Eindspelfinesses 33: Tactiek in toreneindspelen (1)
Krijgt u wel eens een eindspel op het bord in uw partijen? En was u tevreden over de afloop? Of knaagde er iets waarvan u later dacht: “Dat had ik anders kunnen spelen?”
Schaaksite biedt een eindspelrubriek aan waarin u uw kennis kunt opfrissen of eventueel uitbreiden. De internationale meesters Twan Burg en Herman Grooten zullen op frequente basis u proberen bij te praten over diverse eindspelfinesses.
In deze rubriek gaat de aandacht uit naar tactische wendingen in toreneindspelen. Na de technische aspecten die in de vorige afleveringen aan bod kwamen, wordt het nu tijd voor wat meer pikantere wendingen. Combinaties maken ons spel zo aantrekkelijk en hoewel je zou verwachten dat combinaties in het eindspel niet zo vaak zullen voorkomen, blijkt het tegendeel waar. Ook in de van nature ‘saaie’ toreneindspelen blijken tactische wendingen niet van de lucht te zijn. Het komt er natuurlijk op aan hier een speciaal oog voor te ontwikkelen want het moet gezegd worden: de combinatoire motieven blijven vaak enigszins onder de oppervlakte; juist daarom zijn ze vaak zo verrassend. Laten we maar eens een aantal stellingen onder de loep nemen.
1. h7!
De vrijpion moet het doen in deze stelling.
1. … Th2
Op 1. … Td8 volgt dezelfde wending als in de hoofdvariant: 2. Tc6+ Kd1 3. Td6+ en wint.
2. Tf1+ Kd2 3. Tf2+!
Zo wordt de toren weggelokt en kan wit een dame halen. Het eindspel van dame tegen toren is, hoewel niet eenvoudig, theoretisch gewonnen.
(1-0)
Een kleine variatie op dit thema zien we in de volgende stelling.
1. e7 Te4
Zwart kan de pion ook proberen tegen te houden met 1. … Tb8 maar dan wordt hij met 2. Ta6+ Kb4 3. Tb6+! Txb6 4. e8D te grazen genomen.
2. Th3+!
Een uiterst gepointeerd schaakje.
2. … Kb4 3. Th4! Hier komt de aap uit de mouw. Nu de zwarte koning op dezelfde rij staat als zijn toren wordt hij wederom het slachtoffer van het weglokken van zijn toren.
3. … Txh4 4. e8D (1-0)
Niet altijd speelt een promotiecombinatie de hoofdrol. In de volgende stellingen zijn matwendingen essentieel.
1. d5!!
Het is voor wit belangrijk om de pion een lijntje verder te krijgen. In de onderhavige stelling komt hij niet verder met normale middelen. Bijvoorbeeld: 1. Ke4 Te8+ 2. Kf5 Td8 3. Ke5 Te8+ 4. Kd6 Td8+ 5. Kc5 Tc8+ en de koning moet onverrichterzake terug naar zijn uitgangsveld.
1. … Ka5
Trieste noodzaak daar zwart na 1. … Txd5+ 2. Kc4 zijn toren verliest vanwege de matdreiging.
2. Kd4 Ka6
Nu de pion een rijtje naar voren staat, is de winst een kwestie van tijd. De zwarte toren heeft te weinig ruimte om het schaak geven in stand te houden.
3. Ke5 Te8+ 4. Kf6 Td8 5. Ke6 Te8+ 6. Kd7 Th8 7. d6 Th7+ 8. Kc6 Ka5 9. d7 Th8 10. Kc7 Th7 11. Kc8
1-0
Een zeer verborgen matmotief wordt getoond in de volgende stelling.
Als we de kenmerken in ons opnemen, zien we dat de witte pion erg ver is opgerukt, maar dat de witte toren hinderlijk in de weg staat. Een koningsmars van wit naar b6 (om de pion te dekken en dan de toren weg te spelen) zet geen zoden aan de dijk omdat zwart zich verdedigt met flankschaakjes. Belangrijk is de constatering dat de zwarte toren gebonden is aan veld h7. Daar beschermt hij de eigen koning tegen een dodelijk schaak en hij blijft de gevaarlijke witte pion onder schot houden.
1. Kc2!
De witte koning is op weg naar g6 om de zwarte toren te verdrijven. Zwart is derhalve gedwongen tot:
1. … Kh2 2. Kd3 Kh3 3. Ke4 Kh4 4. Kf5 Kh5
Net op tijd is de dreiging 5. Kg6 gepareerd maar…
5. Tf8!
De ontknoping! Wit dreigt dame te halen en hij verdedigt zichzelf tegen een tussenschaak op f7.
5. … Txa7 6. Th8+
Mat valt niet meer te voorkomen.
1-0
Laat u uw eigen creativiteit eens los op de volgende opgave. Ik geef een kleine tip.
Een ander type wending is het aftrekschaak. Dit zit erg verborgen in deze opgave. Opnieuw kan wit zijn toren niet bevrijden met schaak omdat de zwarte koning zich ‘in de schaduw’ van de witte collega bevindt. Hoe slaagt wit er toch in om tot winst te komen. Geef een steekhoudende variant.
Alle fragmenten via de viewer:
