HDC Media schaakrubriek 10 september 2011
Johan Hut
Mama Polgar slaat hard toe
In Khanty-Mansiysk in West-Siberië wordt dezer dagen om de World Cup gespeeld. Dat is een knock-outtoernooi dat met 128 spelers begon en waarvan de beste drie zich plaatsen voor de kandidatenmatches voor het wereldkampioenschap. Die matches gaan tussen acht spelers, dus worden er ook vijf spelers op andere gronden aangewezen, onder andere op basis van Elo-rating. Daarom doen de allersterkste spelers van de wereld niet mee aan de World Cup, omdat zij toch wel verwachten te worden aangewezen. Overigens is de World Cup ook gewoon een zelfstandig toernooi met een hoog prijzengeld, wat voor de toppers ook een reden had kunnen zijn om mee te doen.
De op papier sterkste deelnemer was Sergei Karjakin uit Oekraïne, die per 1 september vijfde staat op de wereldranglijst en twee maanden eerder zelfs vierde. Een grote klap was dat hij in de derde ronde, toen er nog 32 spelers in de race waren, werd uitgeschakeld door Judit Polgar. Dat is toch ook een wereldtopper? Jawel, maar Polgar, 35 jaar inmiddels, is er regelmatig een jaar tussenuit om voor haar kinderen te zorgen en is flink gezakt op de wereldranglijst. Per 1 september staat ze op plaats 48. In 2010 speelde ze alleen de Olympiade, dit jaar een paar teamwedstrijden en één individueel toernooi. In dat toernooi, het Europees kampioenschap, verraste ze wel iedereen door met 8,5 uit 11 gedeeld eerste te worden. Een enorme prestatie in dit altijd loodzware toernooi, waarop menige topper zich al stukgebeten heeft. Dat ze in Siberië Karjakin uitschakelde, na in de tweede ronde al van Sergei Movsesian (nummer 30 van de wereld) te hebben gewonnen, betekent dat Judit Polgar nog gewoon tot de top behoort. Haar moederplicht heeft invloed op haar wedstrijdritme, maar zeker niet op haar sterkte en inzicht. Zou ze vaker twee weken zonder haar kinderen kunnen, dan zou ze zomaar weer de toptien kunnen bereiken. Maar ja, welke jonge moeder kan er nu vaak twee weken zonder haar kinderen?
Tegen Karjakin kreeg Polgar de gevreesde Berlijnse Muur te bestrijden, een variant van het Spaans waarin het voor wit bijna onmogelijk geacht wordt om te winnen. Na deze partij zullen vele zwartspelers opnieuw de studeerkamer moeten induiken.
Polgar-Karjakin
1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lb5 Pf6 4.0-0 Pxe4 5.d4 Pd6 6.Lxc6 dxc6 7.dxe5 Pf5 8.Dxd8+ Kxd8 9.Pc3 Ke8 10.h3 h5 11.Td1 Le7 12.Pe4 Ld7 13.b3 h4 14.Lg5 Td8 15.c4 b6 16.Td2 Lc8 17.Txd8+ Kxd8 18.Td1+ Ke8 19.Lf4
Wit heeft een betere pionnenstelling en zwart heeft als compensatie het loperpaar, zo luidt het oordeel over deze variant. Daarom is het opmerkelijk dat Polgar geen Lxe7 speelt. De witte loper gaat echter een grote rol spelen. De volgende zet had zwart met 19…Ld8 moeten voorkomen, schrijft Herman Grooten op Schaaksite.nl, maar als zwart zo’n zet moet spelen wordt ook duidelijk dat zwart deze variant alleen maar speelt om remise te houden en niets meer.
19…c5 20.e6 Lxe6 21.Lxc7
Nu is de zwarte damevleugel opeens zwak. Korte rokade zou nu een oplossing zijn, ware het niet dat zwart al met zijn koning heeft gezet.
21…f6 22.Lb8 a6 23.La7
Hier mist Polgar het snellere Lc7, waarna b5 faalt op Pxc5.
23…Ld8 24.Pc3 Kf7 25.Pa4 b5 26.Pxc5 Lc8 27.cxb5 axb5 28.a4
Wit heeft een pion gewonnen en wil daar direct optimaal van profiteren.
28…bxa4 29.bxa4 Te8 30.Tb1 g5 31.Lb6 Le7 32.a5 Lxc5 33.Lxc5 Te6 34.Tb6 Pg7 35.Le3 Pf5 36.Tb8 Te8 37.Ta8 Lb7 38.Ta7 Te7 39.Lc5 Td7 40.a6 Lc6 41.Txd7+ Lxd7 42.Pd2
Op weg naar b6. Zwart kan de pion niet meer stoppen.
42…Ke6 43.Pc4 Lc6 44.Pb6 Pd6 45.Lxd6
Polgar moet hier haar slotzet al gezien hebben.
45…Kxd6 46.a7 Kc7 47.a8D Lxa8 48.Pxa8+ Kb7 49.f4
Een mooie slotzet. Als wit op haar gemak met 49.Kf1 Kxa8 50.Ke2 naar de pionnen loopt, kan zwart Kf5 nog net met Ke7 beantwoorden. Nu slaagt zij er echter in alle zwarte pionnen op te peuzelen.
De grootste verrassing in de World Cup kwam al in de eerste ronde. De Hongaar Peter Leko, nummer twintig van de wereld en in 2004 nog speler in een (verloren) WK-match tegen Vladimir Kramnik, werd uitgeschakeld door Samuel Shankland, een Amerikaan die op plaats 425 van de wereldranglijst staat. In de derde ronde verloor Shakriyar Mamedyarov uit Azerbeidzjan, nummer veertien van de wereld, van de achttienjarige Yaroslav Zherebukh. Hij komt uit Oekraïne en staat op de wereldranglijst op plaats 295. Zulke uitslagen maken een knock-outtoernooi leuk. Volgende week meer over de laatste zestien.
