De Bossche promotiezet
De Bossche promotiezet
En de Paul Keres-methode
Als beide spelers nog maar enkele seconden bedenktijd hebben en de wedstrijdleider de partij noteert, plaatst een speler van HMC Calder 2 zijn dame onvoldoende recht op het veld. De partij gaat snel verder. Vervolgens plaatst dezelfde speler een pion op het promotieveld, vervangt die niet door een dame en brengt de klok van de speler van Paul Keres in beweging. De speler van HMC Calder 2 heeft geen idee of hij de tussentijdse tijdcontrole zal halen. De speler van Paul Keres zet de klokken stil en roept de tussenkomst in van de wedstrijdleider. De wedstrijdleider reconstrueert de partij. De speler van Paul Keres claimt:
– hinderen tegenstander
– voordeel van de reconstructie doordat de speler van HMC Calder 2 nu weet hoeveel zetten hij heeft gedaan
– daarom tijdstraf, en verlies van de partij.
Overzicht van aantekeningen:
- Paul Keres – HMC Calder 2
- Waar gaat dit over?
- De Paul Keres-methode
- Een onduidelijke promotiezet op een Rapidtoernooi
- Het stramien van de Paul Keres-methode
- Een onbehoorlijke promotiezet
- De Paul Keres-methode bij de pion op het promotieveld
- Increment
- De behandeling van het bezwaarschrift
- U bent aan zet
1. Paul Keres – HMC Calder 2
Competitieleider KNSB
Paul Keres – HMC Calder 2
12 april 2012
Beslissing:
‘Paul Keres I heeft bezwaar aangetekend tegen de beslissing van de wedstrijdleider om de partij aan het derde bord voort te zetten na promotie van een witte pion.
Ik heb kennis genomen van:
Het bezwaar van de betreffende speler van Paul Keres.
Een verklaring van de door de KNSB aangestelde onafhankelijke arbiter.
De feiten
De partij bevind zich in de fase van tijdnood, beide spelers noteren niet meer. Op enig moment voert de witspeler de zet b7-b8 uit. Hij verwijdert de pion, maar voltooit de zet niet door er een stuk voor in de plaats te zetten. Wel drukt hij de klok in. De zwartspeler zet de klok stil en roept de hulp van de arbiter in. Tevens is er enige verwarring over het veld dat door de witte dame wordt bezet. Staat de dame op e2, of staat de dame op e1 is de vraag.
De arbiter besluit met de spelers om te reconstrueren. Zodoende kan de juiste plaats van de dame worden vastgesteld.
Tijdens de reconstructie blijkt dat de witte dame op e2 hoort te staan. Tevens blijkt dat de niet voltooide zet van wit, zijn 40e zet betreft.
De arbiter stelt het volgende vast: De witte dame staat op e2 – wit promoveert en krijgt een dame op het promotieveld, zwart staat dan schaak. – Zwart krijgt 2 minuten extra tijd – De partij dient vanaf dit punt te worden hervat.
De speler van Paul Keres vindt het gezien de dan op het bord te bereiken stelling niet zinvol meer de partij te hervatten, de tijdnoodspanning is weg, en wit kan het in enkele zetten uitspelen naar schaakmat.
Het protest
De speler van Paul Keres protesteert tegen de gang van zaken. De witspeler heeft met zijn actie het verloop van de partij zeer ernstig gehinderd. De witspeler ondervindt voordeel van de reconstructie, aangezien nu duidelijk is dat hij de 40e zet tijdig zal voltooien. (nadat hij min of meer een tweede kans heeft gekregen om zijn zet te voltooien.)
Daarnaast pleit de speler van Paul Keres voor een andere strafmaat, in plaats van de zwartspeler te compenseren, zou de witspeler moeten worden bestraft door tijd in mindering te brengen resulterend in tijdsoverschrijding, of door de partij voor de witspeler verloren te verklaren.
Overwegingen
Het gaat in deze zaak om twee kwesties; enerzijds moet bepaald worden op welk veld de witte dame nu eigenlijk staat, anderzijds moet bepaald worden welke strafmaat van toepassing is op de niet correct uitgevoerde promotie.
Om het juiste veld van de witte dame te bepalen is het goed om te kijken wat artikel 7.5 hier over vermeldt:
7.5 Wanneer gedurende een partij blijkt dat de stukken niet meer op hun juiste velden staan, moet de stelling worden teruggebracht tot de stelling voor de onregelmatigheid. Als de stelling onmiddellijk voor de onregelmatigheid niet met zekerheid kan worden vastgesteld, moet de partij worden voortgezet vanuit de laatste vast te stellen stelling voor de onregelmatigheid. De klokken moeten worden bijgesteld overeenkomstig artikel 6.13. De partij moet dan worden voortgezet vanuit deze herstelde stelling.
De stelling moet worden teruggebracht tot de stelling voor de onregelmatigheid, mits vast te stellen. Die stelling is middels reconstructie vast te stellen en zo is gebeurd. Vanuit de herstelde stelling moet de partij worden voortgezet.
Dan de niet voltooide promotie en de daarbij behorende strafmaat:
7.4 a. Als tijdens een partij blijkt dat er een onreglementaire zet is voltooid, waaronder ook begrepen wordt het slaan van de koning van de tegenstander of het niet voldoen aan alle eisen aangaande promotie, moet de stelling teruggebracht worden naar de stelling onmiddellijk voorafgaand aan de onregelmatigheid. Als deze niet kan worden bepaald, moet de partij voortgezet worden vanuit de laatste vast te stellen stelling voor de onregelmatigheid. De klokken moeten worden bijgesteld overeenkomstig artikel 6.13. De artikelen 4.3 en 4.6 zijn van toepassing op de zet die de onreglementaire zet vervangt. De partij moet dan worden voortgezet vanuit deze herstelde stelling.
b. Na de in artikel 7.4a beschreven handeling moet de arbiter bij de eerste twee onreglementaire zetten van een speler, in beide gevallen twee minuten extra tijd aan zijn tegenstander geven; bij een derde onreglementaire zet van dezelfde speler moet de arbiter de partij voor hem verloren verklaren. De partij is echter remise als de stelling zodanig is dat de tegenstander niet mat kan zetten door welke reeks van reglementaire zetten dan ook.
Ook hieruit blijkt dat de stelling moet worden teruggebracht tot de stelling voor de onregelmatigheid, mits vast te stellen. Dat is met de reconstructie inmiddels al gebeurd.
Daarna moet de arbiter twee minuten extra aan de tegenstander geven. De arbiter heeft in deze situatie geen keuze in strafmaat, de straf is reglementair vastgesteld.
Besluit
Ik handhaaf de beslissingen van de arbiter.
De partij blijft verloren voor de speler van Paul Keres en de uitslag van de wedstrijd Paul Keres – HMC Calder blijft daarmee 5,5 – 4,5 in het voordeel van Paul Keres.
Hoogachtend,
KNSB-competitieleider’
2. Waar gaat dit over?
De beslissing van de competitieleider blinkt niet uit in helderheid. Wie is wit, wie is zwart? Waarom is het zo’n probleem? Uitsluitend door de websites van de verenigingen te raadplegen wordt begrijpelijk wat er aan de hand is. Om dat te begrijpen is het altijd prettig de partij er bij te nemen, en daarbij de belangrijkste momenten te markeren.
Wit: een speler van HMC Calder 2 (2177)
Zwart: een speler van Paul Keres (2399)
KNSB-competitie, eerste klasse B
Utrecht, 11 februari 2012
1. Pf3 Pf6 2. c4 b6 3. g3 Lb7 4. Lg2 g6 5. 0-0 Lg7 6. Pc3 c5 7. d4 cxd4 8. Dxd4 d6 9. Le3 Pbd7 10. Tfd1 Tc8 11. Tac1 Pc5 12. Lh3 Pe6 13. Dh4 h6 14. Lxe6 fxe6 15. Pe5! g5 16. Dh3 Kf8 17. Pg6+ Kf7 18. Pxh8+ Dxh8 19. Pb5 Dh7 20. f3 g4 21. Df1 gxf3 22. exf3 h5 23. Pxa7 Ta8 24. Lxb6 h4 25. gxh4 Pd7 26. c5 Pxb6 27. cxb6 Tg8 28. Kh1 Dxh4 29. Pc6 Lh6 30. Tc4 Lf4 31. De2 La6 32. Tdd4 Lxc4 33. Txc4 Le3 34. Tg4 Txg4 35. Dxe3 Dh3 36. De2
(Later zal blijken dat het onduidelijk is waar de witte dame staat: op e2 of e1?)
36. … Tf4 37. b7 Txf3 38. Pd8+ Kf8 39. Pxe6+ Ke8
40. b7-b8.
Website Paul Keres:
‘Bij zwart was het in het vroege middenspel goed fout gegaan en had voor een schijn van tegenspel een kwaliteit gegeven. In tijdnood kwam hij aardig terug, maar miste één zetje, waarna een vijandelijke pion tijdig kon doorlopen. De 40ste zet bereikte het ding de overkant, maar er werd alleen ‘dame’ gezegd zonder dat er een stuk voor in de plaats kwam en de klok ingedrukt werd. Omdat beiden nog een paar seconden hadden, moest de arbiter erbij komen die onder raadpleging van boekjes besloot dat zwartspeler er twee minuten bij kreeg, waartegen in protest gegaan is.’
Het gaat er dus om dat beide spelers in vliegende tijdnood waren, de vlaggen op vallen stonden, zij de partij niet noteerden en dus niet wisten hoeveel zetten er waren gedaan. De witspeler profiteert van zijn eigen onvolledige zet, en van het stilzetten van de procedure. Kan dat zomaar? De onvrede van de zwartspeler is dan ook begrijpelijk.
Website HMC Calder:
‘Overigens heeft mijn tegenstander nog een of ander kansloos protest ingediend. Te dom en te irritant om hier nog verder op in te gaan.’
3. De Paul Keres-methode
Paul Keres (1916-1975) behoorde tot een van de vijf.
Door het overlijden van Aljechin op 25 maart 1946 is er in die tijd geen regerend wereldkampioen. Ook het schaakspel kan niet zonder een kampioen. Daarom organiseert de FIDE in Den Haag (eerste helft) en Moskou (tweede helft) in 1948 een toernooi om het wereldkampioenschap waaraan de sterkste spelers van de wereld deelnemen. De deelnemers zijn: Botwinnik (Sovjet Unie en later wereldkampioen 1948-1957, 1958-1960, 1961-1963), Euwe (Nederland en wereldkampioen 1935-1937), Keres (Estland), Reshevsky (Verenigde Staten) en Smyslow (Sovjet Unie en later wereldkampioen 1957-1958).
Botwinnik wint het kampioenschap en wordt wereldkampioen, Keres tweede. Sommigen menen dat Keres opzettelijk verloor van Botwinnik. In de eerste plaats zien zij zwakke zetten in de partijen van Keres – Botwinnik. In de tweede plaats beweren zij dat Stalin daartoe opdracht zou hebben gegeven aan Keres. Echter, het bewijs voor het laatste ontbreekt. Wat er ook verder van zij, naar Keres is de Paul Keres-methode genoemd.
Die methode houdt in dat als een speler een onduidelijk zet doet, de tegenstander vliegensvlug de klok van de speler weer indrukt en zegt: ‘Tegenstander, wil je recht zetten in je eigen tijd!’ Deze methode is toegestaan. Een klassieker uit het schaakrecht:
Wit: Paul Keres
Zwart: Pal Benko
Kandidaten Toernooi Curaçao
9 juni 1962
Jan Timman, Curaçao 1962
Zwart is zo nerveus, dat hij bij het uitvoeren van 38. … Lc5+ enkele stukken van het bord gooit. Wit drukt onmiddellijk de klok in om zwart te dwingen de stukken in zijn eigen tijd weer op te zetten. Die heeft geen tijd genoeg meer en zijn vlag valt. In een remisestelling, want wit kan aan eeuwig schaak niet ontkomen.
Benko is zo kwaad over het gedrag van Keres, dat hij zweert hem in de laatste partij te zullen verslaan. Dat gebeurt. Het kost Keres de eerste plaats en misschien wel de wereldtitel. Die gaat uiteindelijk naar Petrosjan. ‘Het trof me dat dit dus de manier is hoe hier mee om te gaan,’ aldus Timman.
De Paul Keres-methode is dus een methode die een appel doet op de eigen verantwoordelijkheid van de speler. En zo hoort het ook, voor elk wissewasje moet niet papa wedstrijdleider worden geroepen. Spelers kunnen ook zelf hun broek wel ophouden, en als ze dat niet kunnen, moeten ze het maar leren.
Enkele voorbeelden van de Paul Keres-methode bij een promotiezet.
Wit: Friso Nijboer (2510)
Zwart: Dimitri Reinderman (2440)
Nederlandse Kampioenschappen 1995
Amsterdam, 11 juni 1995
Derde ronde
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 Pc6 6. Pdb5 d6 7. Lf4 e5 8. Lg5 a6 9. Pa3 b5 10. Lxf6 gxf6 11. Pd5 f5 12. Ld3 Le6 13. 0-0 Lxd5 14. exd5 Pe7 15. c3 Dc8 16. c4 e4 17. Le2 Bg7 18. cxb5 0-0 19. Tc1 Db7 20. bxa6 Dxb2 21. Tc7 Dxa3 22. Txe7 Dxa2 23. Lb5 Db2 24. Tb7 f4 25. Dh5 Df6 26. De2 De5 27. Te1 f5 28. Lc6 Dd4 29. Td1 Df6 30. Td7 Tac8 31. a7 f3 32. gxf3 Dh4 33. f4 Dxf4 34. Dh5 Kh8 35. a8
Reinderman: ‘Volgens het toernooiboek gebeurde er dit: Friso speelt a8 en drukt de klok in. Cor Roet was bij een ander bord maar ‘ontdekt de overtreding even later’ (dat kan toch niet heel veel seconden geweest zijn, lijkt mij DR). Hij probeert de klok stil te zetten om een dame te pakken, maar drukt de klok van Nijboer in. Friso ziet dat, drukt zijn klok in, ik doe snel Txa8, druk zijn klok in, zijn vlag valt. Roet verklaart de partij gewonnen voor mij.
Friso heeft een protest ingediend en de commissie van beroep heeft flink wat tijd nodig gehad om dat protest af te wijzen. Belangrijkste overwegingen: Friso zat in eerste instantie fout door mijn klok in te drukken, en wat de wedstrijdleider deed (de klok van Friso indrukken) was niet tegen de regels. Het hielp me wel enorm dat toernooi, want ik scoorde daarna een grootmeesternorm en werd derde,’ aldus Reinderman.
Eerste FIDE Wereldkampioenschap
Knock out 1997
Groningen 1997 (9 dec tot 30 dec)
Lausanne 1998 (2 jan tot 9 jan)
Wit: Vladimir Akopian (2660)
Zwart: Thomas Luther (2525)
Groningen, 13 december 1997
Tweede ronde
1. c4 c5 2. Pf3 Pf6 3. g3 g6 4. Lg2 Lg7 5. 0-0 0-0 6. d4 cxd4 7. Pxd4 Pc6 8. Pc3 d6 9. Pc2 h5 10. Lg5 Le6 11. b3 h4 12. gxh4 Ph5 13. De1 Da5 14.Pd5 Lxd5 15. cxd5 Lxa1 16. Dxa1 Pb8 17. Pe3 f6 18. Pc4 Dd8 19. Ld2 Pd7 20. f4 f5 21. e4 Pdf6 22. e5 dxe5 23. Dxe5 b5 24. Pa5 Db6+ 25. Kh1 Pg4 26. De1 Tae8 27. Pc6 Kh7 28. h3 Pgf6 29. Kh2 Dc7 30. La5 Dd7 31. Pe5 Dc8 32. Lb4 Pe4 33. De3 Dc2 34. Tc1 Dxa2 35. Tc7 Tg8 36. Txa7 Db1 37. d6 Phg3 38. d7 Ta8
Stelling na 38. … Ta8
Beide spelers zijn in grote tijdnood. Op dat moment doet wit 39. d7-d8, laat de pion op d8 staan en brengt de klok van zwart in beweging. Daarop brengt zwart onmiddellijk de klok van wit in beweging. Direct grijpt de toekijkende scheidsrechter eigenmachtig in en zet de klokken stil. Twee scheidsrechters zijn vervolgens vier minuten bezig om de kwestie te regelen. De hoofdscheidsrechter kent beide spelers extra bedenktijd toe. De partij vervolgt:
39. d8=D Tgxd8 40. Db6 Tg8 41. Txe7+ Kh6 42. Db7 Th8 43. Pf7+ Kh5 44. Pxh8 Pf1+ 45. Lxf1 Ta2+ 46. Kg1 Kxh4 47. Txe4 Dxe4 48. Dh7+ Kg3 49. Dxg6+ Kxf4+ 50. Ld2+ 1-0. Luther ligt er uit, en Akopian gaat naar de derde ronde.
In Oakham School, Rutland, Leicesterhire, vindt van 11 tot 19 april 2000 het Oakham GM plaats. Deelnemers zijn: Chris Ward, Danny Gormally, Neil McDonald, Colin McNab, Irina Krush, Jacob Aagaard, Nick Pert, Yochanan Afek, Patrick Hummel en Alan Norris.
Wit: Jacob Aagaard (IM Denemarken)
Zwart: Alan Norris
Oakham Millennium Masters tournooi
13 februari 2000
De pion van Norris staat op het promotieveld, en Norris kondigt aan: ‘Dame’. Hij plaatst geen dame op het veld, en houdt deze in zijn hand. Hij brengt de klok van Aagaard in beweging. Onmiddellijk brengt de Deen de klok van de tegenstander weer in beweging en zegt iets in de zin van: ‘Make your own moves’ (maak je zet af). De toekijkende arbiter Richard Furness, een van de meest vooraanstaande Engelse schaakorganisators en tevens internationaal arbiter die grote invloed heeft op de totstandkoming van de FIDE-regels, grijpt niet in. Hij vindt het namelijk een goede aanpak van wit.
Het kan ook anders. Wellicht kende in het volgende voorbeeld Svidler de Paul Keres-methode niet.
Wit: Magnus Carlsen (2801)
Zwart: Peter Svidler (2754)
Wereldkampioenschap snelschaak 2009
Moskou, 17 november 2009
1. e4 c5 2. Pf3 e6 3. b3 a6 4. Lb2 d5 5. exd5 exd5 6. d4 Pf6 7. Le2 Pc6 8. 0-0 cxd4 9. Pxd4 Lc5 10. Pxc6 bxc6 11. c4 0-0 12. cxd5 cxd5 13. Lf3 Le6 14. Pc3 Tc8 15. Tc1 d4 16. Pe2 d3
17. Lxf6 dxe2 18. Lxd8
18. … exd1=D Op youtube is op 4.20 te zien dat de zwarte pion de dame slaat, en dat de pion op d1 blijft staan. Wit slaat pion. 19. Tfxd1 Lxf2+ 20. Kxf2 Txc1 21. Txc1 Txd8 22. Ke3 g5 23. Tc5 h6 24. Lb7 Tb8 25. Lxa6 Ta8 26. Tc6 Ld5 27. Txh6 Kg7 28. Td6 Lxg2 29. a4 f5 30. a5 Th8 31. Ld3 f4+ 32. Kd4 f3 33. Tg6+ Kf7 34. Txg5 Td8+ 35. Td5 Txd5+ 36. Kxd5 f2+ 37. Kd6
37. … f1=D Op youtube is op 7.04 te zien dat zwart een dame pakt, deze plaatst op f1 en de pion op f2 wegneemt. 38. Lxf1 Lxf1 39. b4 Ke8 40. h4 Be2 41. Kc7 Ke7 42. Kb6 Kd7 43. b5 Kc8 44. Kc5 Kb7 45. b6 Lf3 46. Kd4 Ka6 47. Ke3 1-0
Een dieptepunt in de schaakwereld, als voorbeeld van hoe het niet moet. Wit: Miguel Najdorf, zwart: Hans Ree, Hoogovens Schaaktoernooi 1971, hoofdarbiter: Constant Orbaan.
De schaakrechtklucht
|
|
4. Een onduidelijke promotiezet op een Rapidtoernooi
Een illustratie wat de gevolgen zijn als een pion op het promotieveld niet wordt vervangen.
Wit: A
Zwart: B
Een regionaal Rapidtoernooi in Engeland 1999-2000
Stelling, waarbij wit aan zet is.
De witspeler A geeft als uitslag door dat hij de partij heeft gewonnen. Na verloop van tijd wordt de indeling voor de volgende ronde bekend gemaakt. De zwartspeler B heeft een bye, en ziet dat hij op het toernooi nog maar een halve punt heeft gescoord. Hij gaat naar de wedstrijdleiding en zegt dat hij twee remisepartijen heeft gemaakt. De leiding ontdekt dat bij B staat genoteerd dat hij zijn laatste partij had verloren, maar B stelt dat die was geëindigd in remise wegens pat.
De wedstrijdleider gaat op onderzoek uit en hoort A en B in elkaars aanwezigheid. A bevestigt dat hij de partij heeft gewonnen, B ontkent en stelt dat de partij is geëindigd in pat. De verklaringen:
A: ‘In de gegeven stelling plaatste ik mijn pion van b7 naar b8 en verklaarde dat ik het stuk promoveerde in een paard. Ik verving de pion door een paard, riep schaak, en schudde de uitgestoken hand van de tegenstander.’
B: ‘A speelde de pion op van b7 naar b8, zei niets, verving ook niet zijn pion. Ik zei: Helaas, dat is pat.’ En we schudden elkaar de hand.’
A was niet van zijn stuk te krijgen en bleef verklaren dat hij een paard op het promotieveld had geplaatst. B was op zijn beurt ook onvermurwbaar. A had niet gehoord de verklaring van B over ‘pat’ en B had niet gehoord dat A had gezegd ‘schaak’ of de verklaring van een minorpromotie in een paard. Kennelijk waren er geen omstanders geweest, vandaar dat er geen getuigen waren.
Hoe dan ook er moet een beslissing worden genomen, of er was een minorpromotie geweest, of niet: een dame was pat, een paard was mat. Ook het opnieuw laten vertellen wat er volgens de spelers is gebeurd, levert niets nieuws op. Wel vindt de leiding het opvallend dat A nadrukkelijk verklaart dat de pion een paard is, en niet duidelijk verklaart dat hij een paard op het promotieveld heeft geplaatst.
Indien beide spelers doof waren geweest, was het van wezenlijk belang geweest dat een paard op het promotieveld had gestaan. Verklaringen kunnen namelijk verkeerd worden begrepen, of verkeerd worden geuit.
De leiding baseert haar beslissing op de eindstelling. Indien het paard op het bord was geplaatst, was het duidelijk mat geweest en was dat voor B overduidelijk geweest zodat hij dat feit niet had kunnen missen, waarbij het er niet toe doet wat de spelers hebben gezegd ‘schaak’, ‘mat’ of ‘pat’. Vandaar dat de leiding ervan uitgaat dat het paard waarschijnlijk niet op het bord was geplaatst, maar dat er een pion op het bord was gebleven, wat wellicht de oorzaak is van het misverstand.
De wedstrijdleiding beslist dat de partij remise is, en dat tegen haar beslissing bezwaar open staat. A tekent geen bezwaar aan.
5. Het stramien van de Paul Keres-methode
Het stramien van de Paul Keres-methode ziet er als volgt uit. De eerste stap is artikel 7.3 van de FIDE-regels. Dat luidt:
7.3 Als door toedoen van een speler een of meer stukken niet op de juiste plaats staan, dan moet hij de stelling in zijn eigen tijd herstellen. Indien noodzakelijk moet de speler of zijn tegenstander de klokken stilzetten en om de assistentie van de arbiter vragen. De arbiter kan de speler die de stukken van hun juiste plaats bracht bestraffen.
De eerste stap: door toedoen van een speler staat een stuk niet op de juiste plaats.
De tweede stap: de speler moet de stelling in zijn eigen tijd herstellen.
Dat deed dus Paul Keres. Hij bracht vliegensvlug de klok van Pal Benko in beweging. Als de tweede stap geen oplossing brengt dan de derde stap toepassen.
De derde stap is eventueel de tussenkomst inroepen van de wedstrijdleider. Het criterium daartoe is ‘de noodzaak’. Zie voor het vervolg artikel 7.4 en 7.5, zoals de competitieleider die heeft vermeld in de zaak Paul Keres – HMC Calder 2. En zie aantekening 6 in ‘Een aandoenlijk amateuristische beslissing’. Het voorval op het Corustoernooi op 28 januari 2009 tussen Teimoer Radjabov en Jan Smeets.
|
|
Schematisch weergegeven:
De gebeurtenis op de 36ste zet
De speler van HMC Calder 2 plaatst zijn dame onduidelijk op e2/e1 en brengt de klok van de speler van Paul Keres in beweging. Nu kan zwart drie dingen doen:
of 1. hij hanteert de ‘press back methode’ en brengt onmiddellijk de klok van wit in beweging
of 2. hij drukt de pauzeknop in om de tussenkomst van de scheidsrechter in te roepen
of 3. hij speelt gewoon verder.
De speler van Paul Keres kiest het laatste en speelt gewoon verder.
Vervolgens kan wit drie dingen doen:
of 1. onder het uitspreken van ‘j’adoube’ zet hij zijn dame duidelijk op e2
of 2. hij drukt de pauzeknop in om de tussenkomst van de scheidsrechter in te roepen
of 3. hij speelt gewoon verder.
De speler van HMC Calder 2 kiest het laatste en speelt gewoon verder.
Welnu, als de spelers blijven doorspelen met een dame op e2/e1, komt de speler van Paul Keres wel erg laat als hij die kwestie pas aan de orde stelt op de 40ste zet. Dat had hij wel eerder mogen doen.
6. Een onbehoorlijke promotiezet
Laten we wel wezen het is onbehoorlijk van de speler van HMC Calder 2 om een pion op het promotieveld te laten staan en daarna de klok van de speler van Paul Keres in beweging te zetten. Hij doet dat om op deze wijze tijd te besparen, want de speler heeft nog maar enkele seconden bedenktijd en bovendien weet hij niet hoeveel zetten hij nog moet doen voor de tussentijdse tijdcontrole. Echt, dit gedrag is onbehoorlijk. En de speler van Paul Keres heeft groot gelijk dit gedrag bij uiterste tijdnood niet te accepteren.
De speler van HMC Calder 2 had in de eerste plaats een dame op het veld moeten plaatsen. Indien hij in de haast een omgekeerde toren op het veld had geplaatst had ik dat in de tweede plaats ook goed gevonden – hoewel er nogal wat arbiters zijn die dat de grootste doodszonde vinden die er bestaat.
Beide situaties doen zich niet voor. Rijst de vraag hoe de speler van Paul Keres daarop moet reageren.
7. De Paul Keres-methode bij de pion op het promotieveld
Op de 40ste zet
Wit plaatst zijn pion op b8 en brengt de klok van zwart in beweging. Nu kan zwart kiezen uit drie varianten:
of 1. hij hanteert de ‘press back methode’ en brengt onmiddellijk de klok van wit in beweging
of 2. hij drukt de pauzeknop in om de tussenkomst van de scheidsrechter in te roepen
of 3. hij speelt gewoon verder.
Zwart kiest voor het tweede: hij roept de tussenkomst in van de wedstrijdleider.
Een speler kan dus kiezen.
In het eerste geval ontvangt hij geen twee minuten extra bedenktijd, en vermindert de bedenktijd van de speler van HMC Calder 2. In het tweede geval ontvangt hij wel twee minuten extra bedenktijd. Het hangt er dus van af welke variant het gunstigst is voor de speler.
In het geval van Paul Keres – HMC Calder 2 was dat de eerste variant. Dan had de speler van Paul Keres de tegenstander door de vlag kunnen jagen. Echter, de speler koos voor de verkeerde variant. Hij ontving een bonus van twee minuten, maar daar had hij niets aan.
Het is niet aan de competitieleider om de foute keuze van de Paul Keres speler te corrigeren. De speler is daarvoor zelf verantwoordelijk. Eigen schuld, dikke bult. Had hij maar beter moeten kiezen. Hij kan niet voor beide varianten kiezen. En dat is in feite wat de speler van Paul Keres wel wilde. Hoewel hij koos voor de tweede variant eiste hij de voordelen van de eerste variant op. Dat kan niet.
8. Increment
Indien met een increment wordt gespeeld, wordt de speler beloond met een onvolledige promotiezet. Als de tegenstander de klok van de speler weer in beweging brengt, ontvangt die extra bedenktijd. Dit laat zien dat de gedachte van de speler van Paul Keres op zich zo gek nog niet was.
9. De behandeling van het bezwaarschrift
Uit de beslissing van de competitieleider blijkt dat de speler van Paul Keres bezwaar heeft aangetekend. Dat kan niet. Daarover een volgend artikel.
Ook is merkwaardig dat de competitieleider de zienswijze niet heeft ingewonnen van HMC Calder 2.
Tot slot, twee maanden studeren op een bezwaarschrift is extreem lang. Als de competitieleider van de KNSB op het bezwaarschrift van 11 februari pas beslist op 12 april kan men niet anders concluderen dan dat het schaakrecht ingewikkeld is. Zie de volgende aantekening.
10. U bent aan zet
Om de gedachten te bepalen, wat beslist u in de volgende gevallen?
Het eerste voorval heeft zich voorgedaan in Engeland in 1999.
Uit een Engels schaakblad: Het is in de praktijk algemeen gebruik om een pion op het promotieveld te plaatsen en dan de klok in gang te brengen van de tegenstander, zonder eerst de pion in een ander stuk te veranderen. Indien de scheidsrechter aanwezig is, of indien een speler direct bezwaar aantekent, is er geen probleem. Maar wat gebeurt er als de partij verder gaat en het omstreden stuk nog steeds op het bord staat?
Vergelijk de volgende stelling die voorkwam tijdens een clubwedstrijd op een universiteit met David Moskovic als zwart bij tijdnood. Ze gebruiken digitale klokken.
Wit heeft ongeveer 4 seconden bedenktijd en zwart 1. De feiten staan niet ter discussie. De partij vervolgt 1. h7-h8 Te3-d7+ 2. Kg7-f7 (?) Kd3¬-d4 (?) 3. h8xd4 (?) en wit doet niets tot zijn vlag valt. Na afloop legt wit uit dat hij niet wist hoe de digitale klokken stil te zetten.
Wat beslist u? En hoeveel tijd heeft het u gekost om het antwoord te geven?
Het tweede voorval is dichter bij huis.
NBSB rapid kampioenschap 2010
Tijdens het NBSB rapid kampioenschap 2010 kondigt de hoofdscheidsrechter in zijn openingstoespraak aan dat een speler zijn tussenkomst moet inroepen wanneer een tegenstander een ongeoorloofde zet doet. In dat geval ontvangt de betrokken speler twee extra minuten bedenktijd.
Op dat kampioenschap valt tijdens een tijdnood de vlag van een speler die de promotiezet a2-a1 doet. Hij zet geen nieuw stuk in, en brengt direct de klok van de tegenstander in beweging. Die tegenstander heeft op dat moment nog één seconde bedenktijd. Daarop valt ook zijn vlag. Beide vlaggen zijn dus gevallen. De digitale klok geeft aan dat de vlag van de speler als eerste is gevallen.
De scheidsrechter wiens tussenkomst is ingeroepen ziet dat op het promotieveld een pion staan die niet is vervangen door een ander stuk. De promotiezet was dus niet voltooid, zodat een claim voor extra bedenktijd gerechtvaardigd lijkt te zijn. De scheidsrechter verklaart de partij remise, omdat beide vlaggen zijn gevallen.
In deze zaak spelen de volgende kwesties:
– is het niet volledig uitvoeren van de promotiezet een ongeoorloofde zet?
– de vlagval bij de digitale klok.
Tot slot
Zo ziet men maar weer hoe belangrijk het is het schaakrecht goed te kennen en dat direct te kunnen toepassen. Het leidt ontegenzeggelijk tot meer overwinningen. Op zaterdag 29 september ontvangen in Den Haag de deelnemers aan het NK Bedrijvenschaak een boekje van vijfendertig beroemde scheidsrechterlijke zaken. Schakers moeten die voorbeelden kennen. Stel dus een team samen, doe mee aan dat kampioenschap, het is het gezelligste van Nederland. En nog gratis ook: koffie, thee, lunch, borrel, alles wordt aangeboden.
Ik heb zelf wel eens gewonnen (tegen Nijboer) omdat die promoveerde tot pion, ik zijn klok indrukte, en hij vervolgens door zijn vlag ging.
Maar lees ook www.chessvibes.com/columns/to-protest-or-not-to-protest vanaf ‘The second incident I had in next game’. De meeste arbiters durven geen nul te geven, helaas, tenzij zwart op wit in de regels staat dat het moet.
Dimitri,
Met dank. Ik heb je partij met je opmerkingen opgenomen onder aantekening 3.