De Telegraaf schaakrubriek 10 september 2011
Hans Böhm
Snelle emoties en koele berekening
Op dit moment beleeft de FIDE World Cup 2011 zijn laatste fase. Het toernooi wordt gehouden in een futuristisch gebouw, de Ugorian Chess Academy, in de Siberische plaats Khanty-Mansiysk. De Nederlandse architect Erik van Egeraat kreeg in 2008 de opdracht van Gazprom om een gebouw neer te zetten van drie verdiepingen dat ingericht moest zijn ‘als een schaakstuk’ en dat met behulp van de laatste ontwikkelingen zuinig was in het gebruik en optimaal voor het totale functioneren als academie. Er zijn vele leslokalen, computers, filmzalen en het binnenplein is 2.845 vierkante meter groot. Er is zelfs een zaal waar kinderen kunnen knutselen op het thema ‘schaken’. Het resultaat mag er zijn: alsof er een ruimteschip van Mars is geland. Er kunnen makkelijk 300 schakers tegelijkertijd spelen maar dit evenement begon op 20 september met 128 topschakers uit 46 verschillende landen. Via knock-out zal op 20 september bekend zijn welke drie spelers zich direct plaatsen voor de volgende WK-cyclus. De ontmoetingen zijn kort en heftig, geen ruimte voor vergissingen, want een minimatch duurt maar twee partijen. In het geval dat de stand gelijk is (1-1) volgen er series tiebreak partijen met verkorte bedenktijden tot en met, uiteindelijk als er maar geen beslissing valt, een vluggertje van vijf minuten aan toe.
Op papier was Sergei Karjakin, de nummer acht van de wereld, de favoriet maar hij ligt er al uit. Judit Polgar gaf hem een mooie les in de eerste partij.
J. Polgar – S. Karjakin, ronde drie.
Zwart zal een stuk moeten geven voor de a-pion en de verwachting was dan ook dat Polgar hier met 45.a7 zou verder gaan. Maar zij heeft zo haar eigen manier van spelen en kiest voor een nog kanslozere voortzetting voor de tegenstander.
45.Lxd6 Kxd6 46.a7 Kc7 46.a8D Lxa8 47.Pxa8 Kb7 48.f4
en de witte koning gaat alle zwarte pionnen opeten. De tweede partij hield Polgar vakkundig remise en zo plaatste zij zich, de beste speelster aller tijden en moeder van twee kinderen, bij de laatste zestien.
A. Moisenko – D. Navarra, derde ronde.
Wit gaat spoedig mat en toch werd de uitslag remise! David Navarra uit Tsjechië had in de loop van de partij een stuk aangeraakt, zonder de intentie om te spelen, maar toch. Overigens is de FIDE-regel wel ‘stuk aangeraakt, stuk spelen’ maar dat geldt natuurlijk niet voor een onhandige actie. Alexander Moisenko uit de Oekraïne begreep dat ook wel (Navarra leeft in zijn eigen wereld, altijd uiterst vriendelijk en overcorrect) en zei: “Je hoeft dat stuk niet te spelen, speel wat je wil”. Dus ging de partij verder en kreeg Navarra uiteindelijk deze winststelling. Maar hij worstelde van binnen nog steeds met de gang van zaken en dus retourneerde hij de geste van zijn tegenstander met een remiseaanbod. En dat in een knock-out formule voor het WK! Uiteindelijk won Navarra toch in de tweede vluggertjes ronde. Dat zijn vrienden voor het leven.
Dan is er nog een nieuwigheid: tijdens de partijen loopt er live een sterke computer mee, genaamd Houdini. Die geeft goed aan waar de cruciale momenten zitten in een partij.
We volgen met Houdini (H) de beslissende rapid-partij (25 minuten per speler) tussen Vassily Ivantsjoek (Oek) – Emil Sutovsky (Isr).
1.Pf3 Pf6 2.c4 g6 3.Pc3 d5 4.cxd5 Pxd5 5.g3 Pxc3 6.bxc3 Lg7 7.Lg2 0-0 8.0-0 c5 9.d4 Pc6 10.Le3 cxd4 11.Pxd4 Pa5 12.Dd3 Ld7 13.Pb3 Pc6 14.Pc5 Pe5 15.Pxb7 Dc7 16.Lf4
Tot hier had wit het gebruikelijke kleine stellingvoordeel dat met de beginzet wordt verkregen. Maar de tekstzet vindt H. minder goed want zwart krijgt nu een gelijke stelling (evaluatie 0.02), beter was 16.Da6 (0.33). Maar wat is beter? Ivantsjoek speelt op complicaties, op een ingewikkelde stelling, juist met beperkte bedenktijd en dan lijkt Lf4 een prima keus tegen een mens.
16…Le6!? 17.De3 Ta-c8 18.Ta-b1?!
Vanaf hier staat zwart tot zet 32 niet slechter (H), terwijl wit na het normale 18.Tf-c1 voordeel houdt.
18…Dxc3 19.a4 Lg4 20.Tf-e1 Pc4 21.Dxa7 Ld4 22.Da6 Ta8 23.Dc6 Tf-c8 24.De4 Lf5 25.Dxe7 Lxb1 26.Txb1 Te8 27.Db4 Txe2 28.Dxc3 Lxc3 29.Pd6 Pa3 30.Tc1 Lb2 31.Tc7 Te1+ 32.Lf1 Tf8?
En zo krijgt wit alsnog beloning voor zijn vechtlust. Na 32…Le5 33.Lxe5 Txe5 34.Pxf7 Te-a5 35.Lg2 T8-a7 36.Lb7 Pc4 37.Kg2 beoordeelt H. de stelling als 0.00.
33.a5 Td1 34.a6 g5 35.a7 Ld4 36.Lxg5 Lb6 37.Pc8 en zwart gaf op.
De laatste acht die overgebleven zijn:Ruslan Ponomariov, Vassily Ivantsjoek (Oek), David Navarra (Tsj), Vugar Gasjimov (Azer), Peter Svidler, Teimoer Radjabov,Alexander Gritsjoek(Rus) en Judit Polgar (Hong).
