Timman wint marathonpartij
In het Tata Steel Chesstournament van 2012 spelen dertien Nederlandse spelers mee in de grootmeesterkampen, verdeeld over drie groepen. We proberen ze tijdens dit toernooi te volgen, vooral als er iets bijzonders gebeurt in hun partijen.
Onze grote ster, Anish Giri, staat na vandaag weer met beide benen op de grond. Hij verloor met zwart in no-time van Karjakin die tot op dat moment met 0 uit 2 onderaan op de ranglijst vertoefde. Giri had duidelijk zijn dag niet, want hij deed eerst een lelijke pionzet (… f7-f5) en later zag hij zich genoodzaakt een kwaliteit te offeren, maar dat liep op niets uit. Van Wely produceerde zijn derde remise. Ditmaal mocht hij het eindelijk met wit proberen, maar hij liep vast op het creatieve spel van Gashimov.
In de B-groep blijft Erwin l’Ami het goed doen. Hij nam zijn tegenstander Vocaturo een remise-achtig toreneindspel af. Dat werd door laatstgenoemde dusdanig mishandeld dat l’Ami geen moeite had om snel een punt aan zijn totaal toe te voegen.
Ook Tiviakov boekte een zege. Hij versloeg met zwart vanuit zijn Dame-Indiër met … Lb7 de toch bepaald niet zwakke Potkin, regerend Europees Kampioen. De Groninger maakte wat pionnetjes zwak en begon die toen te collecteren. Potkin zette daarom een wanhoopsaanval in, maar die werd snel neergeslagen.
Zeer verheugend was dat Jan Timman zich prima herstelde van zijn nederlaag van gisteren. Hij kreeg een voordelig toreneindspel tegen Nyzhnyk. Dat leek, ondanks een pluspion, erg lastig te winnen, maar Timman ging er eens goed voor zitten. Zoals in zijn grote dagen overspeelde hij zijn tegenstander volkomen en hij wikkelde af naar een dame-eindspel met twee pionnen meer. Dat bleef uiterst lastig, maar ook nu bleek Timman uit het goede hout gesneden. Hij speelde lange tijd vrijwel optimaal. Ik heb twee momenten gevonden waarin hij op studie-achtige wijze geforceerd kan winnen (zie analyse), maar dat deed niets aan zijn prestatie af. Hij moest namelijk maar liefst 97 zetten spelen tegen een jeugdig talent met een hogere rating en dat gaat je als 60-jarige niet de koude kleren zitten. Zou het joggen op het strand dan toch genoeg energie hebben gegeven?
Onopvallend maar toch heel bekwaam wist Schaaksitemedewerker Dimitri Reinderman zijn derde remise aan zijn totaal toe te voegen. Sipke Ernst speelt een zeer ongelukkig toernooi. Hij verloor ergens een pion tegen Cmilyte en die zag hij niet meer terug. Zijn tegenstandster kreeg daar ook nog de schoonheidsprijs voor vanwege de gave technische prestatie.
In de C-groep gaat de hoed af voor de laagste ratinghouder, Etienne Goudriaan. Hij won opnieuw, nu van Lars Ootes en daarmee komt hij op 2½ punt. Deze partij bestond uit eigenlijk maar één zet, namelijk de grote blunder van de Nederlandse jeugdkampioen. Daan Brandenburg, de sterkste Nederlander in deze groep vocht zich naar een derde halfje. Hij stond beroerd maar kwam met een blauw oog toch weg. Pieter Hopman is eindelijk van de nul af en van de twee Nederlandse meiden, Lisa Schut en Anne Haast, kwam alleen laatstgenoemde tot een score. Zij snoepte de sterke Danielian een halfje af vanuit bedenkelijke stelling. Schut ging ten onder tegen koploper Turov. Die verzuimde om het punt eerder binnen te halen, maar hij liet zijn prooi toch niet glippen.
Timman, Jan – Nyzhnyk, Illya
1. e4 c5 2. Pf3 d6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 a6 6. Lg5 Pbd7 7. Lc4 Db6 8. Lb3 e6 9. Lxf6 Pxf6 10. f4 g6 11. Dd2 Lh6 12. O-O-O Ld7 13. Kb1 Tc8 14. Pde2 O-O 15. Dxd6 Dxd6 16. Txd6 Lc6 17. Td4 Pd7 18. Thd1 Pc5 19. g3 g5 20. f5 Lg7 21. T4d2 b5 22. fxe6 fxe6 23. Pd4 Lxd4 24. Txd4 Kg7 25. a3 Kf6 26. La2 Ke5 27. b4 Pxe4 28. Pxe4 Lxe4 29. T4d2 Kf6 30. Te1 Lf5 31. Tf2 Ke7
32. Txf5! Txf5 33. Lxe6 Tf1
De enige zet.
34. Txf1 Kxe6
Wit heeft er een toreneindspel met een pionnetje meer uitgesleurd. De pluspion op c2 is echter zeer lastig tot gelding te brengen. Maar toreneindspelspecialist Timman gaat zijn jonge tegenstrever een lesje eindspeltechniek bijbrengen.
35. Kb2 h5 36. c3 Td8 37. Kc2 Tc8 38. Tf3 Td8 39. h3 Tc8 40. Kb3 Td8
41. g4!
Daar moet het van komen. Wit creëert een steunpunt op f5.
41… Ke5
[41… h4 helpt ook niet veel: 42. Te3+ Kf6 43. c4 en wit komt langzaam verder.]
42. Tf5+ Ke4 43. Txg5 h4 44. Th5 Kd3 45. Tf5
Dit duidt op een aarzeling, maar is vermoedelijk ook heel sterk. [Iets logischer lijkt mij 45. a4 bxa4+ 46. Kxa4 Kxc3 en dit lijkt mij een eenvoudig gewonnen stelling.]
45… Ke2 46. g5 Td3 47. g6 Tg3 48. Tf4 Kd2 49. Td4+ Kc1
50. Tg4
Dit noemen ze een brug. Timman wikkelt af naar een dame-eindspel met twee pionnen meer. Dat moet dan gewonnen zijn, maar het vergt nog heel wat om de winst daadwerkelijk af te dwingen.
50… Txg4 51. hxg4 h3 52. g7 h2 53. g8D h1D 54. Dg5+ Kd1 55. Df5 Kd2 56. Df2+ Kd3 57. Dd4+
Tot hier heeft Timman het optimaal gespeeld. [Hier was waarschijnlijk 57. Kb2 wat simpeler.]
57… Ke2 58. Kc2 Dh7+ 59. Kb2 Dh2 60. Kb3 Dh1 61. De5+ Kd2 62. Df4+ Kd3 63. Dg3+
63. Df5+ om veld b1 te dekken en daarna met de pion te gaan rennen lijkt sneller te winnen. 63… Kd2 64. g5 Dd1+ 65. Ka2 en de schaakjes zijn op.
63… Ke4 64. Df2 Db1+ 65. Db2 Dg1 66. Dc2+ Ke3 67. g5
Het stikt van de tactische grapjes.
67… Kf4
[67… Dxg5?? 68. Dc1+ wint de dame.]
68. g6 Kg5 69. Dd3
Deze opstelling: dame op d3 en koning op b3 haalt in elk geval alle schaakjes uit de stelling. Nu dient wit zijn koning te bevrijden om vorderingen te kunnen boeken.
69… Kh6 70. c4 bxc4+ 71. Kxc4 Db6 72. Kb3 Dc6
73. Df5
Jammer, er zat een fantastische geforceerde winstvariant in. [Een toevalligheid had aan alle tegenstand direct een einde gemaakt: 73. Dd2+!! Kh5 en nu moet de koning op slimme wijze uit de schaakjes manoeuvreren, waarbij hij steeds misbruik van eventuele pionneneindspelen kan maken. Dat lukt als volgt: [73… Kxg6 74. Dc2+ en het pionneneindspel wint.] 74. Dh2+ Kg5 75. g7 Dd5+ 76. Kc3 Df3+ 77. Kb2 Df6+ 78. Kc2 Dg6+ 79. Kd2 waarna de schaakjes voorbij zijn, de dames geruild worden en het pionneneindspel uit is. Misschien een thema voor een volgende eindspelstudie van Timman, die daar onlangs een prachtig boek over uitbracht?]
73… Dd6 74. Ka4 Db6 75. Dc5 Dd8 76. Df5
76… De8+?!
Dit geeft de witte koning weer lucht. [76… Db6 was hardnekkiger.]
77. Ka5!
Zoals bekend moet de koning in een dame-eindspel vaak het vrije veld in.
77… Dd8+ 78. Kxa6 Da8+ 79. Kb6 Dxa3 80. b5 Dd6+ 81. Kb7 De7+ 82. Kc6 De8+ 83. Kc7 De7+ 84. Dd7 De5+ 85. Kc6 De4+ 86. Kc7 De5+ 87. Kc8 De3?!
Geen schaakje, maar deze zet bespoedigt het einde. [87… Kxg6 88. b6 Dc5+ 89. Dc7 Df8+ 90. Kb7 is ook uit, hoewel wit nog een paar handige manoeuvres moet uithalen om de pion naar de overkant te loodsen. Timman heeft in het verleden bewezen dat dat wel aan hem toevertrouwd is.]
88. Dc6
Goed genoeg en ook begrijpelijk om het zo te spelen. [Maar toch verzuimt de witspeler hier de genadeklap uit te delen met 88. g7 Kh7 89. g8D+ Kxg8 90. Dd8+ Kg7 91. b6 en nu zijn er geen schaakjes mogelijk, waarna de pion al bijna aan de overkant is.]
88… Dh3+ 89. Kb7 De3 90. b6 De7+ 91. Kc8 Df8+ 92. Kd7 Dg7+ 93. Ke6 Dg8+ 94. Ke5 Db8+ 95. Dd6 De8+ 96. Kf6 Dh8+ 97. g7
Hier vond de jongeman het genoeg. Een ware slijtageslag.
1-0
Dit toreneindspel is wat vervelend voor zwart maar zal bij correct spel toch in remise moeten eindigen. De zwartspeler weet het echter dusdanig te mishandelen dat hij het in de kortste keren verliest.
41… Tb2?!
Hij heeft natuurlijk geleerd dat de toren beter aan de zijkant staat. [41… Ta3+ 42. e3 Ta4 43. Ta6 g4+ 44. hxg4 fxg4+ geeft wit geen winstkansen meer, denk ik.]
42. Ta6 Tb5 43. e3 Kg7
44. h4!
Dat is een groot verschil met een eerdere stelling. Wit creëert een lastige vrijpion.
44… gxh4 45. gxh4 Tc5 46. Kf4 Tc4+
Na deze zet krijgt wit een eindspel met twee verbonden vrijpionnen tegen een losse. Dat is in de regel gewonnen en zo ook hier.
47. Kxf5 Txh4 48. Ta7+ Kf8 49. f4
[Vooral niet 49. Txa5?? Th5+]
49… Th5+ 50. Kf6 Th6+ 51. Ke5
En de zwartspeler pakte zijn biezen…
1-0
15… Le6?
Een verschrikkelijke blunder, waarna zwart het eigenlijk direct kan opgeven. [15… Pcd7 lijkt een plausibele zet, maar die doe je niet graag.]
16. e5! Pfd7 17. exd6 Dc8 18. Pd5 Lxd5 19. Dxd5 Pxb3 20. Txb3 Pe5 21. Tc1 1-0
De partijen van de Nederlanders, inclusief enkele schaaktechnische aantekeningen:
De voortschrijdingstabel van de Nederlanders:
| Speler | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | Tot |
| Anish Giri | 1 | ½ | 0 | 1½ | ||||||||||
| Loek van Wely | ½ | ½ | ½ | 1½ | ||||||||||
| Sergey Tiviakov | 0 | 1 | 1 | 2 | ||||||||||
| Sipke Ernst | 0 | ½ | 0 | ½ | ||||||||||
| Erwin l’Ami | 1 | ½ | 1 | 2½ | ||||||||||
| Dimitri Reinderman | ½ | ½ | ½ | 1½ | ||||||||||
| Jan Timman | ½ | 0 | 1 | 1½ | ||||||||||
| Daan Brandenburg | ½ | ½ | ½ | 1½ | ||||||||||
| Pieter Hopman | 0 | 0 | ½ | ½ | ||||||||||
| Lars Ootes | ½ | ½ | 0 | 1 | ||||||||||
| Anne Haast | 0 | ½ | ½ | 1 | ||||||||||
| Lisa Schut | 0 | ½ | 0 | ½ | ||||||||||
| Etienne Goudriaan | 1 | ½ | 1 | 2½ |
Van alle spelers is voorafgaand aan dit toernooi een lijst van portretjes verschenen. Die ziet er als volgt uit:
| Nr | Naam | Elo | Link |
| Nr 13 | Etienne Goudriaan | 2279 | Portret 1 |
| Nr 12 | Lisa Schut | 2290 | Portret 2 |
| Nr 11 | Anne Haast | 2290 | Portret 3 |
| Nr 10 | Lars Ootes | 2326 | Portret 4 |
| Nr 9 | Pieter Hopman | 2342 | Portret 5 |
| Nr 8 | Daan Brandenburg | 2527 | Portret 6 |
| Nr 7 | Jan Timman | 2571 | Portret 7 |
| Nr 6 | Dimitri Reinderman | 2581 | Portret 8 |
| Nr 5 | Erwin l’Ami | 2596 | Portret 9 |
| Nr 4 | Sipke Ernst | 2606 | Portret 10 |
| Nr 3 | Sergey Tiviakov | 2677 | Portret 11 |
| Nr 2 | Loek van Wely | 2692 | Portret 12 |
| Nr 1 | Anish Giri | 2714 | Portret 13 |
