Carlsen slaat aanval Anand af, half punt verwijderd van wereldtitel
Magnus Carlsen heeft in de 9e ronde van het Wereldkampioenschap opnieuw gewonnen van Wereldkampioen Viswanathan Anand. De 22-jarige Noor sloeg met knap rekenwerk een gevaarlijke aanval van de Indiër af en won de partij na een blunder van Anand op de 28e zet. Door deze overwinning staat Carlsen met 6-3 voor en heeft een remise uit een van de volgende drie partijen nodig om de 16e Wereldkampioen schaken te worden.
De partij
Anand – Carlsen, 9e matchpartij, Chennai, 21 november 2013
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4 4. f3 d5 5. a3 Lxc3+ 6. bxc3 c5 7. cxd5 exd5 8. e3 c4 9. Pe2 Pc6 10. g4 O-O 11. Lg2 Pa5 12. O-O Pb3 13. Ta2 b5 14. Pg3 a5 15. g5 Pe8 16. e4 Pxc1 17. Dxc1 Ta6 18. e5 Pc7 19. f4 b4 20. axb4 axb4 21. Txa6 Pxa6 22. f5 b3 23. Df4 Pc7 24. f6 g6 25. Dh4 Pe8 26. Dh6 b2 27. Tf4 b1=D+ 28. Pf1 De1 0-1
De voorbeschouwing
Er werd met de nodige spanning naar deze wedstrijd uitgekeken, aangezien het eigenlijk de laatste kans was voor Anand om terug te komen in de match. Uit de vier resterende wedstrijden moet de Indiër minimaal 3 punten halen – en op de laatste persconferentie kondigde Anand dan ook een laatste offensief aan.
De Australische Grootmeester Ian Rogers beschouwde de matchsituatie vanuit Anands oogpunt:
"Anand is still only one loss away from oblivion and must now win two games out of four against an opponent he has not beaten in their past 19 encounters."
"Whether this [a drop of Carlsen’s level] happens due to overconfidence, or nerves, or just the fact that Carlsen is not superhuman, will not concern Anand — he just needs Carlsen to have a bad day."
In een ander stuk haalt Rogers de Duitse journalist Dirk Poldauf aan:
Poldauf denkt dat Anand alleen zijn titel kan redden als hij de openingsfase en het resultaat zou vergeten en meer nadruk zou leggen op de artistieke kant van het spel. Volgens Poldauf zou Carlsen het kwetsbaarst zijn in creatieve, onorthodoxe stellingen en hij zou Anand adviseren om een partij vol schoonheid en offers te spelen, ongeacht de risico’s die daaraan verbonden zijn.
Spanning voor de wedstrijd
Carlsen leek aan het begin van de partij vrij nerveus. Hij schuifelde wat heen en weer in de rustruimte, waar Anand zoals altijd rustig op zijn stoel een kopje thee leuterde. Toen Carlsen het podium op kwam – geen applaus, vooral veel geklik van de camera’s – zette hij zijn stukken recht, vulde zijn notatieformulier in. Met zijn rechterhand zocht hij wat ondersteuning voor zijn hoofd. Carlsens gekkenbekken-score was voorafgaand aan de partij een 8,5 – hoe hoger dat getal, hoe zenuwachtiger Carlsen lijkt te zijn.
Het had wat weg van de eerste drie ronden, waarvan Carlsen openhartig opbiechtte dat hij het allemaal wel erg spannend vond.
Toen Anand het podium op kwam klonk er een luid applaus. De wereldkampioen keek heel kort de zaal in – ik herkende een beweging die wat weg heeft van een begroetend hoofdknikje – maar vlug keerde hij zich weer in zijn norse blik. De druk van de natie, die wil Anand graag vermijden.
Bij het handenschudden was er oogcontact.
De blunder
Na een vermoeiend, maar nog pas 27-zetten jong gevecht blunderde Anand met 28.Pf1?, en gaf op na 28…De1. Wits plan met Tf4-h4 faalt namelijk op Dxh4. Anand zag dat pas toen het paard op f1 stond.
Anand verwachtte 28… Dd1 29. Th4 Dh5 30. Txh5 gxh5 31. Pe3, met het idee om mat te zetten met Pd5-e7. Zwart moet dan na 31… Le6 32. Lxd5
zijn dame geven met 32… Dxd5, want na 32…Lxd5 volgt 33. Pf5. In beide gevallen staat wit gewonnen.
De zet 28…De1 had Anand helemaal gemist. Wits aanval is dan doodgebloed: het paard kan niet bewegen, terwijl 29.Th4 wordt afgestraft met 29…Dxh4.
Anand had het alternatief, de zet 28.Lf1 uiteraard doorgerekend, maar elimineerde die zet uiteindelijk vanwege de volgende variant:
28… Dd1 29. Th4 (Anand merkte op dat na 29. Pe2 hij de zet 29… De1 ook niet had gezien – er zijn trouwens in die stelling ook andere zetten mogelijk voor zwart – en als hij ‘m wel had gespot, dat hij ook 28.Pf1 De1 had gevonden) 29… Dh5 30. Pxh5 gxh5
Hier zijn twee opties. Anand keek eerst naar:
A) 31. Lh3 Lxh3 32. Txh3 Dd7 33. Txh5 Df5 34. g6, en zag dat zwart nog net remise kon houden met met 34… Db1+ 35. Kg2 De4+. Maar toen zag Anand dat 32…. Db6 met het idee Db6-b1-g6 sterker was. Daarom verkoos Anand 28.Pf1 boven 28.Lf1.
B) De variant waar Carlsen vooral op rekende. 31. Txh5 Lf5 32. Lh3 Lg6 33. e6 Pxf6 34. gxf6 Dxf6 35. Te5 fxe6 36. De3, en dat zou wit volgens Carlsen remise kunnen houden. Meteen na afloop van de partij stelde Carlsen deze variant voor aan Anand.
De kritieke fase
We komen binnen op zet 18 – de openingsfase is net voorbij.
18.e5
Voormalig wereldkampioen Kasparov, tweetend vanuit Hong Kong, gaf de voorkeur aan 18.Tb2, om de spanning te houden. En wellicht niet de zet zelf, maar de opmerking geeft de fout aan van Anand, die met echte power moves de partij wilde winnen. IJzer met handen breken, zeg maar. Tijdens de persconferentie gaf Carlsen aan dat hij eigenlijk de gehele partij angstig was – bang om een winst voor wit te missen. En daarin schuilt de kracht van Kasparovs opmerking: geef Carlsen de mogelijkheid om een foute zet te kiezen, in plaats van hem te dwingen enige zetten te vinden.
18…Pc7
Carlsen had hier eigenlijk gerekend op de volgende verdedigingsmanoeuvre: 18…g6 19.f4 Pg7, maar dan staat wit prima na 20.Db1 Tb6 21.Tb2. Daarom koos de Noor voor een actiever plan.]
19. f4 b4 20. axb4
En inderdaad, in de partij kwam Anand na torenruil niet tot een winstpoging. Praktisch is er daarom zeker wat voor te zeggen om de torens op het bord te houden en meteen f5 te spelen.
Bijvoorbeeld: 20…b3 21. Taf2 a4 22. Ph5 Pe8 23. Df4, en het is wit die zich (zonder zich te committeren aan een direct gevaarlijke vrijpion) aan een gevaarlijke aanval mag wagen. Wat Giri precies in gedachten heeft, dat lezen we ongetwijfeld in de nieuwe New in Chess Magazine.
In de partij volgde 20. axb5. 20… axb4 21. Txa6 Pxa6
Anand overwoog hier het rustige 22. cxb4, gevolgd met Pg3-e2-c3. Dat is waarschijnlijk ook onplezierig voor zwart, maar het alles-of-niets spook bleef waarschijnlijk door Vishy’s hoofd spoken.
De opening
1. d4 Pf6 2. c4 e6 3. Pc3 Lb4
Het Nimzo-Indisch. In de laatste ontmoeting voorafgaand aan de match bevond Carlsen zich aan de witte zijde van deze positie. De Noor koos toen voor het rustige 4.e3 en won de partij. In deze must-win-situatie kiest Anand echter voor het scherpe
4. f3
Anand heeft de 4. f3-variant vijf keer op het bord gehad – met beide kleuren – en behaalde een mooie 4 uit 5-score, waaronder een winst met wit tegen Wang Hao in 2011, een speler die Carlsen enorm waardeert.
Ook voor Carlsen is de stelling niet nieuw: hij speelde het met beide kleuren zes keer.
Carlsen trekt een moeilijk gezicht in de opening
4… d5 5. a3 Lxc3+ 6. bxc3 c5 7. cxd5 exd5
Een opmerkelijke keuze van Carlsen. Beide spelers hebben ervaring met de hoofdvariant 7… Pxd5 en ze zullen zich bewust zijn van de witte pionnenmars op de koningsvleugel die de tekstzet met zich meebrengt. Ze geven beiden aan klaar te zijn voor een partij op het scherpst van de snede. Wellicht herinnerde Carlsen zich een partij van Anands secondant Leko met het dynamische 7…Pxd5, die mede dankzij het loperpaar goed uitpakte voor wit.
8. dxc5 Da5 9. e4 Pf6 10. Le3 O-O 11. Db3 Pfd7 12. a4 Dc7 13. Da3 b6 14. a5 bxc5 15. a6 c4 16. Da5 Pxa6 17. Dxc7 Pxc7 18. Lxc4 a5 19. Le2 f5 20. exf5 exf5 21. Ph3 La6 22. c4 Pe5 23. Lf4 Tfe8 24. Kf2 Te7 25. Txa5 Pxc4 26. Lxc4+ Lxc4 27. Lxc7 1-0, Ding,L (2702)-Leko,P (2732), Beijing 2012
8. e3 Anand kiest ervoor om zijn zwartveldige loper op zolder te zetten: het stuk is nu niet zo nuttig, maar kan later weer van pas komen.
Het ontwikkelen van de loper met 8. Lg5 heeft niet veel zin na 8…. h6 9. Lh4 O-O 10. e3 Te8 11. Dd2 c4 en het is niet duidelijk welke functie de loper heeft, terwijl zijn andere stukken graag zouden willen ontwikkelen.
8… c4
Het sluiten van de stelling is minder dynamisch dan 8….0-0 en 8…Dc7, die meer mogelijkheden open laten. Met de tekstzet legt Carlsen zijn kaarten op tafel: hij wil op den duur stormen met zijn damepionnen om een verre vrijpion te creëren.
Een voorbeeld van het dynamische spel in deze variant is de volgende partij: 8… Dc7 9. Pe2 Pc6 10. g4 h6 11. Ta2 Le6 12. Lg2 O-O-O 13. Pf4 g5 14. Pxe6 fxe6 15. O-O h5 16. h3 Td7 17. Taf2 Dg3 18. e4 hxg4 19. fxg4 Txh3 20. Txf6 Dh2+ 21. Kf2 Dg3+ 22. Kg1 Dh2+ 23. Kf2 Dg3+ 1/2-1/2, Volkov,S (2615)-Alekseev,E (2673) Taganrog 2011
9. Pe2 Pc6 10. g4
Anand laat definitief zien dat hij bereid is om initiatief te nemen en te vechten voor zijn titel. Voor Carlsen zal de zet vast geen verrassing zijn: het opspelen van de g-pion is de enige manier voor wit om stukken te ontwikkelen. Ook heeft Kasparov de zet een keer succesvol toegepast tegen Judith Polgar in Tilburg 1997.
10… O-O
Het is twijfelachtig of 10… h6 een goede zet is. Het houdt de zet g4-g5 voorlopig tegen, maar Kasparov zag het als een duidelijk aanvalsdoel: 11. Lg2 Pa5 12. O-O Pb3 13. Ta2 O-O 14. Pg3 Ld7 15. De1 Te8 16. e4 dxe4 17. fxe4 Pxg4 18. Lf4 Dh4 19. h3 Pf6 20. e5 Tad8 21. Df2 Ph5 22. Lxh6 Te7 23. Pf5 Dxf2+ 24. Tfxf2 Te6 25. Le3 Lc6 26. Lf1 f6 27. Lxc4 Ld5 28. Le2 fxe5 29. Lxh5 exd4 30. Lg5 Td7 31. Tae2 Le4 32. Pxd4 1-0, Kasparov,G (2820)-Polgar,J (2670) Tilburg 1997
11. Lg2
Voormalig jeugdwereldkampioen Ipatov won dit jaar nog een fraai potje met: 11. Pg3 Pa5 12. Lg2 Pb3 13. Ta2 Da5 14. Ld2 Ld7 15. O-O Lc6? 16. e4 dxe4 17. fxe4 Pxd2 18. Dxd2 Tae8 19. Txf6 $1 gxf6 20. h4 Te6 21. d5 Td6 22. Dh6 Dc5+ 23. Tf2 f5 24. Df4 Ld7 25. exf5 Te8 26. f6 Txd5 27. Lxd5 Dxd5 28. Dh6 Dd1+ 29. Pf1 1-0 Ipatov,A (2601)-Debashish,D (2489) Kocaeli 2013
11… Pa5 Even kijken wat er op zolder ligt. 12. O-O Pb3 13. Ta2 b5 14. Pg3 a5N Technisch gezien een nieuwtje, maar natuurlijk wel de meest consistente, gezien zwarts plan op de damevleugel.
15. g5 Pe8
15… Pd7 lijkt minder voor de hand te liggen, omdat het contact met de koningsvleugel verliest. Op g7 dekt het paard het veld f6 en pion g7. 16. e4 Pxc1 17. Dxc1 Ta6 18. Tb2
16. e4 Pxc1 Net voordat de loper naar f4 kan gaan, slaat Carlsen ‘m eraf. 17. Dxc1 Ta6 Een multifunctionele zet: de toren is nu gedekt, zodat de tijd rijp is voor b5-b4, terwijl het ook de hele 6e rij dekt.
Ik wil niks afdoen aan de prestatie van Carlsen (zeker niet), maar de aanval van Anand kwam op mij vrij primitief over. Nu zijn dat vaak de gevaarlijkste, maar ook relatief makkelijk te berekenen. Het ‘extraordinary calculation’ uit de Engelse versie over gaat, lijkt mij wat overdregen. Maar ik laat me natuurlijk graag verrassen door analyses/verslagen waaruit het tegendeel blijkt
Tja. Zowel Anand als Carslen gaven aan dingen gemist te hebben. Carlsen moest een plan veranderen toen het nog mogelijk was, terwijl Anand veel elementaire dingen miste en daardoor zijn stelling overschatte.
Overigens had mijn computer er ook geen enkele moeite mee
Die opmerking over je computer vind ik wat flauw. Ik bedoelde maar te zeggen dat ik geen complexe materiaalverhouding of allemaal hangende stukken zag en dat het er dus relatief overzichtelijk uitzag.
Haha, don’t worry.
Carlsen zei ook dat het hielp dat hij een serie van enige zetten moest doen.
Als Carlsen bij het spelen van 22…b3 al 28…Dd1 en 29…Dh5 gezien had,
is dat toch heel knap?
Wel opmerkelijk dat zelfs de wereldkampioen een bekende selectiefout maakt.
Wie herkent dat niet, twee kandidaatzetten hebben, één ervan doorrekenen, dan de andere zet te snel spelen omdat de eerste zet niet echt bevalt.
Klopt die variant bij het derde analysediagram wel? Na 36.Tg5 is het inderdaad over en sluiten, maar dan voor zwart.
Overigens vraag ik me af of 20.f5 beter is dan de partijvoortzetting. Na 20…Pb5 krijgt wit problemen op de damevleugel, terwijl zwart zijn koningsstelling nog niet heeft verzwakt. Interessant was inderdaad 18.Tb2, dat was misschien wel kansrijker: eerst zwarts tegenspel eruit halen. Die koningsaanval komt nog wel een keer.
Ondanks de negatieve commentaren vond ik Anands stelling toch wel heel prettig, maar inderdaad, als Carlsen de redding met 29…Dh5 al heel lang van tevoren had gezien, dan is dat erg knap.
@Hondekop: daar heb je gelijk in. Thanks! Heb het verbeterd met de juiste variant.
In de variant
31. Txh5 Lf5 is 32.g6 sterk (dat wil zeggen: remise).
De hele variant: 28. Bf1 Qd1! 29. Rh4 Qh5! 30. Nxh5 gxh5 31. Rxh5 Bf5 (wit staat een stuk achter, maar de zwarte stukken staan slecht)
{fen}3qnrk1/5p1p/5P1Q/3pPbPR/2pP4/2P5/7P/5BK1 w – – 0 32,normaal,centrum,analysediagram{/fen}
32. g6! Bxg6 33. Rg5 Qb6 34. h4 Nxf6 35. exf6 Qxf6 36. h5 Qf4 37. hxg6 fxg6 38. Bg2 Qe3+ en het is zwart die remise moet maken.
{fen}5rk1/5p1p/5qbQ/3p2R1/2pP3P/2P5/8/5BK1 w – – 0 36,normaal,centrum,Stelling na 35…Dxf6{/fen} En in die variant levert 36. Te5 zelfs nog hele reële problemen voor zwart op: de dreiging h5 blijft in de stelling. 36…De3 37.Te3, het is duidelijk dat de witte stukken veel beter samenwerken dan die van zwart.
Correctie: 36…Tf3 37.Te3. 36…Dg7 is ook een optie, maar ook dat levert nog wat kansjes op.
Zonder Anand’s blunder had het nog een hele leuke partij kunnen worden…
Voor mij vertelt dit het verhaal van de hele match: een gemiste kans om wereldwijd reclame te maken voor de schaaksport.
Vandaag is het in 10 zetten remise.