Schaakrubrieken 23 juni 2012
Schaaksite.nl is een site voor iedere geïnteresseerde in het schaken.
Daarom mag aandacht voor de schaakrubrieken in de landelijke bladen niet ontbreken.
Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Alexander Morozevitsj – Luke McShane, Tal Memorial Moskou 2012
1. d4 d5 2. c4 c6 3. Pf3 Pf6 4. Pc3 a6 Dit zetje was al in de mode en nu nog meer, sinds Anand het in zijn laatste WK-match speelde. 5. e3 b5 6. b3 Lg4 7. h3 Lxf3 8. gxf3 Pbd7 9. Lg2 e6 10. Ld2 Le7 11. f4 0-0 12. 0-0 Een veilige zet was 12. c5, maar daarna wordt het erg moeilijk om nog iets te ondernemen. 12…bxc4 13. bxc4 Pb6 14. c5 Pc4 15. Le1 Onder het motto dat de slechtste loper sterker is dan het beste paard. 15…Kh8 Zwart staat mooi en begint met deze zet aan een koningsaanval. 16. Pe2 Tg8 17. Pg3 g5 18. Df3 g4 19. hxg4 Pxg4 20. Tc1 Hij denkt aan een kwaliteitsoffer op c4. 20…Df8 21. Lh3 Wit moet oppassen. Als hij hier met 21. Txc4 de kwaliteit offert, wint zwart met 21…Dh6. 21…Pf6 Agressiever lijkt 21…f5, maar dan offert wit met 22. Txc4 dxc4 23. Dxc6 onder gunstige omstandigheden. 22. Kh2 Tb8 23. e4 Voorzichtiger was 23. Lc3. 23…Txg3 Want nu is het zwart die een sterk kwaliteitsoffer kan brengen. 24. fxg3 dxe4 25. Dc3 Pb2 26. Tb1 Pd5 27. Dd2 Pc4 28. Txb8 Dxb8 29. De2 Pce3 30. Th1 Lf6 31. Lg2 Zwart heeft steeds het initiatief gehad, maar de strijd zou nog open zijn als wit nu zijn d-pion had gedekt met 31. Lc3. 31…Lxd4 32. Lxe4 Dit verliest meteen, maar wit was er al slecht aan toe. Een mooie computervariant, veel te moeilijk voor een mens in tijdnood, begint met 32. Dd2 Pg4+ 33. Kh3 Df8 34. Dxd4+ Kg8 35. Kxg4 f5+ en zwart wint hier.
32…Pxf4 Deze harde klap moet Morozevitsj overzien hebben. 33. gxf4.
Er zit niets anders op. 33…Dxf4+ 34. Lg3 Dxe4. Het is uit. Zwart heeft drie pionnen voor de kwaliteit en beslissende aanval. 35. Te1 Df5 36. Ld6 Dit maakt het zo mogelijk nog erger voor wit, want zijn loper wordt van de verdediging afgesneden. 36…Pg4+ 37. Kg2 Pe3+ 38. Kh2 e5 39. Tg1 Df4+ 40. Kh3 Dh6+ Wit gaf op. Na 41. Kg3 Pf5+ zou hij snel mat gaan.
In het ideale schaaktoernooi is een van de deelnemers duidelijk de sterkste, staat na elke ronde iemand anders bovenaan en is een korte remise een uitzondering. Het Michai1 Tal memorial in Moskou was dat ideale toernooi. De Engelsman Mcshane eindigde na een nederlaag ín de laatste ronde tegen Magnus Carlsen op de negende plaats. Als de uitslag andersom was geweest, zou McShane het toernooi hebben gewonnen.
De zege ging nu naar zijn tegenstander, die als enige van de tien deelnemers ongeslagen bleef. Het ís en blijft verbluffend wat Carlsen presteert, In de afgelopen drie jaar heeft hij elf toernooien van de hoogste categorie gewonnen. Met een voorsprong van 21 ratingpunten op Aronian zai hij op 1 juli de wereldrang1ijst aanvoeren.
Acht ronden lang speelde Carlsen in de schaduw van anderen.
Eerst trok Alexander Morozevitsj alle aandacht. Na vijf ronden had de publiekslieveling vier punten en leek de strijd om de eerste plaats beslist. In de volgende ronden richtte Morozevitsj zich zelf met drie achtereenvolgende nederlagen te gronde, zoals alleen hij dat kan.Daarna leek Fabiano Caruana voorbestemd voor het eerst een toernooi van de hoogste categorie te winnen. De Italiaan was met een tussensprint van 3,5 uit 4 naar de eerste plaats geklommen en had op de laatste dag aan remise genoeg voor minimaal een gedeelde eindzege. Hij mocht niet zo zíjn. In de slotpartij tegen Aronian lukte het Caruana niet de openingsproblemen op te lossen. En dan was er nog de wonderlijke Luke McShane, die als amateur onder de professionals het toernooi begon met twee nederlagen maar gaandeweg steeds beter op dreef raakte en na overwinningen op Kramnik en Morozevitsj zowaar de eerste plaats in het vizier kreeg. Helaas voor hem en zijn grote schare Engelse fans bleef de gedroomde bekroning in de vörm van een zege op Carlsen uit. In feite kwam Mcshane er niet aan te pas:
McShane-Carlsen
Moskou 2012
1.e4 e5 2. Pf3 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5. 0-0 Le7 6. Lxc6 dxc6 7. d3 Pd7 8 b3 0-0 9.Lb2 f6 10. Pc3 Te8
Carlsen vertelde onlangs dat hij zich had verdiept in de partijen van de topspelers uit het verleden. Het is mogelijk dat hij daarbij ook het oeuvre van de grote Paul Keres heeft bestudeerd. Lubosh Kavalek merkte in de Internetkrant Huffington Post op dat Carlsen dezelfde modelstrategie kiest als Keres in 1959 in een partijtegen de Zwitser Max Blau. Het paard is via veld f8 op weg naar e6.
11. Kh1 Pf8 12. Pe2 c5 13. Ph4 Pe6 14. Pf5
Sterker is 14. f4 Pxf4 15. Pxf4 exf4 16. .Txf4, waarna 16 … g5? 17. Pf5 gxf4?? niet gaat wegens 18. Dg4+ en mat. Met 16 Ld6 T7.
Tf2 Le5 houdt zwart de stelling in balans.
14 … Lf8 15. Pe3 Pd4 16. f4 Le6 17. fxes fxe5 18. Pglg619. c3
Op den duur onvermijdelijk. Na 19. Pf3 was Carlsen van plan verder te gaan met 19 … Lh6 20.Pc4 Lg4.
19…Pc6 20.Pf3 Lg7 21.De1 a5!
In de partij Blau-Keres ging het min of meer net zo. Zwarts a-pion zal de witte damesvleugel ernstig verzwakken. Carlsen vertelde dat hij geen moment had nagedacht over 21. Dxd3? 22. Td1 Db5 (22 … Dxe4? 23. Pg5 kost de dame) 23. Pd5, waarna wit mooi spel heeft.
22.Td1 a4 23.bxa4 Txa4 24. a3 Tf8 25.Lc1 Ta8 . •
Zwarts voordeel is duidelijk. Zijn stel1ing heefgeen zwakke plekken en de witte pionnen op a3 en d3 hebben permanente bescherming nodig.
26. Dg3 Lb3 27.Tde1?
Te snel legt wit zich neer bij materiaalverlies. Na 27. Td2 Lh6 28. De1 Le6 29. Td1 kan hij vechten.
27 … Dxd3 28.Pg4 Le6 29.Ph6+ Kh8 30. Dh4
30 … Lf6!
Hiermee slaat zwart de aanval af. Na 31. Pg5? volgt 31 … Lxg5 32. Txf8+ Txf8 en zwart dreigt mat in twee.
31. Lg5 Lxg5 32. Dxg5 Kg7 33. Dc1 Tf4 34. Td1
Alleen met 34. Pg5 Dd6 35. Txf4 exf4 36. Td1 De5 37. Pxe6+ Dxe6 38. Dxf4 kon wit nog tegenstand bieden, 34 … Dc4 35.Tfe1 Taf8 36.Pg5 Lc8 37. g3 Tf2 38.Pf5+ gxf5 39.Ph3 Te2 40. Dg5+ Kh8.
Wit geeft op.
Tal herdenkingstoernooi
Het supersterke toernooi te Moskou ter herinnering aan ex-wereldkampioen Michael Tal is uiteindelijk toch gewonnen door de nummer één van de wereld: Magnus Carlsen uit Noorwegen. Hij won slechts twee partijen maar verloor niets en dat was net voldoende voor de ongedeeld eerste plaats. In de slotronde verloor de Italiaan Fabiano Caruana van de Armeniër Levon Aronian maar hij mag zeer tevreden zijn met het eindresultaat. Kijken we naar wat interessante momenten.
F. Caruana – V. Kramnik, ronde 8
Zwart staat een pion achter maar heeft als compensatie centraal spel. Hij had misschien tot de volgende noodgreep moeten overgaan om de remise dichterbij te brengen: 39…Txa3+!? 40.Kxa3 Kc4 41.Td1 dxc3 42.Tc1 Pe3 43.Pd6+ Kd3 44.Kb3 Kd2 45.Tg1 c2 46.Pe4+ Kd3 en het lijkt alsof de c2-pion voldoende tegenwicht biedt aan het witte spel.
Maar Kramnik blunderde hier met
39…Pe3? 40.Txe3
en gaf gelijk op.
A. Morosevich – L. McShane, ronde 8
Wit heeft een probleem, de zwarte stukken staan gevaarlijk dicht bij de koning. Er dreigt van alles en dus pakt wit een pionnetje terug en opent de lijnen naar de zwarte koning. Logisch maar erg fout.
32.Lxe4? Pxf4!
En plotseling staat zwart in plaats van kansrijk, gewonnen.
33.gxf4 Dxf4+ 34.Lg3 Dxe4 35.Te1 Df5 36.Ld6 Pg4+ 37.Kg2 Pe3+ 38.Kh2 e5 39.Tg1 Df4+ 40.Kh3 Dh6+
en wit gaf op, na 41.Kg3 Pf5+ 42.Kg2 Dg6+ gaat er nog meer materiaal verloren.
T. Radjabov – M. Carlsen, ronde 5
Carlsen is goed in melken, hij blijft ook in gelijke stellingen doorspelen en weet dan altijd ergens iets te creëren. Zo ook in deze partij waar zwart vanuit het niets een concreet voordeel heeft bereikt. Er volgt een verdere vereenvoudiging zonder dat de zwarte druk ophoudt.
52…Ld5! 53.Lxd5 d3+ 54.Kd2 Kxd5 55.Ke3 Tg6 56.Ta5+ Ke6 57.Ke4 Tg4+ 58.Kf3 Tf4+ 59.Ke3 Tf1
en wit gaf op want de zwarte toren komt op e2 waarna de resterende technische afwerking makkelijk wordt.
Op dit hoge niveau levert het melken natuurlijk niet altijd resultaat op.
M. Carlsen – E. Tomashevsky, ronde 8.
Wit heeft er alles aan gedaan om de strijd gaande te houden maar hij komt er niet door. Het is mooi te zien hoe Carlsen het blijft proberen.
64.e5!? fxe5 65.f6 gxf6 66.h5
Met twee pionnen voor kan zwart nog makkelijk in de fout gaan: 66…e4 67.Ld2 c3 68.Lxc3 e3 69.Lxf6! e2 70.Lc3 Kf8 71.Lb4 Ke8 72.Kxh6 en wit heeft goede winstkansen. Daarom doet Tomashevsky het anders, hij geeft beide pionnen terug en activeert zijn koning:
66…f5! 67.Kxf5 Kf7 68.Lb4 e4! 69.Kxe4 Ke6 70.Kd4 Pf6 71.Kxc4 Pxh5 72.Kc5 Pf6 73.Kc6 Pd7 74.Le1 h5 75.Lg3 Pf8 76.Kb7 h4 77.Lh2 Kd5 78.Kxa6 Kc6 79.Ka7 Pd7 80.a6 Pc5 81.Lf4 h3 82.Lg3 Kb5 83.Lh2 Kc6 84.Lg3 Kb5
en nu er helemaal niets meer te verzinnen is, eindelijk remise gegeven.
Slotstand Tal memorial toernooi, negen ronden.
1.Carlsen 5,5 2.Caruana, Radjabov 5 4.Aronian, Grichuk, Morosevich, Kramnik 4,5 8.McShane, Nakamura 4 10.Tomashevsky 3,5
Het Victoriaanse tijdperk
Iedereen heeft er een bepaalde voorstelling bij al naar gelang eigen opvattingen over kolonialisme, seksuele schijnheiligheid, uitbuiting van de arbeiders, de boeken van Charles Dickens, Sherlock Holmes, enz. Koningin Victoria trad aan in 1837 en overleed in 1901, dus Elizabeth moet nog even volhouden wil ze recordhoudster worden. In dat tijdperk werd natuurlijk ook geschaakt en Tim Harding heeft een lijvig, maar prachtig boek daarover geschreven waarin hij tien toppers behandelt: Evans, Staunton, Löwenthal, Bird, Skipworth, Steinitz, Blackburne, Zukertort, Burn en Gunsberg. Zo’n eminent standaardwerk kan natuurlijk alleen afkomstig zijn van McFarland Publications (ISBN 978-0-7864-6568-2). Met veel details over het leven van de heren wanneer ze niet schaakten, zo vele foto’s van alle vrouwen van Gunsberg die de Eerste Wereldoorlog nog meemaakte, bij de echte Victorianen zijn het meestal tekeningen. En passant geeft het boek ook veel informatie over het Victoriaanse tijdperk zelf, maar de schaakliefhebber zal uiteraard het meest genieten van de talrijke fraaie partijen uit een tijdperk waarin de top van de schaakwereld (want die zien we aan het werk) nog niet volgestopt zat met openingskennis uit encyclopedieën en computers en ook graag riskante aanvalsstellingen op het bord bracht met alle risico’s van dien. Een nieuw hoogtepunt in het assortiment van McFarland. De bijzondere Wilhelm Steinitz, in 1836 in Praag geboren, was de wereldkampioen aan het eind van het tijdperk. Maar spelers als Zukertort en de excentrieke Blackburne deden weinig voor hem onder. Hier een partij tussen de twee sterren (de titel grootmeester bestond nog niet, die kwam van Tsaar Nicolaas II) uit een toernooi in Londen in 1876. Het Schots was ook toen al populair, zoals alle open spelen ( 1.e4 ), zo ook hier : Blackburne- Zukertort 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.d4 exd4 4.Pxd4 Pf6
Wordt ook nu nog vaak verkozen boven 4..Lc5. 5. Pxc6 bxc6 6. Ld3 d5 7. De2 Le7 8. Pc3 0-0 9. 0-0 Te8 10. e5 Lg4 11. Dd2 Pd7 12.f4 Pc5 13.f5 Pxd3 14.cxd g6 (anders komt h3) 15.f6 Lf8 16. Dg5 Dd7 17.Tf4 Lf5 18.d4 c5 19. Th4
Een echte 19e eeuwse aanvalspartij van wit maar zwart vindt een goede tegenzet: 19..Ld3 20. Dg3 (na Txh7 zou Df5 komen met matdreiging ) cxd4 21. Txd4 Lc4 22. Th4 (Hier had wit 22.b3 moeten spelen bv Lc5 23. Le3! Lxd4 24. Lxd4 La6 25. Dh4 met kansrijk spel voor wit ) 22..Df5 23. Lf4 d4 24. Pa4 Lb5 25.b3 Lax4 26.bxa4 Tb8 27. Te1 Tb1 28. Lc1 Lb4 29. Tf1 Dxf1+ 30. Kxf1 Txc1+ 31. Ke2 Txe5+ 32. Dxe5 Te1+ 33.Kd3 Txe5 34. Kxd4 Ld6 en zwart won na nog wat vruchteloze zetten van wit. Een bijzonder figuur in het boek is ook dominee Arthur Bolland Skipworth als representant van het grote legioen van Victoriaanse dominees aan het schaakbord en we herhalen nog maar eens: kom daar nou eens om (zie het ND-schaaktoernooi). Ook over zijn huwelijksperikelen de nodige details, zie je niet vaak in een schaakboek. Probleem 2378 is een driezet van Bouma. Wit : Ka5, De2, Te3, Lf3. Zwart: Ka7, Tb8, Lc8. En de sleutelzet van 2376 was 1. La5.
De mooiste dood voor een schaker
In 1933 nam de 66-jarige Adolf Olland, 24 jaar eerder de eerste officiële kampioen van Nederland, tot ieders verrassing weer eens aan het kampioenschap deel. In de achtste ronde speelde hij tegen outsider Hamming. Hij stond gewonnen, oogde fris, maar zakte opeens in elkaar. Dood. De 24-jarige Eduard Spanjaard had sinds kort de schaakrubriek in het Utrechts Nieuwsblad en schreef: “De voorlaatste wedstrijd van den wedstrijd om het kampioenschap van Nederland werd op tragische wijze onderbroken, doordat de veteraan Dr. Olland plotseling achter het schaakbord overleed aan hartverlamming, terwijl hij op winst stond.” Niet iedere journalist zou het onbelangrijke feit hebben vermeld dat Olland gewonnen stond, maar Spanjaard vond het mooi en zei dat later tegen bevriende schakers en zijn vrouw. Als hij ooit zou sterven, zou hij willen dat dat achter het schaakbord was, in gewonnen stelling.
Olland, een van de oprichters van de schaakclub Utrecht, is een belangrijk personage in het jubileumboek van die club. Dat boek verscheen eind vorig jaar onder de titel Qui perd gagne! Dat is Frans voor: wie verliest, wint. De club bestond 125 jaar en had bij het eeuwfeest ook een goed boek uitgegeven, maar besloot dat te actualiseren. Sommige clubs beschrijven bij een nieuw boek alleen de toegevoegde jaren: BSG in 2011 over de laatste twintig jaar, En Passant in 2010 over de laatste vijftien jaar. De Utrechters Robert Beekman en Peter de Jong deden het anders. Zij hadden na het vorige boek zoveel aanvullingen gevonden, dat ze besloten opnieuw de hele geschiedenis te beschrijven. Een voorbeeld dat de diepgang illustreert: een hoogtepunt in de Utrechtse schaakgeschiedenis was het PAM-toernooi in 1961, met vijf grootmeesters. Sponsor was multinational SHV, dat met PAM een benzinemerk had. Na afloop zei SHV tevreden te zijn over de publiciteit, maar dat die toch te weinig waarde voor zijn geld bood. In 2004 ging Beekman naar het hoofdkantoor van SHV om de archieven in te zien. Daar zag hij tot zijn ontzetting de werkelijke conclusie van de directie. “Niemand interesseert zich voor het toernooi. Niemand begrijpt er iets van. Niemand in Nederland is het opgevallen. Behalve een paar luttele schakers.” Wie niet alleen de bekende schaakarchieven onderzoekt, maar ook voor zo’n detail een bedrijfsarchief benadert, kan als schaakhistoricus niet genoeg geprezen worden.
Ook Spanjaard komt veel in het boek voor. Hij was schaakjournalist en een van de beste advocaten van Utrecht. Twee partijfragmenten van hem zijn in diverse boekjes te vinden.
Plukker-Spanjaard
Spanjaard is pas zeventien jaar, een uitwedstrijd tegen VAS in Amsterdam is zijn eerste competitiewedstrijd voor Utrecht 1. Zwart staat veel beter, maar wat is zijn winstplan?
37…Kh7! 38.Df2 Kh6 39.Ta4 Kh5 40.Ta2
Hier had wit 40.Ta1 moeten spelen, waarna Spanjaard met 40…Tg5 had willen vervolgen om wit in tempodwang te krijgen. Wits Ta1 moet namelijk zowel Tg1 kunnen spelen als a5 beschermen.
40…Txg3! 41.Txg3 Kh4 42.Tb2 Dxg3 43.Dxg3 Txg3 44.Txb7 Tg2 45.Kh1 f2 46.Tf7 Kg3
Wit geeft het op.
Donner-Spanjaard
Veenendaal 1961
Zwart staat een loper achter en kan opgeven. Maar dat doet hij niet, want wit kan nog een fout maken. En dat doet hij.
42.Tha7? Th1+! 43 Kxh1 Kg3
Hier sprak Donner een van zijn vele beroemde zinnen uit: “Ja Eduard, zulke dingen gebeuren.” Wit geeft het op.
Het is 7 mei 1981. De jonge Spanjaard is een oude man geworden, maar nog steeds een sterke clubschaker. Voor de interne competitie speelt hij tegen André Schenk. Op het bord gaat alles naar wens, maar hij heeft nog maar een paar seconden voor vier zetten. Dan zakt hij opeens ineen. Iedereen schrikt, er wordt een ambulance gebeld en Spanjaard wordt afgevoerd. Al snel komt het telefoontje. In het ziekenhuis is geconstateerd dat hij al in de speelzaal moet zijn overleden. Aan voorzitter Henk Versnel de zware taak de echtgenote te bellen. Aan de andere kant van de lijn valt het even stil. Dan vraagt de weduwe: “Stond hij gewonnen?” Versnel is verbijsterd over die vraag, maar herpakt zich, loopt naar het bord en overlegt met clubgenoten. Dan loopt hij terug naar de telefoon: “Ja, uw man stond gewonnen.”
Qui perd gagne! is niet alleen een van de mooiste, maar ook historisch een van de grondigste jubileumboeken die de laatste jaren zijn verschenen. Het is nog voor 25 euro te bestellen via www.schaakclubutrecht.nl.
|
Zwart aan zet, wat brengt redding?
|
Wit aan zet, welke zet geeft winnend voordeel?
|
|
McShane – Carlsen |
Slotstand |
Magnus Carlsen won het Tal Memorial Toernooi wat deze maand in Moskou is gehouden. Tien topgrootmeesters vochten om de eerste plaats. Het was een zeer spannend schaaktoernooi. In de voorlaatste ronde had bijna iedere grootmeester nog kans op een ereplaats. Winnaar werd de nummer 1 van de wereld, Magnus Carlsen met 5,5 punten uit negen wedstrijden. Op de tweede en derde plaats de jeugdige Caruana en Radjabov beide met 5 punten.
Carlsen speelde een mooie partij in de slotronde.
L. McShane – M. Carlsen
1.e4 e5 2. Pf4 Pc6 3. Lb5 a6 4. La4 Pf6 5.0-0 Le7 6. Lxc6 dxc6 7.d3 (McShane bedient zich van een passieve opzet in deze Spaanse opening.) 7 … Pd7 8.b3 0-0 9. Lb2 f6 10. Pc3 Te8 11. Kh1 Pf8 12. Pe2 c5 13. Ph4 Pe6 14. Pf5 Lf8 15. Pe3 Pd4 (Dat was Carlsen bedoeling. Een mooi paard op d4 in het kamp van wit.) 16.f4 (McShane wil iets bereiken op de koningsvleugel.) 16. … Le6 17.fxe5 fxe5 18. Pg1 g6 19.c3 (Het nadeel van dit verjagen van het paard is dat wit zwakke pionnen krijgt.) 19 … Pc6 (Dit is een prachtig veld voor het zwarte paard.) 20. Pf3 Lg7 21. De1 (Zie diagram. McShane hoopte na 21. De1 op 21… Dxd3, waarop 22. Td1 Db5 of 22. …Dxe4 met 23. Pg5! door wit gewonnen kan worden.) 21. ….a5! (Carlsen slaat toe met deze succesvolle actie op de damevleugel.) 22. Td1 a4 23.bxa4? (23. c4 moet iets beter zijn.) 23… Txa4 24.a3 (Wit is er positioneel slecht aan toe.) 24…Tf8 25.Lc1 Ta8 26. Dg3 Lb3 27. Tde1 (Geeft zonder compensatie een pion weg. Het alternatief 27. Td2 Lh6 28. De1 vond McShane niet prettig.) 27…. Dxd3 28. Pg4 Le6 29. Ph6+?! Kh8 30. Dh4 Lf6 31. Lg5 Lxg5 32. Dxg5 Kg7 (Beter is 32. …Tf4) 33. Dc1 Tf4 34. Td1? (McShane mist een kans om terug te vechten: 34. Pg5 Dd6 35 Txf4 exf4 36 Td1 De5 37. Pxe6 + Dxe6. 38 Dxf4, wit heeft een pion terug, maar zwart blijft wel beter staan.) 34 … Dc4! 35. Tfe1 Taf8 36. Pg5(Dit is nu te laat.) 36. …Lc8 37.g3 Tf2 38. Pf5+ gxf5 39. Ph3 Te2 40. Dg5 + Kh8 en wit gaf op. 0-1
