Schaakrubrieken weekend 2 februari 2013
Schaaksite.nl is een site voor iedere geïnteresseerde in het schaken. Daarom mag aandacht voor de schaakrubrieken in de landelijke bladen niet ontbreken. Wekelijks publiceren of verwijzen wij naar deze schaakrubrieken. Wij streven naar publicatie op de woensdag na het verschijnen van de veelal zaterdagse schaakrubrieken.
| Hans Ree | Gert Ligterink | Hans Böhm | Bab Wilders | Johan Hut | Rini Kuijf | Henk Prins |
Magnus Carlsen, de nieuwe Lasker
Toen Magnus Carlsen in het Tata Steeltoernooi had gewonnen van Hikaru Nakamura, wees hij op een paar zwakke zetten van Nakamura in de opening, maar hij vond niet dat Nakamura daardoor verloren was komen te staan.
Hij zei: „Ik denk dat er in het algemeen een flinke marge voor fouten in de opening is.” Je kunt je wel wat permitteren, bedoelde hij.
Het was een frappant verschil met wat je meestal hoort van de topschakers, die vaak doen alsof ze kansloos waren als er thuis tijdens de voorbereiding een stofje op hun computerscherm was gevallen.
Peter Leko bijvoorbeeld, als die over zijn partijen praat, zegt hij meestal iets als: „Het was bijzonder interessant. Hij probeerde me met een ongewone zetvolgorde uit mijn openingsvoorbereiding te halen, maar juist daardoor kon ik hem verrassen.” Carlsen schaakt een volledige partij, dat is anders.
Levon Aronian eindigde anderhalve punt achter Carlsen, en Anand en Sergei Karjakin twee punten. Over die drie werd gezegd dat ze een goed toernooi hadden gespeeld, en dat was ook zo; ze wonnen ratingpunten. Wat moet je dan van Carlsen zeggen, die zo ver op hen voor bleef?
Wat maakt hem zo sterk? Er valt moeilijk de vinger op te leggen en vorige week maakte ik me er van af door over zijn lievelingskostje te schrijven. Er valt natuurlijk wel wat meer over op te merken. Judit Polgar zei vorig jaar: „Hij ziet nu eenmaal dingen die wij niet zien. Hij weet wat er over tien zetten gaat gebeuren.”
Carlsens openingsbehandeling lijkt vaak nonchalant, maar het doet hem weinig kwaad, want in 2012 verloor hij maar twee partijen met klassieke bedenktijd. In het eindspel is zowel zijn techniek als zijn geduld fabelachtig, maar wat doet hij in het middenspel? Een duidelijke stijl heeft hij niet en zijn partijen zijn zelden na te vertellen in een groot verhaal. Het zijn vaak opeenvolgingen van kleine schermutselingen, tactisch scherp en bijna altijd in dienst van een strategisch doel.
Soms lijkt het of hij maar wat doet, wat natuurlijk niet waar is. Zijn partij in Wijk aan Zee tegen Karjakin bijvoorbeeld. Carlsens dame leek goed te staan op c4. Wie zou dan op het idee komen die dame om te leiden naar het verre hoekveld h1? Carlsen deed het en hij won ermee, maar ik begrijp er nog steeds niets van.
Hij doet me denken aan Emanuel Lasker, die van 1894 tot 1921 wereldkampioen was. Dezelfde pretentieloze behandeling van de opening, perfectie in het eindspel en de pragmatische bereidheid om alle soorten middenspelstellingen te spelen. Laskers tijdgenoten begrepen hem niet en schreven zijn successen eerst toe aan geluk en later aan psychologie en zelfs aan hypnose.
Van de stratosferische hoogte van de beste schaker van de wereld gaan we nu naar Tata B, een ijzersterk toernooi dat in Wijk aan Zee in de schaduw van de hoofdgroep blijft.
De Zweed Grandelius en de voor Turkije spelende Oekraïner Ipatov eindigden in de onderste helft van dat B-toernooi, maar wat een partij speelden ze. Een winnende wandelkoning, na bijna ondoorgrondelijke complicaties. De computer helpt een handje.
Nils Grandelius-Alexander Ipatov, Tata B, Wijk aan Zee 2013
1. e4 c5 2. Pf3 Pc6 3. d4 cxd4 4. Pxd4 Pf6 5. Pc3 d6 6. Lg5 g6 Zwart offert een pion, vertrouwend op de kracht van zijn zwartveldige loper. 7. Lxf6 exf6 8. Lc4 Lg7 9. Pdb5 0-0 10. Dxd6 f5 11. 0-0-0 Db6 12. f4 fxe4 13. Pd5 Da5 14. Pf6+ Een interessante variant is 14. b4 (een zet die werd aangegeven door Michail Golubev in Chess Today) Da4 15. Dc5 a6 16. Pb6 axb5 17. Pxa4 bxc4 en met slechts twee stukken voor de dame heeft zwart misschien toch genoeg spel. 14…Kh8 15. Pc7 Le6 16. Lxe6 fxe6 Waarschijnlijk is 16…Tad8 sterker. 17. Pxa8 Dxa2 18. Pc7 Met 18. Da3 kon wit een iets beter eindspel bereiken, maar gelukkig deed hij dat niet. 18…Da1+ 19. Kd2 Dxb2 20. Pce8 Pd4 Na het sterkere 20…Txe8 21. Pxe8 Lc3+ spuwt de computer ingewikkelde varianten die tot ongeveer gelijk spel leiden. 21. Pxg7 Tc8 De beste kans was 21…Kxg7 22. Dc7+ Kxf6 23. Tb1 Pb3+, al staat wit beter. 22. Ke3 De beste en snel winnende zet was 22. Pxe4, waarna zwarts koningsjacht hem niets oplevert. Dat was natuurlijk moeilijk te zien. 22…Dc3+ 23. Td3 Een mooie zet, maar nauwkeuriger was 23. Kf2 e3+ 24. Kg3 e2+ 25. Td3 e1D+ 26. Txe1 Dxe1+ 27. Kh3 en wit wint. Ook geen makkelijke variant. 23…exd3 24. Dxd4 Dxc2 Het eindspel na 24…Dxd4+ is erg slecht voor zwart, al krijgt hij drie pionnen voor een stuk. 25. Te1 d2 26. Dxd2 Db3+ 27. Ke4 De winnende wandeling begint. 27…Tc4+ 28. Ke5 Tc5+ 29. Kd6 Db6+
30. Ke7 Tc7+ 31. Pd7 Kxg7 32. Txe6 Dc5+ 33. Dd6 Dc4 Het eindspel na 33…Dxd6+ is hopeloos voor zwart, maar nu gaat hij mat. 34. De5+ Kg8 35. Kf6 Tc6 36. Db8+ Tc8 37. Te8+ Zwart gaf op.
Een mooi dameoffer
Mooie herinneringen bewaart het Tata-toernooi aan de woedeuitbarstingen van Gari Kasparov als het publiek in de commentaarzaal de dagelijkse rondeprijs niet aan zijn meesterwerk, maar aan een volgens hem volstrekt inferieure koffiehuispartij van iemand anders had toegekend. Kasparov was ervan overtuigd dat de toeschouwers door incompetente, bevooroordeelde commentatoren werden opgejut vooral niet op zijn partijen te stemmen.
Om dergelijke verdachtmakingen te voorkomen, beoordeelde de laatste jaren niet het publiek, maar lvan Sokolov het vertoonde spel. Als enig jurylid wees hij de spelers aan die in de drie invitatiegroepen de beste partijen van de dag hadden gespeeld. Zijn oordeel werd altijd zonder morren geaccepteerd, al is het niet zeker of dat ook het geval zou zijn geweest als Kasparov nog had meegedaan.
Omdat Sokolov ditmaal zelf tot de deelnemers behoorde, besloot het toernooicomité de afgelopen weken terug te keren naar de publieksjury. Op de Facebook-pagina van het toernooi konden bezoekers stemmen op vier geselecteerde partijen. Het leek mij een riskant experiment, al moet ik terugkijkend toegeven dat de jury meestal rechtvaardig oordeelde en de juiste winnaar aanwees.
Soms was de keus gemakkelijk. Natuurlijk won Anand met overmacht de dagprijs voor zijn overwinning op Aronian en ook Carlsens indrukwekkende winstpartij tegen Nakamura had geen last van concurrentie. Ook als de hoofdgroep niets bijzonders opleverde, bleef er genoeg moois over om uit te kiezen. Vijfmaal ging de prijs naar een partij uit de B- of C-groep.
Toen ik zag dat Miguoel Admiraal de dagprijs van de negende ronde had gewonnen voor een door mij over het hoofd geziene winstpartij tegen David Klein, dacht ik even dat hij die beloning te danken had aan massaal stemmende vrienden en familieleden. Dat was ten onrechte. Het was een alleraardigste, door een mooi dameoffer versierde partij die volkomen terecht werd bekroond.
Admiraal-Klein
Wijk aan Zee, C-groep
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. g3 d5 4. Pf3 Lel 5. Lg2 0-0 6. 0-0 dxc4 7. Dc2 b5
Een minder avontuurlijke speler geeft de voorkeur aan 7 … a6 8. Dxc4 b5 9. Dc2 Lb7.
8. a4 b4 9. Lg5
Na 9. Dxc4 La6 10. Dc2 Pbd7, gevolgd door 11 … c5 heeft zwart wat hij wil.
9 … Pd5
Een betere rechtvaardigingspoging van zwarts openingsspel is 9 … La6 10. Pbd2 b3 11. Dcl Pc6 (12. Pxc4 Pb4!).
10. Lxe7 Dxe7 11. Pe5 a5?
Het was tijd voor een ontwikkelingszet. Na 11 … La6 12. Pxc4 c5 staat zwart behoorlijk.
12. Pd2 c5 13. dxc5 Dxc5 14. Dxc4
Daarmee heeft wit de openingsstrijd overtuigend gewonnen. Omdat hij na 14 Dxc4 15. Pexc4 Pc6 16. Pb3 geen enkel tegenspel zou hebben, gaat Klein de dameruil uit de weg.
14… De7 15. Pb3 La6 16. Dd4 Df6
Niet 16 … Lxe2?17.Tfe1 La618. Lxd5 exd5 19. Pg6 en wit wint.
17. Tfe1 Lb7 18. Taci Td8 19. Pc5
Ook 19. Tedi is sterk, maar Admiraal loerde hier al op het komende dameoffer (en de dagprijs).
19 … Pc7
20. Dxd8+!
Veel sterker dan het slappe 20. Df4 Dxf4 21. gxf4 Lxg2 22. Kxg2 Pd5, waarna zwart mag hopen op voortgezet leven.
20… Dxd8 21. Pxb7 De7 22. Ted1 Pba6 23. Pxa5 Tf8
Het computerprogramma Houdini geeft tegen zwarts sterkste zet 23 Pd5 een opmerkelijke variant 23 Pd5 24 Pac6 De8 25. Txd5! exd5 26. Lxd5 Df8 27. Pxf7 Pc7 28. Lb3 en hoewel wit slechts twee stukken voor de dame heeft, is zijn aanval onweerstaanbaar.
24. Pac6 Df6
Geen verschil maakt 24 … Dg5 25. h4 Df6 (25… Dh6? 26. Pe7+ Kh8 27. Pxf7+ en mat) 26. Pd7.
25. Pd7 Dxb2 26. Pe7+ Kh8 27. Pxf8
Nu heeft wit twee torens en een loper voor de dame. Met zo’n overmacht kan de vrije zwarte b-pion gemakkelijk onschadelijk worden gemaakt.
27 … g5 28. Pd7 b3 29. Tbl Dc3 30. Td3 Db4 31. Pc6 Dxa4 32. Tdxb3 Pd5 33. Lxd5 exd5 34. Pce5 Kg7
35. Tf3!
Inleiding tot de slotaanval.
35 … f6 36. Txf6 Dc2 37. Tf7+ Kh6 38. Tb6+ Kh5 39. g4+ Kh4 40.Th6
Mat.
Oplossingen Kerstpuzzel.
Aan de kerstpuzzels werd weer door velen meegedaan, zowel via de post als via internet. Niemand had alles goed maar dat bedierf gelukkig niet het plezier van oplossen. De correcte antwoorden:
Diagram 1:
Wit speelt en maakt remise.
Zwart moet zich inlaten op 1.h5 gxh5 2.g6 fxg6 (of 2…f6) 3.e6 dxe6 4.c5 dxc5 5.a6 bxa6 6.b6 axb6 en pat. Leuk en niet te moeilijk, van F. Lazard in Ceskoslovensky Sach 1930.
Diagram 2:
Wit speelt en maakt remise.
Het draait hier om ėėn goede zet:
1.Tb6+ Kg5 2.Tb5+ Kg4 3.Tb4+ Kg3 4.Tb3+ Kg2 5.Ka2!
Dat is ‘m. Want na 5…h1D 6.Tb1 Dh6 7.Tb2+ blijft de toren schaakgeven over de b-lijn. Van C. Koslovski 1932.
Diagram 3:
Wit speelt en wint.
Na 1.Pe7+ Kb8 2.Pc6+ Kc8 3.Pxa7+ Kb8 4.Pc6+ Kc8 5.Pe7+ Kb8 6.a7+ Kxa7 7.Pc6+ Ka6 8.Lf1! Db5 9.Ld3! Dxd3 10.Pb4+ wint wit makkelijk. Van G. Grzeban uit Tijdschrift KNSB 1959.
Diagram 4:
Wit speelt en wint.
De inleiding: 1.c5+ Dxc5 2.Pa4+ bxa4 3.Le3 en hier hielden velen op maar het gaat nog even door 3…Ka5 4.b4+! Dxb4 5.Ld2! Dxd2 6.Pc4+ en wint, de ene diagonaal wordt ingewisseld voor de andere. Van B.A. Bron uit Chess in USSR 1939.
Diagram 5:
Wit speelt en maakt remise.
Wit gaat zichzelf pat zetten: 1.Tf2+ Ka1
Na 1…Ka3 2.Tf3+ b3 3.Th3 Ka2 4.Th5 b2 5.h4 b1D staat wit pat.
2.Tf3 b3 3.Th3 b2 4.Ta3+ Kb1 5.Txa4 Kc2 6.Tb4 b1D 7.Txb1 Kxb1 8.h4
en wit blijft Kg5-h5-g5 spelen, want als f4 geslagen wordt is het ook pat. Van T.C.L. Kok, Residentiebode 1933
Diagram 6:
Wit speelt en wint.
Met deze opgave hadden de meesten een onoplosbaar probleem. 1.c8P+! Ka8 2.Kxa6 Dxc3 3.Pb6+ Kb8 4.c7+ Dxc7 5.Lxc7+ Kxc7 nu volgt een langdurige paardenachtervolging 6.P6-b5+ Kd8 7.Pc6+ Ke8 8.Pc7+ Kf8 9.Pd7+ Kg7(!) 10.Pe6+ Kg6 11.Pe7+ Kh5 12.Pf6+ Kh4 13.Pf5+ Kh3 14.Pf4+ Kh2 15.Pg4+ Kh1 16.Pg3 mat! Van T. Gorgiev uit l’Italia Scacchistica 1959.
Bij de slotvraag ‘hoeveel punten halen Carlsen, Giri, Timman en Van Kampen in het Tata-toernooi’ had de juiste voorspelling moeten zijn: 10, 6, 7 en 5,5 punten.
Alles bij elkaar feliciteren wij de volgende winnaars: Piet Peelen, Sten Goes, Varno Morseld, Nancy Kirana en Jeroen Cromsigt.
Eindsprint redt toernooi Giri
De beste Nederlander in het Tata Steel Chess Tournament was Jan Smeets, als we kijken naar de Elo-prestatie. Hij werd gedeeld derde in de B-groep en won daarmee flink wat terug van wat hij het afgelopen jaar op de Nederlandse ranglijst had verloren.
In de hoofdgroep scoorden Anish Giri en Loek van Wely zes punten uit dertien partijen, net onder de vijftig procent. Van Wely was er nog tevreden mee ook. Zijn score was iets boven zijn Elo-verwachting en hij kon zich meten met Giri, die tot Van Wely’s onvrede als beste Nederlander wordt gezien. Hij liet in interviews enkele malen weten de strijd om de eerste plaats op de Nederlandse ranglijst belangrijker te vinden dan zijn confrontatie met de wereldtop. Dat geldt niet voor de achttienjarige Giri. Hij wil de sprong naar de wereldtop maken en die sprong blijft vooralsnog uit. Zijn eindsprint was echter fenomenaal. In de laatste twee ronden hield hij Carlsen en Aronian op remise, de nummers één en drie van de wereld. De ronde daarvoor versloeg hij Fabiano Caruana, officieel ’s werelds nummer vijf, maar na dit toernooi een stuk lager. Twee uit drie binnen de top vijf, dat waren even drie opmerkelijke dagen. Het was niet zomaar een overwinning, Giri blies Caruana finaal van het bord.
Giri-Caruana
1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pf3 c6 4.Pc3 dxc4 5.a4 Lb4 6.g3 Pf6 7.Lg2 Pbd7 8.0-0 0-0 9.Dc2 Da5 10.Pa2 Ld6 11.Dxc4 Pb6
De eerste zet die nog nooit eerder is gespeeld, en die verdient geen navolging. De dame wordt afgesneden van het strijdtoneel.
12.Dc2 Dxa4 13.b3 Da5 14.Pe5
Een schijnoffer. Na 14…Lxe5 15.Ld2 Db5 16.Pc3 Db4 17.dxe5 heeft wit zijn pion terug en staat zwarts dame heel ongelukkig.
14…Pbd7 15.Pc4 Dc7 16.Pxd6 Dxd6 17.Td1 e5 18.Pc3
Brengt ten koste van een tweede pion La3 in de stelling, waarna alle witte stukken actief zij, wat van die van zwart niet kan worden gezegd.
18…exd4 19.La3 c5 20.e3 d3 21.Txd3 Db8 22.Pd5 Pxd5 23.Txd5 b6 24.Lb2
Terwijl zwart nog niet is ontwikkeld, gaat wit de komende zetten al zijn stukken op de zwarte koning richten. Zwart is ten dode opgeschreven.
24…a5 25.Ta4 Te8 26.Tg5 g6 27.Ld5 Kf8 28.Tf4
Zwart geeft het op. Er volgt bijvoorbeeld 28…Te7 29.Dc3 of 28…f5 29.Tgxf5+.
Terwijl Giri de sprong naar de mondiale top tien wil maken, zoekt zijn leeftijdsgenoot, vriend en trainingsmaatje Robin van Kampen de top honderd op. Ook die sprong lukte niet in Wijk aan Zee. In de B-groep scoorde hij met vijf en een half uit dertien onder zijn Elo-verwachting. Op zich niet erg, als je bedenkt dat hij in december net twee toernooioverwinningen achter de rug had. Maar schakers presteren nou eenmaal liever in Wijk aan Zee, met de ogen van de hele schaakwereld op hen gericht. Zoet voor Van Kampen was zijn overtuigende overwinning op Jan Timman, de tweede in zijn leven. Hun onderlinge score is nu 2-2 plus een handjevol remises. Opmerkelijk was wat Timman daags voor de partij zei: “Van Kampen is nog niet allround, maar kan dat wel worden.” Daar heeft Timman gelijk in, maar het is wel heel pijnlijk om dan de volgende dag een klap om je oren te krijgen.
Van Kampen-Timman
1.e4 c5 2.Pf3 e6 3.d4 cxd4 4.Pxd4 Pf6 5.Pc3 d6 6.g4 h6 7.h3 a6 8.Lg2 Pc6 9.Le3 Dc7 10.f4 Le7 11.Dd2 Ld7 12.0-0-0 Pa5 13.b3 Tc8 14.Pce2
Zwart heeft nog geen aanvalsplan en wit heeft dat met zijn aanstormende pionnen altijd. Zwarts volgende zet is bedoeld om e5 te spelen zonder dat wit met Pf5 kan antwoorden. Nadeel is straks de zwakte van h6.
14…g6 15.Pg3 e5 16.Pde2 Lc6 17.Kb1 Pd7 18.Thf1 exf4 19.Pxf4 Pe5 20.Pd5 Lxd5 21.exd5
Zwart heeft al twee problemen. Zijn koning staat nog in het midden, terwijl rokade vanwege Lxh6 niet prettig is. Tweede probleem: Pa5 kan niet terug, oppassen dat die niet verloren gaat. Zijn volgende zet komt wellicht al voort uit wanhoop.
21…f5 22.Ld4 Lg5 23.De2 f4 24.Pe4 0-0
Nu gaat het mis, maar wit dreigde sowieso op d6 te slaan.
25.Pxd6 Dxd6 26.Dxe5 Dxe5 27.Lxe5 Tfe8 28.Tfe1 Lh4 29.Te4 Lg3 30.Ld4
Zwart geeft het op. Hij heeft het probleem Pa5 nog niet opgelost en wit dreigt nu Lb6 met stukwinst. Als zwart daar iets tegen doet, wint wit met gemak een tweede pion, omdat d6-d7 ook een vervelende dreiging is.
|
Voor beginners A6009 Zwart trekt aan het langste eind met? |] Voor gevorderden B6009 Wit is er niet best aan toe, wat moet hij doen?
|
De Nederlandse grootmeester Loek van Wely deed het redelijk goed in de A-groep van het Tata Steel Toernooi in Wijk aan Zee. Hij scoorde zes punten uit dertien partijen. Beste Nederlander werd Anish Giri die eenzelfde score haalde, maar deze behaalde tegen sterkere spelers. Eén van de vier winstpartijen van Van Wely (met wit) die hij speelde tegen Ivan Sokolov:
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. e3 O-O 5. Pe2 d5 6. a3 Le7 7. cxd5 exd5 8. h3 a5 (De spelers zijn al uit de theorieboeken. Van Wely wil graag een opstelling van wit met b4 dwarsbomen.) 9. g4 c6 10. Lg2 Pa6 11. b3 Pc7 12. Ta2 Pfe8 13. O-O f5! (Een mooie zet die zowel druk op het centrum als op g4 geeft, en wits ontwikkeling bemoeilijkt.) 14. Pg3 (Gezien het vervolg van de partij geen goede plaats voor dit paard. Beter is 14. Pf4 om het paard via d3 naar e5 om te spelen.) 14… Pd6 15. f3 Lh4 16. Ph5 Pe6 17. Pe2 De8 18. a4 g6 19. La3 De7 20. Phg3 (Het verkeerde idee om het paard voor de koningsaanval te gaan gebruiken is Sokolov nu van teruggekomen.) 20… Pg5 21. Dc1 Ld7 22. gxf5 (Opent de g-lijn waar zwart van profiteert. Bedoeling van de zet is om Pg3 een betere toekomst te geven.) 22… gxf5 (22…Lxf5 23. Pxf5 Txf5 is ook goed speelbaar.) 23. Ph5 Kh8 24. Pef4 Le8 25. Kh2 Tg8 26. e4! (Zie diagram. Sokolov wil gaan doorbreken. Helaas staan zijn stukken niet optimaal en de dat kan betekenen dat de actie mislukt.). 26… Lxh5 27. Pxh5 Pe6?! (Veiliger is 27. …fxe4 28. fxe4 Pgxe4 29. Lxe4 dxe4 30. d5, al staat zwart dan niet beter.) 28. exd5 cxd5 29. Te2? (29. De3! Tad8 is heel goed voor wit.) 29… Dd7 30. De3 Pg7 31. Pf4? (31. Df4! is de oplossing van het stellingsprobleem, Een mogelijk vervolg is 31 … Pxh5 32. Dxh4 Pg7 33. Te5 en wit staat gewonnen.) 32. Dc3? (Noodzaak was 32. Pd3. Sokolov heeft teveel zwakke zetten gedaan en Van Wely haalt de buit binnen.) 32. …Tgc8 (Van Wely mist een directe en mooie winstcombinatie: 32 … Lg3+! 33. Kxg3 Ph5+ 34. Kh2 Pxf4 35. Td2 Dd8, gevolgd door 36 … Dh4.) 33. Dd2 Lg5 34. h4 Lxh4 35. Lh3 Lg5 36. Tg1 Dc7! 37. Txg5 Pxg5 38. Kg2 Dc6 39. Pd3 Dh6! 0-1
