De Telegraaf schaakrubriek 11 februari 2012
Hans Böhm
Yifan Hou en Judit Polgar
Soms zaaien de feiten twijfel tussen je vaste overtuigingen. Sinds 1990 is Judit Polgar, ze was toen veertien jaar, de beste en meest talentvolle schaakster en ik dacht dat ze dat nog steeds is, twintig jaar en een man en twee kinderen later. Maar onlangs speelde Judit tegen de Chinese wereldkampioene Yifan Hou en ze verloor! Maar dat niet alleen, Hou won het gehele sterk bezette Open Toernooi op Gibraltar, dat enigszins samenviel met Tata. Hou is pas zeventien en ze versloeg enkele top-30 spelers (dus boven de elite 2700 ELO-grens): Alexei Sjirov, Viktor Laznicka en Zoltan Almasi. De vergelijking van Yifan en Polgar ligt voor de hand, twee vrouwen die historisch goed presteren. Een paar maanden geleden vroeg Judit me via de mail of ik nog wat informatie had over haar glorieuze doorbraak in 1989, toen ze als klein meisje in het OHRA-toernooi niet alleen de schaakwereld imponeerde. Ze is een boek aan het schrijven en wilde haar geheugen opfrissen. Ik zocht in mijn eigen archief en ging naar het Max Euwe Centrum in Amsterdam en vond veel materiaal. ‘Polgaritus’ en ‘Polgarmania’ kopten de kranten, tekeningen, mooie foto’s met Ma Polgar op de achtergrond in het publiek, veel randverhalen. Er kwam zo veel publiek dat slechts het aantal dat de toernooizaal verliet, weer werd toegelaten van de lange rijd wachtenden. ‘Achter je naam stond (W) in de spelerslijst want het was zeer ongewoon dat een vrouw meespeelde tussen de grootmeesters’, schreef ik Judit, “toen je in de laatste ronde verloor en je koppositie kwijtraakte huilden alle kranten’. Over twintig jaar wil Yifan wellicht ook haar prestatie op Gibraltar nog eens beschrijven. De eindstand aan de kop spreekt voor zichzelf, de eerste 23 spelers zijn grootmeesters: 1.Hou, Short 8/10 3.Adams, Mamedyarov, Bolagan, Sutovsky 7,5 7-23 onder andere Polgar, Almasi, Howell, Saskirian, Movsesian, Svidler, Fridman, Jussupov 7.
Groot was de belangstelling voor de partij tussen de sterkste schaaksters op aarde.
Y. Hou – J. Polgar, Siciliaans.
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pc6 5.Pc3 a6 6.Le2 Pge7 7.Lf4 Pg6 8.Pxc6 bxc6 9.Ld6 Lxd6 10.Dxd6 De7 11.O-O-O Dxd6 12.Txd6 Ke7 13.Thd1 Pf4 14.Lf3
Wit heeft het rustig opgezet, de stelling is in evenwicht. Td6 kan zijn positie niet handhaven, alhoewel op dit moment 14…Pd5? nog niet dreigt vanwege 15.exd5 Kxd6 16.dxc6+ Kc7 17.cxd7 Lb7 18.Lxb7 Kxb7 19.Pe4.
14…Tb8 15.T6d2 g5 16.Pa4 d5 17.g3 Pg6 18.Te1 Kf6 19.Lh5 Tb4 20.Pc3
zwart heeft vorderingen gemaakt. Een normale zet zou nu 20…a5 zijn om veld a6 voor de loper vrij te maken. Tevens voorkomt dat de tactische dreiging 21.exd5 cxd5 22.Txd5 exd5 23.Pxd5+ omdat de toren gedekt staat. Zwart heeft ook nuttige wachtzetten als 20…Kg7 om de koning uit de schaakjes te halen. Maar Judit wil actief zijn, zoals altijd, en dat wordt mooi afgestraft.
20…d4? 21.e5+!
Een mooie vondst die veld e4 vrijmaakt voor het paard. Vanaf hier staat wit goed. Ze moest ook wel want 21.Pe2 c5 22.c3 Tc4 geeft zwart het actieve spel waar ze op uit was.
21… Pxe5 22. Pe4+ Ke7 23. Pxg5 h6?
Dat gebeurt zo vaak, een foute zet na een mindere zet. Zwart kon nog vechten met 23…f6 24.Pe4 Td8 25.b3 Tb5.
Wederom profiteert Hou ten volle van een kleine tactische combinatie die in de stelling zit. Daar is ze scherp in, zoals wel vaker bij de jeugd, zoals Judit vroeger.
24.Pxe6! Lxe6
Waarna wit een gezonde pion voor komt en de techniek vervolgens vlekkeloos uitvoert. Maar het was al treurig. Na 24…Kxe6 25.f4 f6 26.b3 heeft wit vele positionele dreigingen. Pion d4 is zwak en 26…Td8 27.c3 werkt niet, evenmin als 26…Kf5 27.fxe5 fxe5 28.Tf2+ Ke6 29.Lf7+ Kd6 30.Lc4 en de zwarte stelling stort in.
25.Txe5 Td8 26.f4 Tb5 27.Tde2 Kf6 28.Lf3 c5 29.a4 Tb4 30.Txc5 Txa4 31.b3 Tb4 32.Le4 Lg4 33.Te1 Td6 34.Ld3 Ld7 35.Tee5 Le6 36.Kd2 Tbb6 37.Ta5 Tbc6 38.Ta4 Tb6 39.Te4 Lf5 40.Texd4 Te6 41.Lc4 Tec6 42.Ta5 Lc8 43.Ld3 Le6 44.Td8 Lc8 45.Tad5 Le6 46.Th5 Kg7 47.f5!
Zwart geeft op want er gaat materiaal verloren na 47…Lc8 48.f6+ Kxf6 49.Txc8. Judit Polgar moest voor het eerst in haar carrière de koning omleggen tegen een vrouw. Dit was een historische overwinning van de regerend wereldkampioene Yifan Hou. Een tweekamp om de wereldtitel tussen deze twee zou interessant zijn.
