De Schaakkreade
Het recent verschenen nummer 113 van De Schaakkoerier is een zomerspecial. Deze special is waarlijk een juweeltje en gaat over een bijzonder onderwerp. Alleen al zo´n themanummer is de jaarcontributie van 15 euro meer dan waard.
Dit themanummer gaat over de affiches voor De Schaakkreade van de hand van Manfred Stolpe, samengesteld en geschreven door Jaap de Kreek. Dank is verschuldigd aan Maggy van de Stolpe, die toestemming heeft gegeven voor het afbeelden van de affiches die zij uit eigen archiefmateriaal beschikbaar heeft gesteld. Om met Manfred te spreken: het is mooi geweest.
We willen aan dit goede werk van de Motiefgroep Schaken uitgebreid aandacht besteden en hebben daarvoor de start en het einde van de Schooaakkreade gekozen, onderbroken door twee geselecteerde affiches van tussenliggende jaren. De teksten zijn van Jaap de Kreek.
Om de Bronzen Bob: de affiches van de Schaakkreade
Van 1973 tot en met 1989 is een van de meest onwaarschijnlijke schaaktoernooien georganiseerd door een van de meest onwaarschijnlijke toernooi-organisatoren. De eerste onwaarschijnlijkheid ligt bij de spelers. Het toernooi was namelijk niet bedoeld voor schakers maar voor hen die werkzaam waren in en rond de wereld van de publiciteit. Reclamemensen, drukkers, journalisten, fotografen enzovoorts . Een ieder die zijn brood verdiende met een activiteit die ‘iets’ bijdroeg aan het wezen van wat tegenwoordig ‘de media’ wordt genoemd, was welkom.
Kunnen schaken was geen noodzaak. Wel werd aanbevolen de eerste pagina’s van het boekje ‘Ome Jan leert zijn neefje schaken’ te lezen. Eenmaal achter het bord gezeten, was het handig om de loop van de stukken te kennen. Maar daar hield het dan ook mee op. Dat wil niet zeggen dat er onder de deelnemers geen enkele Elo-getal voorkwam. Zoals men bij bergen wel eens over zes- en meer duizenders spreekt, zo kwamen er bij enkele van de toernooien ook twee- en meerduizenders voor.
En aardig en beter gezegd, een sprekend voorbeeld daarvan vormde Hans Böhm, weliswaar verre van reclameman of drukker, maar toen al bij tijd en wijle zo ‘in de media’ tredend dat-ie er bij hoorde. Nu, als schrijver, zou hij als het toernooi nog had bestaan, zonder meer kunnen inschrijven.
Tot zover lijkt de opzet van het toernooi op de aanzet tot een losgeslagen zooitje. Niets was minder waar. De boel was niet alleen goed georganiseerd, het werd ook strak in de hand gehouden. Dit was geheel te danken te danken aan de meest onwaarschijnlijke van alle organisatoren, Manfred van de Stolpe. Hij kende de loop der stukken, dat wel. Maar hij had nog nooit een bijeenkomst van enige omvang georganiseerd, laat staan ’n schaaktoernooi. Het was dan ook knap dat hij niet alleen drie dingen bedacht, maar ze ook combineerde. Hij begon met het zoeken van sponsoren. Hij zocht en vond een toernooileider. En hij vond dat zijn toernooi moest worden aangeprezen middels een affiche. Uiteindelijk zou het een hele serie affiches worden. Het onderwerp voor het eerste affiche was snel gevonden, de Bronzen Bob. Van dat exemplaar resteert een kleine zwart/wit afdruk.
Hoe hij Jits Bakker (1937, Renkum) zover kreeg, ik weet het niet. Maar de ook toen al in binnen- en buitenland beroemde beeldhouwer, schilder, glazenier, graficus schonk – als prijs voor de toernooiwinnaar- zijn prachtige beeldje van een schaker: de Bronzen Bob. En jaar na jaar goot hij uit brons een nieuw exemplaar. Alleen al dankzij deze unieke prijs kreeg de Schaakkreade van meet af aan een voetstuk.
Het verhaal dat nu voor u ligt, is het verhaal van de affiches. Het is dan ook een beeldverhaal, hier en daar aangevuld met een enkele anekdote en enige achtergrondgegevens. Maar bovenal is dit het verhaal van de zich steeds verder ontwikkelde fantasie van Manfred, waarmee hij de kunst van het aanprijzen van een schaaktoernooi verhief tot pure kunst.
Le Match/ Amsterdam-Brussels
Op 2 en 3 juni 1989 schaakt de publiciteitswereld in het American hotel in Amsterdam.
‘Beste collega, cher collègue, U hebt een jachtig leven’. In het voorjaar van 1989 valt een tweetalige mailing in vijfduizend Nederlandsche en Belgische brievenbussen. Hij bestaat uit een nieuwsbrief (A3) en een affiche (A1).
Na het tweede Schaakkreadeloze jaar 1988 zet Manfred nog een keer alles op alles. Het wordt de grootste apotheose van een uniek evenement. ‘Le Match (voorheen Schaakkreade): een internationaal schaaktoernooi, georganiseerd onder auspiciën van het Genootschap voor reclame en de KRAB voor mensen die werkzaam zijn in de publiciteit.’
KRAB staat voor Kamer van reclame-adviesbureus Brussel. Want dit allerlaatste kreadetoernooi mag internationaal zijn. De formule van teams van vier wordt losgelaten. De strijd gaat nu tussen teams van twee. Ook van de vier doordeweekse avonden wordt afgeweken. Het toernooi valt nu op vrijdag en zaterdag, gewoon overdag. Vrijdag vanaf 12.00 uur en zaterdag zelfs vanaf het matineuze 10.00 uur. Het spel wordt uiteraard stilgelegd wanneer bij de deelname inbegrepen lunch en diner worden opgediend.
Er wordt gespeeld en genuttigd in het Amsterdamse Americain Hotel. En in hotel Amsterdam-Noord kan worden overnacht. Met name voor de Belgen wordt dit aanleiding om ook op zondag te blijven en extra lang te dwalen in het Mokumse.
Niet lang na ontvangst van de mailing wordt een glossy magazine bezorgd. Eveneens tweetalig. Jan Timman laat zich uitvoerig interviewen. Een nog jonge Herman Brusselmans legt uit wat de ‘Vlaamse Golf’is. En het uitgebreide programma wordt bezongen. Het toernooi heeft een speciale prijs voor de verliezer van de langste partij. Ondanks de hoogte van het inschrijfgeld, 150 gulden of 3000 Begische francs per persoon, is het in de speelzaal van ‘Het Americain’ vol. Propvol.
Buiten, op het terras, zal het die junidagen tropisch warm zijn.
]
