Canon (28): Haije Kramer
Dertig keer kampioen van Philidor Leeuwarden, twintig keer kampioen van Friesland en zestig jaar schaakmedewerker van de Leeuwarder Courant. Geen enkele schaker heeft zo zijn stempel op een provincie gedrukt als Haije Kramer op Friesland. Nationaal was hij een van de sterksten achter Max Euwe.
Haije Kramer werd geboren op 24 november 1917.
Pas op zijn vijftiende leerde hij schaken en al een jaar later werd hij tweede in het clubkampioenschap van Philidor. Kramer was een natuurtalent en alles kwam snel, reeds in 1938 nam hij de wekelijkse schaakrubriek van de Leeuwarder Courant op zich. In 1947 kreeg hij zowel de rubriek als de verslaggeving voor het Algemeen Dagblad erbij, waardoor hij (als eerste Nederlander) van schaken zijn beroep kon maken. Ook schreef hij voor enkele regionale kranten, het bondsblad en de Losbladige Schaakberichten. De rubriek in de LC bleef hij tot 1998 schrijven, die in het AD tot 1969. Kramer is daarmee de meest productieve Nederlandse schaakjournalist in de geschiedenis.
Al op zijn zestiende werd Kramer kampioen van Friesland, ruim een jaar nadat hij de spelregels had geleerd. Na 20 titels in 22 jaar stopte hij ermee.
Vlak voor de oorlog richtte de Friese schaakpromotor Waling Dijkstra met enkele anderen het Kramer-comité op, vergelijkbaar met het Euwe-comité. Doel was het organiseren van matches tegen nationale topspelers. Een nevenactiviteit was in 1939 de aansluiting van de Friese Schaakbond bij de KNSB. Grote indruk op de Friezen maakte een match tegen Euwe in 1940, waarin Kramer een partij won, drie verloor en vier remise speelde. Geen enkele Nederlander was in die tijd zo tegen Euwe opgewassen. Een jaar later volgde een revanchematch (revanche voor wie, vraag je je af). Euwe won met 7-1.
Van 1942 tot 1957 nam Kramer aan alle zeven Nederlandse kampioenschappen deel en in 1969 nog een keer. In 1948 werd hij tweede en hij werd drie keer vierde. In de tien jaren na de oorlog behoorde hij met Lodewijk Prins, Theo van Scheltinga, Nico Cortlever en iets later Hein Donner tot de sterkste Nederlandse schakers achter Euwe. Hij gold van die spelers als de theoretisch best onderlegde. In die tijd boekte Kramer ook zijn grootste internationale successen. In 1949 won hij een toernooi met veertien deelnemers in Vimperk (Tsjecho-Slowakije) en in 1954 scoorde hij in het zonetoernooi in München 11,5 uit 19, wat hem de meestertitel opleverde. Van 1950 tot en met 1962 vertegenwoordigde hij Nederland op alle zeven de Olympiades. Hij scoorde vijftig procent en won in 1958 een bronzen bordmedaille.
Misschien wel Kramers grootste moment van glorie was de landstitel voor Philidor Leeuwarden in 1967, na een heroïsche kampioenswedstrijd tegen Philidor Leiden. Kramer speelde op het eerste bord, voor Eddie Scholl, Theun van den Tol en Paul Boersma. Later verruilde hij het bord voor het correspondentieschaak, waarin hij in 1990 grootmeester werd. Haije Kramer overleed op 11 juli 2004 en zal nog heel lang worden gezien als grootste Friese schaker aller tijden.
Hier kunt u circa 200 partijen van Haije Kramer bekijken in de viewer:
In 2007 schreef Remco Heite, schaakmedewerker van de Leeuwarder Courant, het boekje ‘Haije Kramer, schaker’. Het bevat verhalen, foto’s, toernooitabellen en partijen gevolgd door een beschrijving van Kramers schaakbibliotheek. Die is geschonken aan het Friese historisch en letterkundig centrum Tresoar. Het is nog te bestellen via: deze link.
Haije Kramer was ook co-auteur van Euwe’s invloedrijke middenspel boeken; volgens sommigen was Kramer daarvan zelfs hoofd auteur en werd Euwe’s naam om commerciele redenen toegevoegd.