Oude doos (25): Het Olympiadewonder van 1988

Nederland werd in de afgelopen weken zesde op de Olympiade, een van de beste prestaties in de geschiedenis. Vorige keer schreef ik in deze rubriek dat we ook een keer tweede waren geworden, in 1976. Dat was met het superkwartet Timman, Sosonko, Donner en Ree, met Kuijpers en Ligterink als invallers. Opzienbarender was echter de derde plaats in 1988 in Thessaloniki.

Onze wereldtopper Jan Timman was er niet bij, die bereidde zich voor op zijn WK-kandidatenmatch tegen Lajos Portisch. De Hongaar was er nota bene wel bij en scoorde geweldig. Met John van der Wiel en Genna Sosonko had Nederland wel twee spelers die ook af en toe bij de eerste twintig van de wereld stonden. Maar van de negentienjarige Jeroen Piket, die dat jaar voor het eerst aan het Nederlands kampioenschap had meegedaan (derde plaats), was nog niet echt bekend waar hij internationaal stond. Paul van der Sterren was nog geen grootmeester en de invallers waren de verrassende Nederlands kampioen Rudy Douven plus Rini Kuijf, die een jaar later kampioen zou worden. Het zag er niet uit als een internationaal sterrenteam.

Duitsland verslagen

Grote favoriet, nou ja, eigenlijk al bij voorbaat winnaar was de Sovjet-Unie: Kasparov, Karpov, Joesoepov en Beljavski, met Ehlvest en Ivantsjoek als invallers. De nummer twee op rating was Engeland (Short, Speelman, Nunn, Chandler) en drie Hongarije (Portisch, Ribli, Sax, Pinter). Nederland was twaalfde op rating.

Anders dan dit jaar werd tegen de ‘zwakke’ ploegen in de eerste vijf ronden geen enkele individuele partij verloren. Wel in de zesde ronde, toen Nederland met 1,5-2,5 van IJsland verloor. In de achtste ronde volgden tegen Hongarije vier remises, waarmee duidelijk werd dat Nederland echt meedeed. In de tiende ronde volgde een ook psychologisch belangrijke zege op West-Duitsland, enkele maanden nadat onze voetballers op het EK die legendarische 2-1 zege hadden behaald. Albert Toby in het bondsblad: “Na de 2-1 in Hamburg wordt het nu zelfs 3-1, door overtuigende doelpunten van Van der Sterren en Kuijf. Rini speelt hetzelfde spelletje waarmee hij in de KNSB-competitie een ongehoorde 17,5 uit 18 heeft opgebouwd. De overwinning wordt in de bar gevierd, waar blijkt dat het Leidse trio ook schlagers op het repertoire heeft staan, getuige de dijenkletser: Alles hat ein Ende, nur eind Wurst hat zwei!”

Net zo sterk als de Sovjets

Een ronde later volgde een wonderlijke wedstrijd tegen de Sovjet-Unie, dat zonder Kasparov aantrad. Nog niet zo ver in de wedstrijd overtuigde teamleider Sosonko zowel Kasparov (!) als de Russische teamleider Makaritsjev ervan dat vier remises een goede afspiegeling vormden van de stellingen. Toby: “Als de Russen, verrijkt met dit inzicht, over de drempel worden getrokken en uiteindelijk akkoord gaan, is Sosonko er als de kippen bij om de klok bij Beljavski-Piket hoogstpersoonlijk stil te zetten. Ivantsjoek laat na afloop weten niet erg gelukkig te zijn met deze package deal, omdat hij in de slotstelling iets beter zou staan. Hij krijgt van Kasparov te horen dat hij dan maar niet de hele tijd zo had moeten lopen mopperen over zijn stelling.” Wat zou Pieter de Groot van deze gang van zaken vinden?

De historische uitslag:

Van der Wiel   - Karpov        ½ - ½



Sosonko        - Joesoepov     ½ - ½



Piket          - Beljavski     ½ - ½



Kuijf          - Ivantsjoek    ½ - ½

(Rini Kuijf, foto Wikipedia)

Ook tegen de Verenigde Staten werden vier remises gespeeld, van Zweden werd gewonnen en toen ging de laatste ronde in met deze stand. (De Olympiade werd beslist op bordpunten.)

Sovjet Unie     37



Engeland        33



USA             32



Nederland       32



Hongarije       32



Filippijnen     32

Donner keek mee

Tegenstander in de laatste ronde was Engeland, maar eerst gebeurde er iets anders. De dag ervoor was Hein Donner overleden. Arbiter Gligoric riep het Nederlandse team op het podium, herdacht Donner en vroeg om een minuut stilte. Toby in het bondsblad: “Groots tot in den dood – typisch Donner om op zo’n dag te midden van de verzamelde internationale schaakwereld herdacht te worden. Alsof hij het Nederlands surpriseteam vanuit den hoge nog even de ernst van de situatie wil doen inzien: verlies en wees verdoemd tot eeuwig geklungel. Of win, en onuitsprekelijke heerlijkheid valt jullie ten deel. Mijn opvoedkundige taak is volbracht. Neem nu plaats en droog die Engelsen af. Mijn zegen hebben jullie. Maar onderscheid moet er zijn – de ruimte in de schaakrubrieken is komende zaterdag voor mij en mij alleen.”

(Jeroen Piket, foto Wikipedia)

Brons

Sosonko speelde in acht zetten remise tegen Speelman, Piket versloeg Chandler, Van der Wiel tegen Short en Van der Sterren tegen Nunn misten beiden goede kansen maar speelden wel allebei remise. De 2,5-1,5 bleek genoeg voor een met Engeland gedeelde tweede plaats. Tweede op matchpunten, maar derde op weerstandspunten en dat telde. Brons, een geweldig resultaat voor dit team. Van der Wiel (+2 =9 -1) en Sosonko (tien remises) hielden de wereldtoppers van zich af, Van der Sterren scoorde goed met 7,5 uit 12 en de jonge Piket werd met 8 uit 11 topscorer. De invallers Kuijf (4,5 uit 6) en Douven (3 uit 5) deden het ook uitstekend.

Op papier was het niet het sterkste Nederlandse Olympiadeteam aller tijden. Maar met het resultaat heeft dit team geschiedenis geschreven.