Eindspelfinesses 18: Loper en pion tegen loper I
Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”
Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.
In deze aflevering gaat de aandacht uit naar het eindspel van loper en pion tegen loper. We gaan uit van lopers van gelijke kleur, omdat het eindspel met ongelijke lopers in de meeste gevallen niet interessant is. De verdedigende partij zal in bijna alle gevallen geen probleem hebben om zijn loper te offeren voor de vijandelijke pion.
Bij lopers van gelijke kleur is de strategie voor de sterkere partij in wezen eenvoudig. Hij zal moeten proberen de pion naar voren te krijgen om deze uiteindelijk te laten promoveren tot dame. De verdediger heeft twee methoden:
- De koning stopt de pion af op de andere kleur dan de loper. Als dit lukt is het direct remise, omdat de sterkere partij niet de juiste materiaalverhouding heeft om hem te verdrijven.
- De loper stopt de pion af langs een diagonaal.
Het tweede geval levert de meeste interessante stellingen op. Alles hangt af van de lengte van de twee diagonalen waarlangs de verdedigende loper moet opereren en waar de koning van de verdediger zich bevindt. In de volgende voorbeelden wordt de problematiek getoond.
Zonder de koning op c5 komt wit eenvoudig tot winst! Wit kan dan werken met het bouwen van een ‘bruggetje’ door Lc6. Zelfs als de zwarte koning op e8 zou staan, wint wit met Lc6+ (zoals eenvoudig valt na te gaan). In de onderhavige stelling is er geen doorkomen aan.
1. Ld7 Le2 2. Lc6 Lg4 en wit kan geen progressie boeken. De zwarte loper heeft twee diagonalen tot zijn beschikking (a4-e8 en c8-h3) waarlangs hij de pion kan afstoppen. Omdat de diagonalen lang genoeg zijn, geraakt hij ook niet in zetdwang. ½-½
Anders is het met een andere pion, die zich meer aan de rand van het bord bevindt, bijvoorbeeld een b-pion.
In de diagramstelling brengt wit met een simpele wachtzet (bijvoorbeeld 1. Lg4) zijn tegenstander in zetdwang, waardoor zwart bakzeil moet halen. De diagonaal a6-c8 is te kort, de zwarte koning heeft ook geen zetten tot zijn beschikking, op 1. … Kb5 volgt namelijk 2. Ld3+ met stukwinst. 1-0
Gecompliceerder, maar ook erg leerzaam, is het volgende geval.
Zwart aan zet houdt simpel remise met 1. … Ke8 gevolgd door 2. … Kd8. De koning is met deze materiaalverhouding daarna nooit meer van dit veld te verdrijven. Met wit aan zet blijken de zaken heel anders te liggen.
1. Lh5! Wit verhindert uiteraard bovengenoemde dreiging.
1. … Lh3 2. Ke5! De witte koning begint aan een lange koningsmars die hem op het cruciale veld c7 moet brengen. Ook interessant is 2. Lg6!? want daarop is 2. … Ld7! het enige juiste antwoord. Direct tot verlies leidt 2. … Lg4? wegens 3. Lf5! Lxf5 4. Kxf5 waarna het pionneneindspel gewonnen is voor wit. Bijvoorbeeld: 4. … Kf7 5. Ke5 Kf8 6. Kf6! Ke8 7. Ke6 Kd8 8. d7 Kc7 9. Ke7 en wit wint. Als zwart zich verdedigt met het correcte 2. … Ld7! houdt hij na 3. Lf5? remise met 3. … Ke8!
2. … Ld7 3. Kd5 La4 Vooral niet 3. … Le8? want opnieuw wint wit het pionneneindspel na 4. Lxe8 Kxe8 5. Ke6! Kd8 6. d7 Kc7 7. Ke7. Een andere poging is nog 3. … Kg7 maar wit slaagt er dan ook in om na 4. Kc5 Kf6 5. Kb6 Ke5 6. Kc7 Le6 7. Le8 gevolgd door Ld7 de zwarte loper van de diagonaal te verdrijven. Hoe het daarna gewonnen is blijkt uit de hoofdvariant.
4. Kc5 Ld7 5. Kb6 La4 Op 5. … Lf5 was 6. Kc7 gevolgd: 6. … Lh3 7. Le2 De loper streeft naar c8 waarna de winst binnen is, bijvoorbeeld 7. … Kf7 8. La6 Lf5 9. Lc8 Lxc8 10. Kxc8 en de pion loopt door.
6. Kc7 Lb5 7. Lf3 La4 Na 7. … Ke8 wint 8. Lc6+ Lxc6 9. Kxc6 Kd8 10. d7 en de pion loopt door.
8. Lc6 Lxc6 9. Kxc6 Ke8 10. Kc7 1-0
We zijn weer toe aan de opgave van deze keer, niet al te moeilijk. Probeer toe te passen wat u hierboven geleerd heeft.
Alle partijen of fragmenten via de viewer:
