website

E-mail:

Hierbij de 34ste eindspelstudie voor de Schaaksite uit mijn database.

• De vierde versie van de database bevat 76.132 eindspelstudies
• Het is de beste en grootste database van eindspelstudies ter wereld
• De database bevat driekwart van alle ooit gecomponeerde studies
• De database is in standaard pgn-format en leesbaar voor gangbare schaakprogramma’s

Je schrijft in je voorwoord bij dit nieuwe boek, The Art of The Endgame, over je vakanties van vroeger toen met jullie met een auto vol Timmannen op weg naar Toscane langs de Rijn reden waar al die intrigerende kastelen en roversburchten stonden. Je suggereert dat die kastelen te maken zouden kunnen hebben met het ontstaan van je liefde voor het schaken, en je verwijst naar 'Metamorfose 2' van Escher waarin abstracte patronen tot dieren transformeren en die weer tot een stadje waarvan een wachttoren bij een brug tegelijkertijd een mysterieuze toren op a3 is, op een schaakbord waarop een stikmat wordt voltrokken. 'Kastelen brachten mij in verrukking,' schrijf je, en ook: 'Van het bouwen van miniatuursteden naar schaken; dat was een stap die ik al in mijn jeugd had gedaan.'

En ik maar denken, al die jaren, dat je bent gaan schaken als handeltje met Ton; hij wilde schaken, jij wilde monopoliën; tegenover zoveel potjes monopoly moesten zoveel potjes schaken staan.

Die kastelen van je voorwoord deden me denken aan een kasteel waar ik dertig jaar geleden ben geweest. Dat was in de Hérault in Zuid-Frankrijk, en de eigenaar van dat kasteel was een 85-jarige Nederlander, meneer Van Rijn. Hij was als jonge man naar Amerika gegaan, had daar zijn fortuin gemaakt, en zo'n twintig jaar eerder had hij daarmee een droom waargemaakt: hij had in Frankrijk wat hij noemde een 'heap of stones' gekocht, de ruïne van een middeleeuws kasteel, en dat had hij in de oude glorie hersteld.

Op een dag vroeg hij me mee te gaan naar een stal die hij tot werkplaats had omgebouwd. Het lag er vol met kleine raderen, drijfstangen, keteltjes, hefbomen, assen, gereedschappen, en op zijn werkbank stond een klein, glanzend stoommachientje. Hij trok aan een koordje en een drijfstangetje bewoog, een wieltje draaide, een hefboompje hief, uit een ventiel kwam een wolkje stoom. Hij keek mij met glanzende ogen aan. Dàt was zijn ware passie, niet dat kasteel. En ik wist precies wat ik niet moest doen: vragen waar dat machientje voor was. Het was nergens voor. Het was er alleen om een stoommachientje te zijn, om de vrucht te zijn van de scheppingsdrang, de maakdrift van die man en hem het geluk te schenken dat het bestond. Wat hij mij liet zien was het wezen van de kunst: de schoonheid van het ding-zelf, niet het nut, de roem, of de verdienste.

'Prachtig!' zei ik.

Die jacht op schoonheid en kloppendheid brengt me naar een ander schaakkasteel, één waar wij negentien jaar geleden samen waren, ook in Zuid-Frankrijk. Goed, misschien was het niet echt een kasteel, maar je noemt het in dit boek een estate, een landgoed. Die benaming verdient het zeker - het was daar, in die heuvels boven Ste. Maxime erg mooi en luxueus.

Terwijl wij de kinderen geheel vrij lieten bij hun pogingen om in het zwembad te verdrinken, hielden wij ons bezig met waar het in het leven werkelijk om gaat, stoommachientjes maken - in dit geval: schaken. Het was kort na de dood van Tal, jij was bezig aan een herdenkingsartikel, en we analyseerden de beroemde partij Tal - Keller, Zürich 1959 - al was dat we, van de vele soorten 'wij' die er zijn, uiteraard het 'muis en olifant'-wij.

Ik heb er een dagboekaantekening over teruggevonden. 'Hij laat analyses zien,' staat daar, 'hij heeft veel aan opmerkingen die ik- maak.' En dan komt het: 'Ik laat hem een oud schema voor een dubbele Prokeš-manoeuvre zien, en daar proberen we de hele dag een echte studie van te maken. Dat wil zeggen: hij probeert het, ik haal er af en toe een pionnetje af of zet er een bij.'

En het wonderbaarlijke is dat ik nu, al die jaren later, verder kan citeren uit The Art of The Endgame, want je schrijft daar: 'Hij begon te vertellen over de "dubbele Prokeš." Vanaf dat moment was het alsof mijn begrip van het schaakspel veranderd was. Een fascinerende wereld opende zich voor mijn ogen. Was het werkelijk mogelijk dat een dergelijk ingenieus idee verdubbeld kon worden in een studie?'

Het zal je maar gezegd worden door een wereldtopschaker, dat je zijn visie op het schaken hebt veranderd. Maar die dubbele Prokeš liet zich niet zomaar maken. Niet alleen kwamen we er die hele dag niet uit, toen jij er, terug in Amsterdam, in je eentje mee verder ging, bleek het een heksentoer om het schema werkend, levend, kloppend te krijgen. Zoals je schrijft: alle versies van de dubbele Prokeš die je in de jaren '90 maakte, bleken uiteindelijk incorrect. Gelukkig liet het je niet los, en in dit boek staat dan toch een geheel correcte versie, die je achttien jaar na die mooie dagen op het landgoed bij Ste. Maxime hebt gemaakt. 'Een oude droom is ten slotte uitgekomen,' schrijf je. En zoals dat zo vaak gaat: van al die dubbele Prokešsen die bijna twintig jaar lang de een na ander wel werkend maar niet kloppend bleken te zijn, is deze eind-goed-al-goed dubbele Prokeš de meest elegante van allemaal. Alleen de Prokeš-kastelen staan nog op het bord, en hooguit één of twee pionnetjes als argumenten in bijvarianten. En na al dat werk dat jij eraan gedaan hebt staat er nog steeds onder: 'Wit speelt en wint, 1992/2010, Timman en Krabbé.' Ik kan je niet zeggen hoe trots ik ben dat ik dan wel niet als Tim Krabbé zal voortleven in het schaken, maar dankzij jou dan toch als Timman/Krabbé, van de dubbele Prokeš.