Een onzichtbare zet
Tot voor een aantal jaren geleden had ik alleen lenzen als hulpmiddel bij mijn visuele handicap, maar op een gegeven moment bedacht ik dat het toch wel handig is om een bril te hebben. Voor het geval dat, en vooral ook om in bed te kunnen lezen. Sindsdien heb ik vele schaakboeken in bed gelezen, en momenteel ben ik bezig met het boek ‘Invisible Chess Moves’ van Afek en Neiman. Zij behandelen daarin de redenen dat sommige zetten moeilijk te zien zijn, geillustreerd met vele voorbeelden. Een van de redenen kan zijn dat je je al met een bepaald resultaat verzoend hebt. Een bekend voorbeeld is de partij Anand-Gelfand uit het WK 2007 in Mexico City:
Eerste ronde zwart tegen Anand, da’s niet makkelijk, maar het Russisch is in de handen van Gelfand een goed remisewapen en dat blijkt: wit heeft niets in deze stelling. Sterker nog, het is eerder zwart die beter staat. Anand wil de stelling neutraliseren door torens te ruilen en tegen dat plan lijkt niets in te brengen. Gelfand zag dat ook en dacht waarschijnlijk bij zichzelf ‘Na ruil van de tweede toren bied ik remise aan."
20…Dd8 21.Txe4 Txe4 22.Te1? Txe1 1/2-1/2
Achteraf zal Gelfand zich voor zijn hoofd geslagen hebben dat hij bij zet 22 niet wat beter na de stelling had gekeken. Na 22…Txf4! staat zwart een gezonde pion voor… maar beide brildragers hadden deze zet niet gezien.
Inmiddels kan ik uit eigen ervaring ook vertellen wat een invisible move is. In de tweede ronde van Wijk aan Zee kreeg ik, noodgedwongen (of op dwingend advies van de opticien) met bril spelend, de volgende stelling tegen Cubaan Bruzon:
Pion meer, maar het is een dubbelpion, en de ongelijke lopers verhogen de winstkansen ook niet. De partij lijkt een normale afloop te hebben: 25.Te2 Txe2 26.Kxe2 Lc3 27.Tb1 Te8+ 28.Kf3 Te1 29.Txe1 Lxe1 30.bxc5 bxc5 31.Ke2 1/2-1/2
Jammer dat er niet meer inzit, maar remise kon ik vrede mee hebben. Behalve dat er wel meer inzat. Als ik echt had nagedacht in deze stelling had ik de winst vast wel gevonden:
Slaan op c5! Na 30.bxc5 Tb1 31.c6 kan zwart nog 31…Te1 proberen, maar na 32.Le4 f5 33.c7 fxe4+ 34.Kg2 haalt wit toch een dame. Tja, achteraf denk ik "Stom dat ik dat niet zag."
En zo ben ik na vier ronden nog winstloos, maar ook verliesloos. Maar in 1998 begon ik ook met veel remises…
