Vuurwerk van de Nederlandse meiden, WGM-norm voor Lisa Schut
In het Tata Steel Chesstournament van 2012 spelen dertien Nederlandse spelers mee in de grootmeesterkampen, verdeeld over drie groepen. We proberen ze tijdens dit toernooi te volgen, vooral als er iets bijzonders gebeurt in hun partijen.
De weg naar de top van Anish Giri is geplaveid over bananenschillen. Even een vrije associatie naar een opmerking die Tim Krabbé ooit maakte over de carrière van Jan Hein Donner.
Onze hoop in bange dagen hield topspeler Ivanchuk met zwart keurig in bedwang. Ondanks het feit dat hij steeds de nodige problemen moest oplossen, gleed de partij af naar een toreneindspel dat bij goed spel in remise had moeten eindigen. Maar Giri liet een pionneneindspel toe, dat bij nader inzien plotseling voor hem verloren bleek te zijn. In de analyse probeer ik aan te tonen hoe hij een ander pionneneindspel had kunnen toelaten dat wel remise was. Als ik goed gekeken heb tenminste… Van Wely blijft remises sprokkelen. Dit keer haalde Gelfand al heel snel de muziek uit de stelling en besloten beide spelers er een soort extra rustdagje van te maken.
In de B-groep begint Erwin l’Ami aan een opmars. Hij boekte niet alleen een nuttige, maar vooral ook fraaie overwinning. Het stukoffer dat hij bracht was winnend. De twee vrijpionnen in het middenspel en de open koningsstelling van Harika volstond voor een vol punt. Ondertussen is Tiviakov aan een voor hem bizar toernooi bezig. Hij kwam goed uit de opening tegen Dimitri Reinderman, die zich met een soort van kwaliteitsoffer probeerde te redden. Maar de Groninger nam de kwaliteit niet meteen aan, hij deed eerst een paar erg lastige tussenzetten, alvorens het materiaal alsnog te incasseren. Dat werd Reinderman teveel en hij moest zich al snel gewonnen geven. Voor Sipke Ernst begint het toernooi ook een merkwaardig scoreverloop te krijgen. Hij moest in het zand bijt tegen Vocaturo die tegen hem een felle koningsaanval uit de grond stampte. Die was het gevolg van het feit dat er wat weinig zwarte stukken konden helpen op de koningsvleugel. De enige die tot een remise kwam was Timman die een lopereindspel probeerde af te knagen tegen Lahno. De dame gaf geen krimp, waardoor de puntendeling onvermijdelijk was.
In de C-groep werd hoogte- en dieptepunten met elkaar afgewisseld. Het vuurwerk kwam dit keer van de beide dames, Anne Haast en Lisa Schut. Eerstgenoemde had tegenstander Grover aardig in de tang, maar liet hem daaruit ontsnappen. Een lelijke fout had haar op stukverlies moeten komen te staan, maar in plaats daarvan greep de grootmeester flink mis. Er volgde een vreselijk tactisch gevecht dat bijna niet te volgen was. Feit was dat de kansen een paar keer wisselden, maar dat Anne – ondanks problemen met de klok – daar zegevierend uit tevoorschijn kwam. Toen Grover een laatste kans op tegenspel miste, kreeg hij een torenoffer en een winnende mataanval om de oren. Dat had ook kunnen gebeuren tussen Lisa Schut en Sadler.
De Brit stond een tijdlang zeer behoorlijk, maar hij kon niet voorkomen dat Schut hard terugvocht, waarna er een zetherhaling in de stelling kwam. Toen hij die uit de weg ging, had hij moeten verliezen, maar Schut won weliswaar materiaal, maar niet de partij omdat een verre vrijpion van zwart voldoende was voor remise. Toch een knappe prestatie van de scholier uit Waterloo, een halfje weghalen bij een speler met een rating van 2660, blijft een respectabel resultaat. Ze behaalde er tegelijkertijd een WGM-norm mee.
Ondertussen had Lars Ootes flink misgegrepen tegen Tikkanen, waarna hij de stukken al snel weer in de doos terug mocht doen. Pieter Hopman verdiende een beter lot tegen grootmeester Adhiban. Hij verdedigde zich sterk na een stukoffer van de tegenstander. Hij kon ergens de winst binnenhalen, maar helaas raakte hij verderop de draad kwijt waarna hij alsnog werd uitgeteld. Etienne Goudriaan blijft vriend en vijand verrassen. Hij raakte met wit een pion kwijt tegen Daan Brandenburg en niets leek een volgende zege van Daan in de weg te staan. Maar die stuitte op een fel verzet en ondanks de pion voorsprong, slaagde de Fries er niet in om die te verzilveren.
47… Tb7??
Dit kost de zwartspeler een kostbaar halfje. De toren wordt nu op veld b7 geruild en daarna is het pionneneindspel ineens verloren. [Zwart mag de torenruil op veld c7 wel toelaten, daarna is het remise. 47… Ke6 48. Th6+ Ke7 49. Th7+ Kd8 50. Txc7 Kxc7 51. f4 gxf4 52. h4 a5 53. h5 a4 54. h6 a3 55. Kc3 f3 56. h7 f2 57. h8D f1D met remise.]
48. Th7+ Kc8 49. Th8+ Kd7 50. Th7+ Kc8 51. Txb7 Kxb7 52. f4
52… gxf4
[Ook 52… g4 helpt niet meer. Een representatieve variant is nu 53. e6 Kc7 Hier blijkt dat zwart niet meer in staat is om de witte vrijpion onder controle te houden. 54. Ke5 Kd8 55. Kxf5 a5 56. Kf6 Ke8 57. e7 a4 58. Ke6 a3 59. f5 a2 60. f6 a1D 61. f7#]
53. h4 a5 54. e6!
Dit is de essentie. De verste pion wordt opgespeeld om de zwarte koning mee te lokken. Daarmee slaagt wit erin om dame met schaak te halen. Merk het verschil op met de zwarte koning op c7, dat scheelt een kostbaar tempo en in dit geval dus ook de partij.
54… Kc7 55. h5 a4 56. e7 Kd7 57. h6
Opgegeven. [57. h6 a3 58. h7 a2 59. e8D+ Kxe8 60. h8D+ is dan simpel gewonnen voor wit.]
1-0
Tiviakov, Sergei – Reinderman, Dimitri
1. e4 e6 2. d4 d5 3. Pd2 Pf6 4. e5 Pfd7 5. c3 c5 6. Ld3 Pc6 7. Pe2 cxd4 8. cxd4 f6 9. exf6 Pxf6 10. O-O Ld6 11. Pf3 O-O
Niet de meest principiële zet. [11… Dc7 is hier de hoofdvariant.]
12. Lf4
Een prettige ruil voor wit.
12… Ph5 13. Lxd6 Dxd6 14. Dc2 h6
Dit heeft geen goede reputatie. [14… Pf6 Een andere zet is hier]
15. Lb5 Pe7
[Het alternatief 15… Ld7 is ook niet aanlokkelijk na 16. Lxc6 bxc6 17. Pe5 en wit krijgt fantastische velden in handen.]
16. Pe5 Pf4 17. Tad1
17… Db4?!
Dit kost niet alleen materiaal, maar hierna raakt zwart de coordinatie tussen zijn stukken kwijt. [Nog speelbaar is wellicht 17… a6]
18. Pxf4 Txf4 19. Pd3 Dxd4
Misschien heeft Reinderman alleen rekening gehouden met
20. Dc7!
Een sterke tussenzet. [20. Pxf4 Dxf4 en wellicht gedacht dat dat nog ging voor zwart.]
20… Pg6
[Nu wordt 20… Tf7 beantwoord met 21. Le8]
21. Le8!
En de tweede tussenzet is opnieuw sterk.
21… Dc4
Dit is geen oplossing, maar goede raad is duur. [De pointe is dat 21… Tf6 22. Lxg6 Txg6 23. Pe5 De4 24. Pxg6 Dxg6 25. Dd8+ ook verliezend is voor zwart.]
22. Dd6
Hij blijft maar tussenzetten doen. [Ik zie ook niet waarom wit niet verder ging met 22. Dxc4 dxc4 23. Pxf4 Pxf4 24. Td8 en dit lijkt me ook uit.]
22… Tf7
[22… Tg4 23. Lxg6 Txg6 24. Pe5 is weer analoog aan de varianten hierboven.]
23. Dg3
Genoeg voor de winst. [Nu was 23. Lxf7+ Kxf7 24. Dd8! ook totaal verloren voor zwart. 24… e5 25. f4]
23… Ph8
Gedwongen en dan weet je wel hoe laat het is…
24. Pe5 Db4 25. Lxf7+ Pxf7 26. Tc1 Pd6?
Na deze zet is het definitief gebeurd. [De enige zet is 26… Pxe5 27. Dxe5 Ld7 maar dat zal het ook niet redden.]
27. Tc7 Pe8 28. Tf7 b6 29. Dg6 Dd6 30. Pg4 1-0
21. Ld5 Pdb8
Het is allemaal heel krom wat zwart moet doen en dan kan een koningsaanval niet uitblijven.
22. Ph5!
Spectaculair en ook volkomen correct. Er dreigt kunstig mat met 23. Pf6 en Lg7#.
22… Lxf5
[22… gxh5 23. Dxh5 en ook nu heeft zwart geen verdediging meer.]
23. exf5 Dxc3
[Op 23… Txd5 wint 24. Pf6+ Kh8 25. Pxd5]
24. fxg6 hxg6 25. Df3
25… Kh7
Ach, wat moet je nog in zo’n situatie.
26. Dxf7+ Kxh6 27. Dg7+ Kxh5 28. Lf3+
[28. Lf3+ Kg5 29. h4+ Kxh4 [29… Kf5 30. Df7#] 30. Dh6#]
1-0
17. fxe6!?
Dit impliceert een stukoffer.
17… Txc4 18. exf7+ Kf8 19. Kh1 Lxe3 20. Dxe3
De compensatie is duidelijk, de witte vrijpionnen en de onveilige zwarte koningsstelling garanderen nu al de winst.
20… g5
21. e5! h6 22. e6 Lxe6 23. Dxe6 Tc6 24. De4 Dc3 25. Tae1 Kg7 26. f8D+ 1-0
25. La3?
[De enige zet was hier 25. Df3]
25… Pf5?
Zwart profiteert niet van wits fout en in plaats daarvan begaat hij zelf een flinke misser. Er dreigt overigens … Ph4 met ondekbaar mat, maar Anne weet die dreiging op kunstige wijze te voorkomen. [Na 25… Tg5 is wits paard op h5 ten dode opgeschreven.]
26. dxe5!
Dat maakt Dxd5 mogelijk waarna de velden f3 en g2 gedekt worden. Tevens kan wit ook zelf op aanval spelen.
26… fxe5
Om Pf4 uit de stelling te halen. [Nu zou overigens op 26… Ph4 27. Pf4! volgen met winst.]
27. Lxf8 Txf8
[Op 27… Ph4 moet wit goed opletten, eerst 28. Pf4!
[Niet 28. Dxd5?! wegens 28… e4 29. Dxe4 Pe5! en de stelling is onduidelijk.] 28… exf4 en dan pas 29. Dxd5]
28. Tb1
Wit gaat nu voor de eigen kansen.
28… Kc7 29. a5
[Houdini geeft hier 29. f4 als winnend, maar die zet zou ik zelf niet snel spelen. 29… e4 30. Dxd5 Dxh5 31. Txe4 en blijkbaar heeft wit teveel dreigingen.]
29… Pd6 30. f4
Maar nu Anne hem toch speelt, had ze hem misschien beter op zet 29 moeten spelen!
30… Pe4?!
[Iets beter is 30… e4]
31. Te3 exf4 32. Txe4 fxg3
[Interessant is nu 32… dxe4 33. Pxf4 Txf4 34. gxf4 De3+ 35. Kh1 Dxc3]
33. Te2!
Een koelbloedige verdediging die de zwartspeler wellicht gemist heeft.
33… gxh2+?
De grootmeester heeft duidelijk zijn dag niet. Dit kan hardhandig worden weerlegd. [33… Tf2]
34. Txh2
Anne had weinig tijd en dit is helaas niet de sterkste. [Na 34. Kh1! Df3+ 35. Tg2 is het voorbij, zwart blijft teveel materiaal achter.]
34… De3+ 35. Kh1 De4+ 36. Tg2 Tf2
De stelling is duidelijk te moeilijk. De zwartspeler grijpt er weer naast. [De enige zet is nu 36… Tf3 waarna zwart vermoedelijk nog net genoeg tegenspel heeft.]
37. Dg4 Dxc2
Geef Anne een aanvalsstelling en…
38. Txb7+! Kd6
[38… Kxb7 39. Dd7+ Ka8 40. Dxc6+ en de toren grijpt beslissend in.]
39. Dg3+
Met materiaalwinst, waarna de partij over is.
1-0
45… Kh4?
Zwart heeft een zetherhaling in handen en Sadler besluit een ‘winstpoging’ te doen. Maar het is eerder een verliespoging, want met deze zet gaat zwart stevig de fout in, wit staat ineens op winst.
46. Td4+ Kh5 47. Pf4+ Kh6
48. Pe6+
[Wit moet waarschijnlijk de dames op het bord houden en alle dreigingen in tact laten, dan zal het wel winnen. 48. Dd2 Te1+ is dan niets dan 49. Kg2!]
48… Kg6 49. Tg4+
Wint een dame voor een toren en een stuk, maar dat blijkt niet voldoende voor de winst te zijn.
49… Kf7 50. Tf4 Txe6 51. Txf6+ Txf6 52. Dd3 Lxf3 53. Dxh7+ Kf8 54. Dxa7 g2 55. Db8+ Kf7 56. Dc7+ Kf8 57. Dd8+ Kf7 58. Dd7+ Kf8 59. Dd4 Kf7 60. Kh2 Lc6 61. Dxb6 Tf1 62. Dc7+ Kf8 63. Dd8+ Kf7 64. Dc7+ Kf8 65. Dc8+ 1/2-1/2
De partijen van de Nederlanders, inclusief enkele schaaktechnische aantekeningen:
De voortschrijdingstabel van de Nederlanders:
| Speler | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 13 | Tot |
| Anish Giri | 1 | ½ | 0 | ½ | ½ | 1 | ½ | 0 | 0 | 4 | ||||
| Loek van Wely | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 4½ | ||||
| Sergey Tiviakov | 0 | 1 | 1 | 0 | ½ | ½ | 0 | ½ | 1 | 4½ | ||||
| Sipke Ernst | 0 | ½ | 0 | 1 | 0 | 1 | 1 | ½ | 0 | 4 | ||||
| Erwin l’Ami | 1 | ½ | 1 | 0 | ½ | ½ | ½ | 1 | 1 | 6 | ||||
| Dimitri Reinderman | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 1 | 0 | 0 | 4 | ||||
| Jan Timman | ½ | 0 | 1 | ½ | 1 | 0 | 0 | 0 | ½ | 3½ | ||||
| Daan Brandenburg | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | ½ | 1 | ½ | ½ | 5 | ||||
| Pieter Hopman | 0 | 0 | ½ | 0 | ½ | 1 | 0 | 0 | 0 | 2 | ||||
| Lars Ootes | ½ | ½ | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 3 | ||||
| Anne Haast | 0 | ½ | ½ | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 3 | ||||
| Lisa Schut | 0 | ½ | 0 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | ½ | 4 | ||||
| Etienne Goudriaan | 1 | ½ | 1 | 0 | 0 | ½ | ½ | 0 | ½ | 4 |
Van alle spelers is voorafgaand aan dit toernooi een lijst van portretjes verschenen. Die ziet er als volgt uit:
| Nr | Naam | Elo | Link |
| Nr 13 | Etienne Goudriaan | 2279 | Portret 1 |
| Nr 12 | Lisa Schut | 2290 | Portret 2 |
| Nr 11 | Anne Haast | 2290 | Portret 3 |
| Nr 10 | Lars Ootes | 2326 | Portret 4 |
| Nr 9 | Pieter Hopman | 2342 | Portret 5 |
| Nr 8 | Daan Brandenburg | 2527 | Portret 6 |
| Nr 7 | Jan Timman | 2571 | Portret 7 |
| Nr 6 | Dimitri Reinderman | 2581 | Portret 8 |
| Nr 5 | Erwin l’Ami | 2596 | Portret 9 |
| Nr 4 | Sipke Ernst | 2606 | Portret 10 |
| Nr 3 | Sergey Tiviakov | 2677 | Portret 11 |
| Nr 2 | Loek van Wely | 2692 | Portret 12 |
| Nr 1 | Anish Giri | 2714 | Portret 13 |
