De koningin van de sloppenwijk Katwe
De koningin van de sloppenwijk Katwe
Phiona Mutesi
Ze weet niet wanneer zij is geboren. Haar moeder denkt in 1996. Ze is grootgebracht in Katwe, dat is de sloppenwijk van Kampala, de hoofdstad van Oeganda. Het is de wereld van krotten van golfplaten, modder en vuil. Als ze drie jaar is sterft haar vader aan aids. Na één jaar wordt ze van school gestuurd, want haar moeder kan haar schoolgeld niet betalen.
In 2006 komt zij in aanraking met het ‘Sports Outreach Institute’. Dat is een organisatie die kinderen door sport en spel probeert verder te ontwikkelen. Ze leert schaken. Het kost het Instituut heel veel moeite en overredingskracht de organisatie ervan te overtuigen haar in 2007 mee te laten doen aan het schaakkampioenschap van Oeganda bij de junioren. Zij is een sloppenmeisje, vandaar. Op het kampioenschap wordt zij buiten gesloten, omdat de andere spelers haar vies vinden. Maar ze draagt haar mooiste kleren en probeert er zo knap mogelijk uit te zien. De schok is groot als zij kampioen wordt: landelijk kampioen bij de junioren 2007.
Haar naam is Phiona Mutesi.
Een jaar later, in 2008 kwalificeert zij zich voor het Afrikaans kampioenschap in Zuid-Afrika. Zij doet niet mee, want ze kan de reis niet betalen. In 2009 mag zij op kosten van de FIDE meedoen aan een toernooi in Zuid-Soedan waar zij tweede wordt. In 2010 doet zij mee aan de 39ste Olympiade voor vrouwen in Khanty-Masiysk in Rusland. Zij speelt aan het tweede bord.
Vorig jaar won ze op een toernooi € 160. Van dat geld zijn haar moeder, haar twee broers en een geadopteerd nichtje gaan verhuizen buiten de sloppenwijk, naar een groter huis. Een kamer van beton met een vloeroppervlak van 3,5 bij 3,5 meter. Ze slapen in een stapelbed van vier hoog. Geen stroom, en geen water. Met eigen potten om in te koken en teilen om water in op te vangen en kleren te wassen.
Een verslaggever van het Amerikaanse tv-kanaal ESPN werkt aan een boek over haar, dat in zes talen wordt vertaald; ook in het Nederlands. Er zijn gesprekken gaande met The Walt Disney Company over een film over haar.
Van Phiona Mutesi zullen we ongetwijfeld nog veel horen, ze wil grootmeester worden. Ze kan inmiddels lezen en schrijven, en ze leert Engels. Als het boek in Nederland een succes wordt, en eventueel ook de film, stimuleert dit wellicht meisjes en jongens om te gaan schaken. Schaakverenigingen kunnen zich er alvast op voorbereiden.
Geraadpleegde bronnen:
– ESPN The Magazine, 10 januari 2011,Tim Crothers, ‘Game of her live’
– The Guardian, 18 februari 2011, Xan Rice, ‘Ugandan girl, Phiona Mutesi leads chess revolution from the slums’
– NRC 7/8 januari 2012, Mark Schenkel, ‘Sloppenkind schaakt zich uit riool Kampala’
