3 Hierover zei Berg dat hij dit zetje zelf onlangs met zwart te bestrijden had gekregen en dat hij het nu wel met wit wilde proberen. 7… Le7 8. La2 O-O 9. O-O Pc6 10. Le3 Dc7 [Doorgaans wordt hier 10… Pxd4 11. Lxd4 b5 12. f4 Lb7 13. Dd3 Tc8 14. Tae1 d5 15. e5 Pe4] 11. De2 Pa5 Niet gebruikelijk, maar misschien niet slecht. [Bekend is 11… b5 Saltaev-Topalov, 1996.] 12. f4 b5
13. f5 De bedoeling van het witte systeem (zoals door Fischer vaak gespeeld) is druk te zetten op pion e6. 13… e5 Hiermee is zwart veld d5 kwijt, maar dat hoeft niet meteen desastreus te zijn. [Bezemer was oorspronkelijk 13… Pc4? van plan maar kwam er nu achter dat hij dan gevloerd zou worden met 14. Pdxb5 axb5 15. Pxb5 Db7 16. Lxc4] 14. Pf3 Lb7 15. Lg5 Tac8 [Volgens beide spelers was een bruikbaar alternatief hier om verder te gaan met 15… Pc4 16. Lxc4 bxc4 waarna zwart met … Tab8 kan gaan werken, met druk op b2.] 16. Lxf6 Lxf6 17. Tad1
17… b4?! Het was waarschijnlijk lastig te voorzien, maar vermoedelijk pakken de verwikkelingen die hierna volgen niet goed uit voor zwart. [Ook hier is 17… Pc4 een idee. 18. Lxc4 bxc4 19. De3 lijkt toch beter voor wit vanwege het mooie veld d5.] 18. axb4 Db6+ 19. Tf2 Dxb4
20. Pd5! Wit werpt de knuppel in het hoenderhoek. Als hij pion b2 passief moet gaan verdedigen heeft zwart comfortabel spel. 20… Dxb2 [20… Lxd5 21. Txd5 Ld8 22. c3 met groot voordeel voor wit.] 21. Pxf6+ gxf6
22. Dd2! De pointe van het voorafgaande. De dame streeft naar h6. Dat hij de loper op a2 laat hangen is opmerkelijk te noemen. Maar wegzetten is nauwelijks een optie omdat zwart dan (behalve zijn pionwinst) ook nog mooie velden op de damevleugel in handen neemt. 22… Dxa2 Bezemer neemt de handschoen op. [Achteraf is misschien 22… Lxe4 een betere keuze, om te kunnen vissen in troebel water. Een nadere beschouwing levert echter op dat 23. Dh6 ook wint voor wit. Bijvoorbeeld: 23… Lxf5 24. Pg5 Lg6 25. Txf6 Dxc2 26. Tdf1 en wit wint vanwege de vele dreigingen (zoals slaan op f7 of zelfs Pe6).] 23. Dh6 Kh8 [Wit had een mooie dreiging die het best geïllustreerd wordt met 23… Txc2 24. Pg5 fxg5 [24… Tfc8 25. Pxh7] 25. f6]
24. Pg5!! Bezemer had deze zet wel gezien, maar van te voren gedacht dat wit niet meer dan eeuwig schaak zou hebben. Berg: "ik had nu een geforceerde mataanval berekend". De Zweedse grootmeester voegde eraan toe dat hij een manier gevonden had om toegang te krijgen tot de vijandelijke koning. Hij was erachter gekomen dat het paard zijn toren op f2 in de weg staat. Tegelijkertijd wordt de koningsstelling verder opengetrokken. 24… fxg5 25. Df6+ Kg8 26. Dxg5+ Kh8 27. Df6+ Kg8 28. Tf3 Dan is nu het moment gekomen om de toren erbij te halen. 28… Tfd8
29. Dh6! Weer de nauwkeurigste. 29… f6 De enige zet, maar het helpt allemaal niet meer. [Ook 29… Kh8 verliest natuurlijk 30. Tg3 Tg8 31. Df6+] 30. Tg3+ Kf7 31. Tg7+ Ke8 32. Dxh7 Het is ondekbaar mat. Er dreigt zowel 33. Dh8+ als 33. Te7+ gevolgd door 34. Dg7. Een fraai geheel. 1-0
Ernst, Sipke – Esser, Norbert
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pf3 b6 4. g3 La6 5. Dc2 Lb7 6. Lg2 Lb4+ 7. Ld2 De7 8. O-O Lxd2 9. Pbxd2 c5 10. e4 d6 11. e5 dxe5 12. dxe5 Pfd7 13. Pe4 O-O
14. Pfg5! Het sein voor de aanval. Er dreigt Pf6+ gevolgd door mat of damewinst. 14… g6 15. f4 Pc6 16. Df2 De dame streeft naar h4. 16… Pd4 [Veiliger lijkt 16… h6 17. Pf3] 17. Pf6+ Pxf6 18. exf6 Dc7 19. g4 Lxg2 20. Kxg2 Het is duidelijk dat de pion op f6 voor gigantische dreigingen zorgt.
20… Dd8 Begrijpelijkerwijs gaat zwart ‘hangen’ aan die sterke pion op f6. 21. Dh4 h5 22. Pe4
22… Te8 Zwart probeert ruimte voor zijn koning te maken en tevens tegenspel te creëren via .. . e6-e5. [In de commentaarzaal zei Sipke na afloop dat hij zich zorgen maakte over 22… Pc2 Een mogelijke variant is nu 23. Tae1!? Pxe1+ 24. Txe1 Dd4 25. gxh5 Tae8 [25… Tfe8 verliest sneller na 26. hxg6 fxg6 27. Dh6 Dd7 28. Dxg6+ Kf8 [28… Kh8 29. f7] 29. Tg1! en de invasie over de g-lijn is beslissend.] 26. Dg3 Kh7 [26… Kh8 27. Kh1! Tg8 28. Dh4 en de dreigingen zijn te groot geworden.] 27. f5! exf5 28. hxg6+ fxg6 29. Dc7+ Kh6 30. Dg7+ Kh5 31. Dh7+ Kg4 32. Dh3+ Kf4 33. Dg3#] 23. Tae1 hxg4 24. Dxg4 Pf5 25. h4 Dd4
26. h5! Wit maakt zich op voor het slotoffensief. Dat hij daarbij een kwaliteit moet inboeten, deert hem allerminst. 26… Pe3+ 27. Txe3 Dxe3
28. Pf2! Dit was de bedoeling van de grootmeester. Zijn paard beschermt hem tegen schaakjes en de dame kan niet op de diagonaal b1-h7 komen om g6 te dekken, zodat hxg6 de beslissende doorbraak wordt. [In de commentaarzaal suggereerde iemand uit het publiek het interessante paardoffer 28. Pd6!! en dat bleek inderdaad ook te werken. Sterker nog: het wint vrijwel geforceerd. 28… Dd2+ 29. Tf2 Dxd6 30. hxg6 en het aftrekschaakbeslist. Een mooie variant is dan: 30… e5 [Ook als zwart een schaakje inlast om ruimte voor zijn koning te maken, gaat hij mat: 30… Dc6+ 31. Kg1 e5 32. gxf7+ Kxf7 33. Dg7+ Ke6 34. f5+ Kd6 35. Td2+ met winst.] 31. gxf7+ Kxf7 32. Dg7+ Ke6 33. f5#] 28… e5 29. hxg6
29… Dxf4 Niet de meest hardnekkige verdediging, waardoor er een mooi slot aan vastgeknoopt kan worden. [De variant die de meest kopzorgen baarde was 29… exf4 want nu moet wit beslissen of hij verder gaat met gxf7+ of met g7. Dat is een zeer lastige principiële keuze en in de commentaarzaal liet Sipke zien dat hij voor de juiste voortzetting had gekozen: 30. g7! [We dachten dat 30. gxf7+ merkwaardig genoeg niet zou werken. 30… Kxf7 31. Dd7+ en nu zijn er allerlei mogelijkheden. Bij nader inzien blijkt er een verborgen voortzetting te zijn die toch wint voor wit. 31… Kg6 32. Tg1!! De enige zet. [Ernst had hier 32. Ph3 bedacht, maar dat werd door de zaal weerlegd: 32… Dg3+ 33. Kh1 Dxh3+?! [Veel overtuigender is 33… Te1! want dat wint voor zwart!] 34. Dxh3 Th8 en zwart zal zeker niet verliezen.] 32… Tg8 33. f7 Kh5+ 34. fxg8D Txg8+ 35. Kf1 en nu beslist het extra stuk. Zwart heeft niet voldoende tegenspel meer. Essentieel is nog wel dat 35… Dc1+ wordt beantwoord met 36. Dd1+ Dxd1+ 37. Pxd1 met een gewonnen eindspel.]] 30. gxf7+ [Mijn engine geeft 30. Dh5 als nog sterker.] 30… Kxf7
31. Dd7+! Dit schaakje is de gedachte achter wits vorige zet. [Het aanlokkelijke 31. Dg7+ leidt tot niets na 31… Ke6] 31… Kg6 32. Dg7+ Kf5 Sipke besluit nu met een sierlijke paardzet. Hij liet weten dat er maar liefst vijf winstzetten zijn. 33. Ph1!? Tg8 34. Pg3+ De pointe. Wit ontpent zijn dame door dit tussenschaakje. Omdat de zwarte dame zelf gepend staat, verliest hij nu materiaal. 34… Ke6 35. De7# 1-0
Alle fragmenten en partijen via de viewer:
Op de toernooisite maakt Hicham Boulahfa in opdracht van de organisatie filmverslagen van het toernooi. Deze kunnen worden bekeken via deze link .
Het toernooi kunt u verder volgen via de toernooisite .
