Gespot 39: Rare capriolen voor het binnenhalen van een meesternorm
Bij het grasduinen in schaakboeken, het doorbladeren van schaaktijdschriften, het surfen op het internet, het bekijken van schaakfilmpjes valt het oog wel eens op interessante stellingen, bijzondere voorvallen, geniale zetten en grappige blunders. In deze rubriek wil ik u die graag voorleggen.
Bent u ook iets tegengekomen? Laat het ons weten.
Onlangs liep ik de Amsterdamse meester Leon Pliester (zie foto Dimitri Reinderman) tweemaal tegen het lijf. In de jaren tachtig en negentig zagen we elkaar regelmatig, daarna zijn we elkaar een tijd uit het oog verloren. We hebben destijds samen nog aan een boek over het Nimzo-Indisch gewerkt. Pliester was daarvoor benaderd door Uitgeverij Het Spectrum en omdat hij wist dat ik die opening met zwart speelde, benaderde hij mij om hieraan mee te werken. Door omstandigheden heb ik de bijdrage aan dat boek beperkt moeten houden. Tijdens de wedstrijden BSG-Stukkenjagers en in de gezamenlijke slotronde van de Meesterklasse in Rosmalen ontmoetten we elkaar weer eens. In Bussum schrok ik een beetje van de hernieuwde kennismaking. De traditionele snor was verdwenen en ik zag direct aan zijn verschijning dat hij met fysieke problemen kampte, hetgeen hij in een kort gesprekje dat we voerden, ook bevestigde. Het weerhield hem er niet van om een fantastische partij tegen een van de talenten in ons team, Anne Haast, te winnen.
Toen we elkaar de tweede maal – ditmaal in Rosmalen- zagen, sprak hij me aan op de artikelen die ik voor Schaaksite schrijf. Ik had hem in Bussum gezegd dat ik in een aantal columns bijzondere belevenissen van schakers die in Europa waren uitgezworven aan het optekenen was. Een overzicht treft u hier aan. Omdat Pliester ook heel wat keertjes met mij is meegereden naar het buitenland, vroeg ik hem schertsend of hij ook een keer de hoofdrol in een dergelijk verhaal wilde opeisen. Bescheiden als hij is, liet hij weten dat hij niet zo direct nodig achtte. Maar hij herinnerde zich wel een bijzondere partij waarin toevallig ook een IM-norm op het spel stond. Hij moest in de laatste ronde winnen van een jeugdig talent met een hogere rating. Het werd een knotsgekke partij, met een bizarre materiaalverhouding, een vreselijke tijdnoodscramble, compleet met minorpromotie. En Pliester won ook nog, wat wil je nog meer! Ik heb deze opmerkelijke partij maar eens geanalyseerd. De Schaakinformator, waarin Pliester annotaties had gemaakt, heb ik er niet bij gebruikt.
Saeed, Saeed Ahmed – Pliester, Leon, Amsterdam 1982.
1. d4 d5 2. c4 e6 3. Pc3 c6 4. Pf3 dxc4 5. a4 Lb4 6. e3 b5
De beroemde (beruchte?) Noteboomvariant. Zwart geeft weldra het loperpaar en het centrum op om twee verbonden vrijpionnen op de damevleugel te creëren.
7. Ld2 a5 8. axb5 Lxc3 9. Lxc3 cxb5 10. b3 Lb7 11. bxc4 b4 12. Lb2 Pf6
Dit is een belangrijke uitgangsstelling.
13. Ld3 Pbd7 14. O-O O-O 15. Dc2 Dc7
16. Pe5
16. e4 e5 geeft een scherpe strijd te zien en ook 16. c5 is ook populair onder witspelers.
16… Pxe5
Zo slaat zwart het witte pionnencentrum uit elkaar, maar wel ten koste van zijn eigen koningsstelling.
17. dxe5 Pd7 18. Lxh7+ Kh8 19. Tfd1
19. Le4 a4 is nog bekend.
19… g6 20. Lxg6 fxg6 21. Dxg6 Pc5 22. Ld4 Pb3 23. Dxe6
23… Tg8
Wit heeft een gigantische pionnenfalanx, maar de trotse zwarte vrijpionnen op de damevleugel staan nog altijd op het bord en zullen later een factor van belang kunnen vormen. [In een partij Kubala-Moroz, 1997, volgde 23… Dg7]
24. f3
Het zal omstreeks dit moment zijn dat de zwartspeler al bijna door zijn tijd was en dat hij nu de blik op ‘oneindig’ moest zetten. In deze bizarre stelling waarin zwart – zoals in deze variant te doen gebruikelijk is – al zijn schepen achter zich verbrandt, mag hij niet meer aarzelen. Vandaar dat Pliester nu voor de volgende voortzetting koos.
24… a4
Pliester gaat voor de scherpste voortzetting, maar hij gokt misschien teveel nu. [Logischer lijkt mij 24… Dg7 25. Ta2 waarna de kansen waarschijnlijk in evenwicht zijn, hoe vreemd dat ook lijkt.] [Het is duidelijk dat 24… Pxa1?? faalt op 25. Dh6+ Dh7 26. e6+]
25. Lb2 a3
Die loper op b2 moest onmiddellijk aan de tand gevoeld worden, want anders zou de hierboven aangegeven wending weer direct winnen voor wit. Een en ander betekent dat zwart nu de dame moet geven…
26. Td7 Dxd7 27. Dxd7 axb2 28. Tb1 Ta1
Zwart heeft een reusachtige dreiging gecreëerd, maar voorlopig is het woord aan wit. Aangezien de zwarte koning geen bescherming geniet, heeft de dame vrij spel.
29. Dh3+ Kg7 30. Dg4+ Kf8 31. Df5+ Ke8 32. Kf2
Hij gaat het proberen en objectief gezien lijkt dat ook een juiste beslissing. Maar praktisch gezien, pakt dat heel anders uit… [Wit kan nu remise forceren met 32. De6+ Kf8 33. Df6+]
32… Txb1 33. Dxb1 Pc5
De dame staat nu even passief en belangrijker: pion b2 is vooralsnog taboe.
34. Kf1
[34. Dxb2?? Pd3+]
34… Pa4
Uiteraard wil zwart die voorste pion graag behouden.
35. e6
Daarmee laat wit meer zwarte stukken toe tot het strijdtoneel. [Een betere zet is 35. Dc2 waarna zwart het nog steeds kan gaan proberen met 35… Kd8!?]
35… La6 36. Kg1
Wit speelt met vuur. [Op dit moment moest hij 36. De4! spelen. De dame keert terug naar een actief veld en het ziet er niet naar uit dat zwart aanspraak op de overwinning mag maken.]
36… Lxc4
37. Dd1??
Vlak voor de tijdcontrole probeert wit een flauw trucje. Hij dreigt Dd7+ gevolgd door Df7 mat. Misschien ingegeven door de omstandigheid dat de tegenstander in extreme tijdnood verkeerde. Maar Pliester stond er toen om bekend dat hij niet alleen in netelige situaties het hoofd koel kon houden, maar ook dat hij zijn zetten heel snel op het bord kon uitvoeren. [Nu springt vooral 37. Df5 in het oog, een zet die er trouwens ook in de vorige varianten inzat.]
37… Pc5!
Uitstekend gespeeld! Niet alleen pareert hij de dreiging, maar tegelijkertijd ontstaan er nu onpareerbare dreigingen rondom zwarts vrijpion op b2.
38. Dc2 Pd3
De dame wordt zo ‘buiten de deur’ gehouden en tevens maakt zwart zich op om de vrijpion te laten promoveren.
39. Da4+
Noodgedwongen gaat de witte dame opnieuw op avontuur, maar ditmaal kan de zwarte koning wel ontsnappen uit de regen van schaakjes.
39… Kf8 40. e7+ Kg7
De tijdcontrole is gehaald, ik weet alleen niet of Pliester zich daarvan bewust was.
41. e8P+
Een minorpromotie zou dan de redding moet brengen. Niets is minder waar: zwart laat het paard voor wat het is en hij brengt zijn koning in veiligheid.
41… Kh8!
Hierna is het gemakkelijk. [Ook 41… Txe8 zou winnen, maar dan moet zwart behoorlijk veel uitrekenen. Ik geef een voorbeeldvariant van hoe zwart uit de schaakjes zou kunnen lopen: 42. Dd7+ Kf6 43. Dd4+ Te5 44. Dd6+ Te6 45. Df8+ Ke5 46. Db8+ Kd5 47. Da8+ Kd6 48. Dd8+ Kc6 49. Dc8+ Kb5 50. Db7+ Ka4 51. Da7+ Kb3]
42. Dd1 La2 0-1
Dit fragment via de viewer:
Wederom een leuk en interessant verhaal!
In de PGN zit een fout, ik denk door een bug. In het bestand staat 2x een ë; het stuk hiertussen staat niet in de PGN.
Ik heb deze fout al eerder gemeld op de website, maar mij werd verzekerd dat het niet aan de ë lag. Toch lijkt me dat de meest waarschijnlijke oorzaak.
Ik denk inderdaad dat je gelijk heb. Het ziet er naar uit de viewer moeilijkheden heeft met accenten en trema’s.
Bedankt, Herman, voor je aandacht aan mijn partij. Overigens haalde ik met deze partij niet alleen mijn derde norm binnen, maar tevens de meestertitel. Voor mijn laatste 10 zetten had ik nog maar één minuut, en ik wist dat ik na mijn 40ste zet de tijdcontrole had gehaald. Er viel na het binnenhalen van het punt zoveel spanning van mij af dat ik de mensen om mij heen begont te feliciteren. Ik wist dat er bij dit soort gelegenhedem gefeliciteerd moest worden, maar het hoe, waarom en wie was ik in alle consternatie even kwijt.
Tevens blijkt uit je stukje eens te meer dat je weinig waarde hecht aan nieuwtjes, want dat ik geen snor meer heb is al 13 jaar oud nieuws. Verder zie ik er inderdaad niet zo gezond meer uit, en dat komt door de PSC: primaire scleroserende cholangitis, een leverkwaal die niets met alcohol te maken heeft (vandaar: primair- dat betekent: we snappen het ook niet.). Eén partij kan ik nog uitstekend spelen, en wellicht ook nog een weekendtoernooi, maar als het langer wordt, vrees ik dat het te vermoeiend zal zijn. Tenzij ik een levertransplantatie krijg -ik sta op de wachtlijst maar acuut is dit nog niet.
Ik vertel dit om de mensen te motiveren een donorcodicil in te vullen. Het leuke in dit geval is dat u postuum toch nog meester wordt -althans één van uw organen. Verder dient u dan wel een gevaarlijk en heroïsch leven te leiden. Maar zeg nu zelf, een veilig leventje voor de tv is toch ook niks. En samen met uw lever kunnen we nog tot grote hoogte stijgen.
Maar verder wens ik jullie allen het allerbeste
Leon, mooie openhartige reactie. Dat feliciteren vind ik erg grappig.
Volgens mij was dit ook de eerste partij in de serie ‘Leon Pliester – kindermoordenaar’. Daarover heb ik een keer geschreven, volgens mij op Schakers.Info, maar ik kan het verhaal niet meer vinden. Terwijl het wel mijn gewoonte is al mijn artikelen te bewaren. Voorzichtige gok: daarna volgde er een Polgar en ofwel Spoelman, ofwel Rothuis.
Om precies te zijn: de reputatie kindermoordenaar te zijn heb ik te danken aan Jan Joost Lindner, die toen voor de Volkskrant schreef. Ik won toen achtereenvolgens van Zsuzsa Polgar en Jeroen Piket. Spoelman wist een slecht eindspel nog net remise te houden, maar van Rothuis heb ik inderdaad gewonnen. Verder gewonnen van o.a. Reinderman en Van den Doel. Het slachtoffer dat het het verst heeft geschopt is Grischuk, maar die was toen nog maar 8 jaar oud. Tegenwoordig lukt het wat minder goed tegen de jeugd. Ik word oud, zij worden beter of beide.
Ik ben benieuwd wat ik klaarspeel met een lever van een jong talent. Ik hoop dan niet dat ik dan mezelf naar het leven sta.