Masters: Ivanchuk aan kop, Carlsen/Anand onderaan
De finale van de Grand Slam Masters is in Sao Paulo verrassend van start gegaan. Niet wereldkampioen Anand, niet nummer 1 van de wereld Carlsen, maar de oudste deelnemer van het veld staat na drie ronden bovenaan: Vassily Ivanchuk. En bovendien delen de eerder genoemde favorieten de laatste plaats, nog onder outsider Vallejo Pons! De andere favoriet Aronian is wel goed van start gegaan en staat met een overwinning en twee remises op de tweede plaats. De Amerikaan Nakamura is met drie remises van start gegaan.
De Grand Slam Masters wordt ook wel de Bilbao masters genoemd, maar de eerste zes ronden worden in het Braziliaanse Sao Paulo gehouden. Dat is leuk voor de schaakliefhebbers daar, want veel gelegenheid om Carlsen, Anand of Aronian te zien krijgen Brazilianen niet. Een verhuizing van Zuid-Amerika naar Europa is voor de deelnemers wel lastig, maar tussen de vijfde ronde (1 oktober) en de zesde (6 oktober) zit hopelijk genoeg tijd om het spel niet negatief door een jetlag te laten beinvloeden. De pauze geeft ook gelegenheid aan spelers die slecht begonnen zijn om het gedeelte in Bilbao als nieuw toernooi te zien. Publicitair gezien lijkt het me echter niet ideaal.
In de eerste ronde waren er solide remises tussen Ivanchuk en Nakamura en tussen Anand en Carlsen, maar Aronian won een mooie partij.
Aronian – Vallejo Pons
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pc3 dxc4 4. e4 b5 5. a4 b4 6. Pb1 La6 7. Dc2!? Meestal dekt wit hier eerst pion d4, maar is het echt nodig? 7… Dxd4 Paco wil het zien. 8. Pf3 Dd7 9. Lxc4 e6 10. O-O Pf6 11. Lg5! Het begin van een slim plan: wit wil e5 kunnen spelen zonder dat er een paard op d5 komt. 11… Le7 12. Pbd2 h6 13. Lxf6 Lxf6 14. Tfd1 O-O 15. e5 Le7 16. Pe4 Dc8
Het voordeel van hierheen gaan in plaats van naar c7 is me niet duidelijk. Het nadeel wel: Pd6 komt met tempowinst en na Pd7 dreigt zwart nu niet op e5 te slaan. 17. La2 Wit wil met een batterij g6 afdwingen, om vervolgens met h4-h5 verdere verzwakkingen te forceren. Zwart offert een pion om dit te voorkomen, maar het blijkt slechts uitstel. 17… b3 18. Lxb3 Pd7 19. Pd6 Lxd6 Het is te laat om alsnog naar c7 te gaan: na 19… Dc7 20. Pxf7 Txf7 21. Lxe6 Pf8 22. Lxf7+ Kxf7 23. Pd4 staat wit zo goed als gewonnen. 20. Txd6 c5 21. Tad1 c4 22. La2 Pc5 23. Lb1 Daar is ie dan, al was er niets tegen op om c4 te slaan. 23… g6 23…Pd3 24.b3 verliest materiaal. 24. h4 h5 25. Dc1 Op weg naar de koning. Zwart kan de dame niet stoppen: komt ze niet op h6 binnen, dan is het wel op f6 (of h5). 25… Lb7 26. Pd4 Pe4 27. Dh6! En mevrouw komt buurten. Van h6 is het maar een klein stapje naar g6.
27… Pxd6 Veel keus was er niet: Txe6 dreigde en 27…Te8 28.Pf3 laat de witte dame op h7 komen. 28. Lxg6! fxg6 29. Dxg6+ Kh8 30. Dh6+ Kg8 31. Pxe6 Pf5 De beste verdediging. 31… Dd7 32. Txd6 Dh7 33. Dg5+ Kh8 34. Pxf8 Txf8 35. Th6 verliest direct en na 31… Tf7 32. Txd6 De8 33. Dxh5 houdt zwart het ook niet lang vol. 32. Dg6+ Kh8 33. Dxh5+ Kg8 34. Dg6+ Kh8 35. Pxf8 Dxf8 36. Td7 Dh6 Alweer de meest stugge verdediging. 37. Dxf5 Tf8 38. Dg5 Dxg5 39. hxg5 Le4 40. Txa7
Uiteindelijk heeft wit na alle offers vijf pionnen tegen een stuk gekregen. Winst vereist hier nog wel behoorlijk wat techniek, maar dat is Aronian wel toevertrouwd. 40… Tb8 41. f3 Lf5 42. Tc7 Le6 43. Tc6 Lg8 44. f4 Txb2 45. e6 Te2 46. f5 Te5 47. g4 Te4 48. Kf2 Txg4 49. e7 Lf7 50. g6 Kg7 51. gxf7 Kxf7 52. Te6 Ke8 53. f6 1-0
In de tweede ronde verloor Vallejo Pons weer met zwart, dit keer van Ivanchuk, terwijl de andere twee partijen in remise eindigde. De Spanjaard leek de kop van jut te worden en Carlsen speelde in de derde ronde tegen hem met zwart vanaf zet 1 (1…g6) op winst. Met succes in eerste instantie, want de Noor kreeg een zeer overwegende stelling. Opeens begon de machine echter te haperen.
26…Dxe4? Hier had Carlsen een stuk kunnen winnen met 26… Td3 27. Dxc7 Txd1 28. Txd1 Dxd1 Mogelijk schatte hij de winstkansen na 29.Dxa5 in als niet voldoende, maar na 29….Ld4 krijgt wit het toch zwaar. 27. Dc2 Le5+ 28. g3 Td3 29. Pe3 h5 30. Pc4 Dd5?? De zoektocht naar winstvarianten had Carlsen veel tijd gekost en mede daardoor begaat hij in inmiddels gelijke stand een blunder. 31. Pxe5 Td2 32. Dc5 f2 is gedekt en wit blijft een stuk voor. In het vervolg wordt Carlsen kansloos gelaten. 32… Dxc5 33. Txc5 Txf2+ 34. Kg1 Txb2 35. Txc7 Tb3 36. Kg2 Txa3 37. Pxf7 a4 38. Ta7 Ta1 39. Pe5 g5 40. g4 hxg4 41. hxg4 a3 42. Pf3 1-0
Dankzij de voetbaltelling (drie punten voor een overwinning, 1 voor een remise) passeerde Vallejo zo zijn tegenstander. Zou je hier kunnen zeggen dat de overwinning met geluk tot stand kwam, in de partij tussen Anand en Ivanchuk was de zwartspeler gewoon de betere:
Anand – Ivanchuk
1. e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 f5 Het is bekend dat het lastig voorbereiden is op Ivanchuk. Nu is het wel zo dat hij de Jänischgambiet wel eens eerder gespeeld heeft, maar dat was in 1997… 4. d3 fxe4 5. dxe4 Pf6 6. O-O Lc5 7. Pc3 Anand kiest voor een rustige voortzetting, hopend op een klein plusje. 7… O-O 8. Lg5 d6 9. Pd5 Kh8 10. c3 Pe7 Ivanchuk volgt nog keurig de theorie. Een voorbereide Anand had waarschijnlijk een andere variant gekozen, want zwart scoort goed vanuit deze stelling. 11. Pxf6 gxf6 12. Le3 Meestal gaat wit naar h6, wat er normaler uitziet. 12… Lxe3 13. fxe3
De dubbelpion is geen grote ramp en gaat waarschijnlijk wel een keer opgelost worden (zwart wil wel een keer d5 of f5 doen), maar dan nog blijft wit met losse e-pion zitten. 13… Pg6 14. Pd2 c6 15. Ld3 Le6 16. Tf2 Db6 17. Pf1 Tf7 18. Dh5 Tg8 19. Te1 d5 Waarom Ivanchuk hier niet op a2 sloeg weet ik niet. Of zou hij bedacht hebben dat dat later ook nog wel kon? 20. Pg3 d4 21. exd4 exd4 22. e5?
Het probleem van geisoleerde pionnen is dat vaak dat ze zwak zijn (hier nog niet het geval) en dat de tegenstander een mooi blokkadeveld voor het paard heeft (hier wel actueel). Met 22.e5 lost Anand het probleem van zijn e-pion op en bezorgt bovendien zijn tegenstander er eentje. Het klinkt alleen mooier dan het is… 22… dxc3 23. Lxg6 Txg6 24. bxc3 Lg4 25. Dh4 fxe5 Ik weet niet of de wereldkampioen deze stelling voor ogen zag, maar hij is vrij geforceerd na 22. e5. Aantrekkelijk is ie niet: de penning van Tf2 is lastig, wits damevleugel is zwak en bovendien staat wit een pion achter. 26. Pe4 Wit heeft wel een mooi paard, maar de zwarte loper is niet minder. 26… Le6 27. Kh1 Txf2 28. Pxf2 Db2 Valt enkele pionnen aan en pent tevens het witte paard. 29. Td1 De2 30. h3 h6
Een typisch menselijke tijdnoodzet, waar een computer onbevreesd op a2 zou slaan. 31. Kh2 De3 32. Td8+ Kh7 33. Tb8 Wit kan geen De7xe6 doen omdat de dame g3 moet blijven dekken, maar het was wel slim geweest om de a-pion even weg te halen van a2. 33… Tg7 34. Tf8 Dg5 35. De4+ Dg6 36. g4 Lxa2 Eindelijk dan! Al was het slimmer om eerst even dames te ruilen. 37. Dxe5 De6 38. Df4 Tf7 39. Txf7+ Dxf7 40. De4+ Kg7
Dame en paard werken beter samen dan dame en loper, zo zegt men, en samen met de matig beschutte zwarte koning moet wit dus compensatie hebben. Anand kiest ervoor om zijn paard naar e5 te spelen, maar komt zo in een penning terecht. e4 was een betere bestemming geweest. 41. Pd3 Dc7+ 42. Pe5 Dd6 43. Kg3 a5 44. Df4 a4 De a-pion loopt best hard en de loper op a2 voert keurig zijn verdedigende taken uit. 45. g5 hxg5 46. Dxg5+ Kf8 47. c4 Nu verdedigt de loper even niet mee, maar meer dan wat schaakjes heeft wit niet. Eventueel kan de zwarte koning op de damevleugel schuilen. 47… c5 48. Df5+ Ke7 49. Kg2 Lb3 50. De4 b6 Hier kon zwart winnen met 50… a3! 51. Dxb7+ Ke6 52. Dxb3 Dd2+ 53. Kf3 a2 54. Db6+ Dd6 maar zo’n variant gaat zelfs het Oekraiense genie boven de pet. 51. Pg4+ De6 52. Db7+ Kf8 53. Db8+ Kg7 54. Dc7+ Kg6 55. Df4 Lc2 De loper doet weer mee! De4+ is een vervelende dreiging. 56. Dh6+ Kf7 57. Df4+ Kg7 58. Dc1 Le4+ 59. Kg3 Dd6+ 60. Kh4 De7+ 61. Kg3 Dd6+ 62. Kh4 Kf7 63. Db2 Lf5 64. Df2 Kg6 65. Da2
Lxg4 Het dame-eindspel wint simpel, mede omdat zwart meteen de pion op a3 kan krijgen. 66. hxg4 Dd8+ 67. Kg3 Dd3+ 68. Kh4 a3 69. Da1 Kf7 Hier gaf Anand wat vroeg op, maar zwart wint door zijn dame naar b2 te spelen of gewoon terrein te winnen, bijvoorbeeld 70. Da2 Dd8+ 71. Kg3 Dd6+ 72. Kg2 Dd3 73. Df2+ Kg6 74. Da2 Kg5 0-1
Stand na drie ronden:
1 Ivanchuk 7
2 Aronian 5
3-4 Nakamura, Vallejo 3
5-6 Anand, Carlsen 2
