Achtergronden van Het Schaakspel
Gaarne voldoe ik aan het verzoek van Teun Koorevaar om in het kort iets te vertellen over de achtergronden van mijn boek Het schaakspel in de kunst- en cultuurgeschiedenis uit 1968.
Hoofdstuk 4: Schaken in de Beeldende Kunst zal in twee delen opnieuw worden gepubliceerd in de serie Schaken en Schilderkunst.
Toen ik in 1968 werkte aan de publicatie van mijn boek over de cultuurgeschiedenis van het schaken was ik student Nederlands. Ik moest toen onder andere een scriptie schrijven over een middeleeuws onderwerp en koos toen voor een passage uit de Middelnederlandse roman Floris ende Blanchefleur waarin een schaaksituatie een belangrijke rol speelt ( zie mijn boek). Tijdens mijn studie was ik leraar aan een lyceum in Den Haag waar een collega mij in contact bracht met de uitgever Van Dishoeck omdat hij dacht dat een boek over de cultuurgeschiedenis van het schaken niet in de reeks zou misstaan die deze uitgever op de markt bracht. En inderdaad werd er een contract gesloten en zat ik vast aan een publicatie. Die kon niet alleen over literaire schaakscènes gaan maar moest ook een breder cultuur perspectief bevatten. Ik kwam toen natuurlijk in aanraking met de bibliothecaris van de Koninklijke Bibliotheek waar de op een na grootste schaakcollectie aan boeken ter wereld is gehuisvest. Ik heb daar maanden kunnen werken en allerlei prachtige boeken kunnen bekijken. En niet alleen boeken want de verzameling bevat ook een enorme hoeveelheid aan knipsels over alles wat maar iets met schaken te maken heeft of naar schaken op een of andere manier verwijst. Bovendien mocht ik ook beschikken over foto`s voor mijn boek. Die keuze was lastig want er is veel meer dan ik kon laten zien.
De verzameling in de bibliotheek is een schenking van twee mensen. Van der Linde die in de 19e eeuw leefde en waar een boek over te schrijven zou zijn, en Niemeijer die zo later bleek vlak bij me woonde. Met hem heb ik een aantal keren kunnen spreken. Hij was in zijn tijd een belangrijk auteur over schaken meer in het bijzonder over schaakprobleemcomposities. Hij bezat ook een prachtige collectie schaakspelen ( de kaft van mijn boekje toont er een). Die schaakspelen wilde hij aan een museum schenken met als enige conditie dat er een vitrine zou komen waarin een permanente expositie van stukken ( in wisselende samenstelling) te zien zou zijn. Er bleek geen enkel museum in Nederland bereid om aan die wens te voldoen en toen is de indrukwekkende collectie door hem verkocht aan buitenlandse verzamelaars. Toen mijn boekje eenmaal verscheen kreeg ik mooie recensies. Het meest trots was ik op een recensie van schaakmeester Lodewijk Prins in Het Parool, die stelde dat het een begin was van een publicatie die hij zelf graag zou willen maken maar die nooit is verschenen. De directe aanleiding van het ontstaan van het boekje te weten de passage uit de roman Floris ende Blanchefleur is later overigens zeer uitvoerig van commentaar voorzien door een hoogleraar Nederlandse Taal-en Letterkunde, Stutterheim, die beter dan ik het toen kon geprobeerd heeft de zetten te reconstrueren die in het boek beschreven stonden. Toen ik eenmaal het boekje gepubliceerd had, kreeg ik regelmatig vragen om artikelen over de cultuur van het schaken te schrijven. Ik heb dat twee keer gedaan: een keer voor een publicatie van het Max Euwe Centrum die nog steeds verkrijgbaar is: “The Art of Chess,15 eeuwen geïnspireerd door het schaakspel” en een publicatie van een schaakkalender die verscheen bij een Hoogoventoernooi en die bijna onvindbaar is geworden.
Klik hier voor deel 1 van Schaken in de Beeldende Kunst.
Schaaksite.nl verloot vijf exemplaren van het boek Het schaakspel in de kunst- en cultuurhistorie uit 1968. Dit boek is een waardevol collectors item. Als je aan deze verloting wilt meedoen stuur dan een mail naar onder vermelding van ‘Schuyer’. De termijn van inzenden sluit op 30 september . De winnaars melden we daarna zo snel op onze site en zij krijgen ook persoonlijk bericht.
