Begrijp wat u doet: Siciliaans introductie 2
De vorige keer is een begin gemaakt met een introductie over het Siciliaans. Die introductie werd geschreven vanuit het perspectief van de zwartspeler. Zoals aangekondigd zullen we deze keer een “witte bril” gaan opzetten.
Vanaf de eerste zetten (1. e4 c5) kun je eigenlijk al zien dat wit in alle open Sicilianen zijn heil zal zoeken op de koningsvleugel en in het centrum. De strijd ontbrandt meestal snel na de opening omdat zich al spoedig tactische mogelijkheden voordoen. Het is nuttig om een paar “standaardwendingen en aanvalsmanoeuvres” te inventariseren:
- Paardoffer Pc3-d5
- Paardoffer Pd4-f5
- Paardoffer Pd4xe6
- Pionoffers e4-e5
- Offers op g7
- Diverse andere aanvalsvormen
A) Combinaties:
B)Bajonetaanval met g4-g5 gevolgd door:
Het gaat te ver om al deze vormen in dit artikel uitvoerig onder de aandacht te brengen, maar ik heb desondanks een kleine collectie fraaie aanvalswendingen geselecteerd.
Het paardoffer Pc3-d5
Het meest voorkomende offer is het paardoffer op d5. Het offer zorgt ervoor dat wit de e-lijn open krijgt om te kunnen opereren tegen de zwarte koning die meestal nog in het centrum verblijft. Na de aanname van het offer met … e6xd5 komt ook veld f5 beschikbaar voor het andere paard daarmee met grote kracht in de aanval wordt ingezet. Een ander thema is dat wit na Pc3-d5 e6xd5, e4xd5 een steunpunt op c6 krijgt voor het paard op d4 dat daarmee ook diep in de zwarte gelederen kan penetreren.
Areshchenko – Akbarinia, Kuala Lumpur 2002.
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lc4 e6 7. 0-0 b5 8. Lb3 Lb7 9. Te1 Pbd7 10. Lg5 Pc5
11. Ld5! b4
Een mogelijk vervolg na 11. … exd5 is: 12. exd5+ Kd7 13. b4 Pa4 14. Pxa4 bxa4 15. c4 Kc7 16. Dxa4 en wit had vrijwel winnende compensatie in Beliavsky-Marjanovic, 1971.
12. Lxb7 Pxb7
13. Pd5!
Het tweede offer op dit veld! En dit offer kan (vrijwel) niet geweigerd worden.
13. … exd5
Zwart kan nu verder gaan met 13. … Tc8 om Pc6 uit de stelling te halen, maar dan heeft wit het vreselijk sterke 14. Df3! Na het gedwongen 14. … Le7 15. Pxe7 Dxe7 is 16. Pf5! direct winnend.
14. exd5+ Kd7 15. c3 Da5 16. Lxf6 gxf6 17. cxb4 Dxd5 18. Da4+ Kc7 19. Tac1+
19… Pc5
Dit staat gelijk aan capitulatie, maar de alternatieven boden geen soelaas. Na 19. … Kb8 wint 20. Pc6+ Kc7 21. Pe7+ en na 19. … Kb6 20. Tc6+ Ka7 21. Dxa6+ is het eveneens voorbij.
20. bxc5 dxc5 21. Ted1 Tg8 22. g3 Kb6 23. Pb3 Dh5 24. Td7 Tc8 25. Da5+ Kc6 26. Tcd1 De2 27. Pd4+
1-0
Het pionoffer e4-e5
Veel wendingen ontstaan door het pionoffer e4-e5. Een van de ideeën is dat veld e4 beschikbaar komt voor het paard van c3. Een ander idee is dat de diagonaal van d3 naar g6 of h7 geopend wordt. In onderstaande fragment wordt na … dxe5 de d-lijn open getrokken en dat is de basis van weer een andere combinatie.
Kotronias – Topalov, Kavala 1990.
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Le3 e6 7. g4 b5 8. g5 Pfd7 9. a3 Lb7 10. h4 Pb6 11. h5 P8d7 12. Th3 Le7 13. g6 Lf6 14. Dg4 De7 15. f4 Pc4 16. Lxc4 bxc4 17. 0-0-0 Tc8 18. gxf7+ Kxf7
19. e5!
De diepere bedoeling blijkt weldra.
19. … dxe5 20. Pxe6! Lc6
Essentieel is dat 20. … Dxe6? nu direct faalt vanwege de röntgendekking 21. Txd7+.
21. f5 e4
22. Ld4! Thg8 23. Pxe4 Lxe4
Na 23. … Lxd4 24. P4g5+ Ke8 25. Dxd4 en vanwege de dodelijke dreiging Te3 kan zwart de handdoek in de ring werpen.
24. Dxe4 c3 25. b4
Er was eveneens weinig in te brengen tegen 25. Dd5 waarna een aftrekschaak zwart uit zijn lijden verlost.
1-0
Het paardoffer Pd4-f5
Met dit paardoffer valt wit een paar gevoelige punten (d6, e7 en g7) in de vijandelijke stelling aan zodat de zwartspeler meestal gedwongen is het offer aan te nemen. Omdat veld d5 dan beschikbaar komt voor het andere paard dat (vaak met tempo) in de strijd wordt geworpen, begint wit een gevaarlijk initiatief. Je moet van goeden huize komen om dan het hoofd koel te houden als zwartspeler. In de praktijk gaat deze dan ook vaak ten onder in de ontstane verwikkelingen.
De volgende aanvalspartij is van Velimirovic, die bekend stond als een eerste klas aanvalsspeler. Van hem een mooi citaat van Donner in ‘De Koning’: "Bovendien maande de manier van spelen van mijn tegenstander, als ook diens uiterlijk voorkomen, tot grote voorzichtigheid. De persoon van Velimirovic is van een klein gebouwde, fretachtige verschijning. Hij heeft de blik van een jachtluipaard of cheetah in de ogen en zijn korte rukken in het achterhoofd en de onderkant van de nek, waar deze in de schouders overgaat, zijn tics die een alles verwoestende agressiviteit verraden. Dit uiterlijk beeld van ongenuanceerde woede wordt nog verhoogd door een vroegtijdige kaalheid. Hij had op het moment dat deze partij gespeeld werd – in de derde ronde – zijn beide vorige partijen gewonnen in een moordende stijl. De eerste op op briljante wijze middels een Benoni en in de tweede met een volkomen incorrect, ja belachelijk stukoffer. Ook had Parma mij nog gewaarschuwd dat hij alles van de Benoni afweet, iets wat ik later in een praatje aan de bar, in een soort ‘Nachmachdeutsch’ geheel bevestigd vond. En tegen dit kanon zat nu te spelen…"
Velimirovic – Sofrevski, Titograd 1965.
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 e6 5. Pc3 d6 6. Le3 Pf6 7. Lc4 Le7 8. De2 a6 9. 0-0-0 Dc7 10. Lb3 Pa5 11. g4 b5 12. g5 Pxb3+ 13. axb3 Pd7
14. Pf5!?
Wit gooit de knuppel in het hoenderhok.
14… exf5 15. Pd5 Dd8 16. exf5 0-0?!
Een fout waarmee zwart in onoverkomelijke problemen komt. De voorkeur verdient 16. … Lb7 om het sterke paard op d5 onschadelijk te maken, zoals gespeeld werd in een partij Andreikin-Benidze, 2008.
17. f6! gxf6 18. Ld4 Pe5 19. gxf6 Lxf6 20. Thg1+ Lg7
Na deze zet gaat het vlot. Iets hardnekkiger was 20. … Kh8 hoewel wit na 21. Dh5! Tb8 (21. … Le6 22. Lb6!) 22. Dh6 ook het punt binnenhaalt.
21. Lxe5 dxe5 22. Dxe5 f6 23. Pe7+
23… Kf7
Een elegant slot levert 23. … Kh8 op: 24. Txd8 fxe5 25. Txf8+ Lxf8 26. Tg8#.
24. Dh5+
Zo redt wit zijn eigen dame met schaak en hij wint aldus de vijandelijke dame.
1-0
Het paardoffer op e6
Een van de belangrijk punten die wit wil aantasten is de pion op e6. Dat kan uiteraard met het meest voor de hand liggende, doch o zo gevaarlijke stukoffer. Hieronder een enkel geval.
Sax – Fedder, Plovdiv 1983.
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 e6 6. g4 a6 7. g5 Pfd7 8. Le3 b5 9. a3 Lb7 10. h4 d5 11. exd5 Pb6 12. Lg2 Pxd5 13. Pxd5 Lxd5 14. Dg4 Lxg2 15. Dxg2 Pd7 16. 0-0-0 Dc8 17. h5 Le7
18. g6!
Wit gooit de tent open.
18. … Lf6 19. gxf7+ Kxf7
20. Pxe6!
Een thematisch offer waarmee wit de zwarte koning naar voren lokt.
20. … Te8
Essentieel is dat wit na 20. … Kxe6 21. Dd5+ Ke7 22. The1 alle stukken heeft klaarstaan. Na 22. … Kf8 23. Lf4! is het vrijwel gebeurd met de zwartspeler.
21. Pxg7!
De witspeler gaat als een mes door de boter.
21. … Lxg7 22. Dd5+ Te6
Op 22. … Kf8 volgt 23. Thg1 Te7 24. h6.
23. Dxd7+ Dxd7 24. Txd7+ Te7 25. Thd1 Tc8
1-0
Offers op g7
Als de pion op g5 staat, kan de gerokeerde koning worden uitgerookt met een stukoffer op g7. Een typisch voorbeeld zien we in onderstaande partij.
Madl – Summermatter, Geneve 1988.
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 d6 6. Le3 a6 7. g4 Le7 8. g5 Pfd7 9. h4 Pc6 10. Dh5 0-0 11. 0-0-0 Pxd4 12. Lxd4 b5 13. Ld3 Te8?
14. Lxg7!
Zo slaat wit een bres in de koningsstelling.
14. … Kxg7 15. Dh6+ Kh8 16. e5!
Opnieuw deze veldruiming.
16. … Pf8
17. Pe4!
Dit dreigt Pf6 waarna pion h7 niet meer door zwart te dekken valt.
17. … Pg6
Op 17. … dxe5 volgt 18. Pf6.
18. Pf6 Lxf6 19. gxf6 Tg8
Zwart probeert met man en macht het dreigende mat te voorkomen.
20. h5
20… Df8
Na 20. … Pf8 ruilt wit na 21. Tdg1 de belangrijkste verdediger af. Maar nu volgt er een mooi slot:
21. Dxh7+!
1-0
Diverse aanvalswendingen
Een prachtige combinatie die niet mag ontbreken is die uit de partij tussen twee jonge Nederlandse grootmeesters die al heel wat robbertjes onderling hebben uitgevochten.
23. Dg6!!
Ftacnik: ‘Een prachtige zet die de aard van de ware aanvalsspeler laat zien. Wit maakt duidelijk dat hij grote plannen heeft tegen de vijandelijke koning.’
23. … Pb4 24. Tdg1! Lf8
25. Pf6!
Niet moeilijk, maar daarom niet minder elegant. Ook 25. Pg5 ging hier.
25. … Pxd3+ 26. Kb1
Werle komt nu met een sportief gebaar: hij gunt de eer aan zijn tegenstander voor deze prachtig gespeelde partij.
26. … hxg6 27. hxg6+ Lxh1 28. Txh1#
1-0
Illustratieve partijen:
- Areshchenko – Akbarinia, Kuala Lumpur 2002.
- Kotronias – Topalov, Kavala 1990.
- Velimirovic – Sofrevski, Titograd 1965.
- Sax – Fedder, Plovdiv 1983.
- Madl – Summermatter, Geneve 1988.
- Smeets – Werle, Groningen 2002.
Alle partijen en fragmenten via de viewer:
Belangrijkste geraadpleegde bronnen: De wereld van de schaakopening, deel 3 van Paul van der Sterren en de database van Chessbase.
Reageren? Stuur een e-mail naar .
(wordt vervolgd)
