Nederland verschalkt Rusland dankzij trainingsprogramma*

Het was de dag waar we alleen van hadden kunnen dromen. In de Turkse badplaats Antalya wist het Nederlandse team met 3,5-0,5 de Russische topfavorieten te verslaan. Historisch mag deze ruime overwinning zeker genoemd worden, al had Nederland de laatste onderlinge wedstrijd tijdens de Olympiade in 2006 ook al gewonnen.

Loek en Anish ginnegappen aan het begin van de ronde. Kramnik kon niet vermoeden dat het Nederlands team toegang heeft gehad tot zijn computer. Foto’s: Anastasia Karlovich

De wedstrijd tegen Rusland was de ultieme proef voor het nieuwe trainingsprogramma dat de KNSB in samenwerking met het IOC en de AIVD heeft opgezet en dat afgelopen maanden uitvoerig is getest in sportcentrum Papendal. Bondscoach Chuchelov: “Ik ben zo gelukkig! Met het nieuwe trainingsprogramma kunnen we veel gerichter aan ons spel werken. We zijn veel beter voorbereid in de opening, waardoor de spelers met zelfvertrouwen de wedstrijd ingaan. Je zag gewoon dat de Russen geen enkele verrassing voor ons hadden. Het was ook een eer dat Rob Bertholee, directeur van de AIVD, persoonlijk naar Turkije is gekomen om ons aan te moedigen!”

In de Russische media is met verbijstering gereageerd op de nederlaag tegen de Hollanders. Vooral bondsvoorzitter Ilya Levitov moet het ontgelden. Wegens bezuinigingsredenen zou hij geen anti-afluistertent hebben gehuurd, heeft hij geen privé-lift geregeld in het spelershotel en is de USB-stick met toeristische informatie van Antalya niet van te voren gescand op Trojaanse software. Levitov heeft in een reactie gezegd dat het niet inzetten van de tent een risico was, maar wijst ook op de eigen verantwoordelijkheid van de spelers. In de Russische media wordt Vladimir Chuchelov, de Nederlandse bondscoach die in Rusland is geboren, bovendien beticht van het lekken van staatsinformatie. Dat de wedstrijd nog een staartje krijgt is wel duidelijk.

Edit: inmiddels heeft Putin ook gereageerd:

Op bord 1 speelde Anish Giri een zeer sterke partij tegen Vladimir Kramnik. De oud-wereldkampioen is duidelijk op zijn retour en is vooral kwetsbaar in de verwikkelingen na de opening – want pluggen kan Kramnik nog wel.

Anish Giri – Vladimir Kramnik

1.Pf3 d5 2.d4 Pf6 3.c4 c6 4.Pc3 dxc4 5.a4 Lf5 6.Pe5 Pbd7 7.Pxc4 Dc7 8.g3 e5 9.dxe5 Pxe5 10.Lf4 Pfd7 11.Lg2 g5 12.Pxe5 gxf4 13.Pxd7 0–0–0 14.Dd4 Dxd7 15.Dxf4 Ld6 16.Dc1 Kb8 17.0–0 h5 18.h4 Thg8 19.a5 a6 20.Ta4 Lc7 21.Pe4

 [FEN "1k1r2r1/1pbq1p2/p1p5/P4b1p/R3N2P/6P1/1P2PPB1/2Q2RK1 b - - 0 21,normaal,centrum,"] 

21… Lxe4 22.Txe4

Uiteraard wil Wit niet ingaan op het kwaliteitsoffer 22.Lxe4 f5 23.Lf3 f4 24.Txf4 Lxf4 25.Dxf4+ Dd6 26.Dxd6+ Txd6 met kansen voor beide partijen.

22…Lxa5 23.Dc5 Lc7 24.e3 f5 25.Td4 De6 26.Tfd1 Txd4 27.Dxd4 Le5 28.Db4

 [FEN "1k4r1/1p6/p1p1q3/4bp1p/1Q5P/4P1P1/1P3PB1/3R2K1 b - - 0 28,normaal,centrum,"] 

28… Lxg3!

Een sterke zet van Kramnik – volledig in lijn met zijn scherpe speelstijl van de laatste maanden. Dankzij de ongelijke lopers en tegengestelde rokade is de stelling enorm tweesnijdend. Kramnik voelt goed aan dat passief wachten geen uitkomst biedt.

Zwart heeft een pionnen-eilandje meer, en de zwakte daarvan wordt duidelijk na torenruil: 28…Lc7 29.Td3 Td8 30.Txd8+ Lxd8 31.Lf3 Dg6 32.Df4+ Lc7 33.Dd4 dreigt Dh8 33…De8 34.Dd1 Le5 35.b3 en h5 gaat verloren

29.fxg3 Dxe3+

Chuchelov: "We hadden het vermoeden dat Kramnik in zijn voorbereiding was opgehouden met analyseren na 30.Kh1 Dxg3 31.Dd6+ met gelijkspel. Hoewel zijn openingsvoorbereiding doorgaans heel sterk is, maakt Kramnik in de fase na de opening vaak wat foutjes. Dat zie je wel vaker bij die jongens die net onder de wereldtop zitten: ze zijn blij als ze een stukoffer hebben gepleegd en zitten dan in zo’n extase dat ze hun concentratie verliezen".

30.Kf1!?

Giri gaat met zijn Koning naar het centrum: een ongebruikelijke actie met de zware stukken op het bord. Maar hij heeft goed gezien dat hij niet mat gaat, terwijl de h-lijn straks met Tg8–g4–h4 niet veilig is.

30…Dxg3 31.Td2

Houdt het spel gaande zonder zelf gevaar te lopen. Goed berekend (voorbereid) door Giri!

Voorlopig zijn de eindspelen na dameruil nog remise-achtig omdat Wit zijn h-pion niet kan behouden. 31.Dd6+ Dxd6 32.Txd6 Tg4 33.Tf6 Tf4+ 34.Ke1 (En niet 34.Ke2 Txh4 35.Txf5 Tb4 36.Ke3 Txb2 37.Lf3) 34…a5 35.b3 Txh4 36.Txf5 a4 37.bxa4 Txa4 38.Txh5 en Wits extra loper compenseert de twee zwarte pionnen.

 [FEN "1k4r1/1p6/p1p5/5p1p/1Q5P/6q1/1P1R2B1/5K2 b - - 0 31,normaal,centrum,"] 

31…Dg4

31…Tg4 ziet er erg riskant uit omdat het de 7e en 8e rij volledig aan wit overlaat. Maar dankzij de Dame op de diagonaal b8–h2 houdt Zwart controle en gaat het niet mat. Het beste wat Wit kan doen is wat schaakjes geven. 32.Df8+ (Na 32.Td8+ Kc7 33.De7+ Kb6 moet Wit snel terug om zelf niet mat te gaan: 34.De2) 32…Ka7 33.Dc5+ Kb8 34.Df8+

31…f4 is niet fijn wegens de computervariant 32.Lxc6 Dg1+ 33.Ke2 Dg4+ 34.Kd3 Dh3+ 35.Kc2 Dc8 36.Td6 en Wit houdt wat druk.

32.Dd4!

Na 32.Dxg4 Txg4 gaat de h-pion verloren is er voor Wit geen winstperspectief.

32…f4

Zwart dreigt f4–f3, dus moet Wit snel tot actie komen. Met 32.Dd4 heeft het veld g1 al gedekt.

33.Lxc6

 [FEN "1k4r1/1p6/p1B5/7p/3Q1pqP/8/1P1R4/5K2 b - - 0 33,normaal,centrum,"] 

Dit is het moment dat Kramnik de fout ingaat. Wellicht was hij overmoedig en onderschatte hij zijn jonge tegenstander. Maar misschien is dit de fout-na-de-opening waar Chuchelov al op had gehoopt. Zodra Kramnik zelf moet nadenken gaat het snel mis.

33…f3?

33…Tc8 was de zet. 34.Dd6+ (Niet 34.Lg2? Tc1+ 35.Kf2 Dg3+) 34…Ka7 35.Tg2 Dxh4 en wit moet eeuwig schaak houden om niet in problemen te raken 36.Dc5+ (36.Tg7? Dh3+ 37.Kg1 De3+ 38.Kg2 f3+ 39.Kh3 f2+ ziet er erg tricky uit.) 36…Kb8 37.Dd6+ Ka7 38.Dc5+ En niet: 38…Ka8 39.Lxb7+ Kxb7 40.Tg7+

Door nieuwe technologieën van de AIVD heeft Anish Giri voldoende tijd om ook te relaxen tijdens de partij

34.Ld7!

Verjaagt de Dame op g4, en maakt daardoor elke dameruil winnend voor Wit. Hij behoudt namelijk zijn eigen h-pion.

Het lijkt erop dat dameruil nog steeds remise-achtig is 34.Dxg4 Txg4 (34…hxg4 35.Ld5 Th8 36.Th2 en omdat Wit zijn h-pion behoudt heeft hij goede winstkansen) 35.Lxf3 Txh4 36.Kg2 a5 37.Kg3 Tb4 38.Lxh5 Ka7 en hoe breekt Wit door de zwarte vesting?

34…Dg3

Dameruil is hier slecht wegens 34…Dxd4 35.Txd4 Tg2 36.b4 n de witte h-pion zal de partij beslissen.

35.Dd6+ Dxd6 36.Txd6 Kc7 37.Td5 Tg2 38.b3 Th2 39.Td4 b5 40.Le8 Kb6 41.Lxh5

1–0

Het KGB-team kijkt verslagen toe.

Sergey Karjakin – Loek van Wely

Loek speelt een partij uit één stuk. Met 13…Pa5! wint hij het gevecht om het centrum, terwijl Karjakin hopeloos moet verdedigen. Op het moment dat hij misschien nog een verdediging kan opzetten gaat hij opzichtig in de fout.

1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 b6

Een rustige opening van Loek. Dat doet hij anders nooit!

4.g3 La6 5.Da4 Lb7 6.Lg2 c5 7.dxc5 bxc5 8.0–0 Le7 9.Pc3 0–0 10.Td1 Db6 11.Lf4 Td8 12.Td2 Pc6 13.Tad1

Het lijkt alsof Wit ideaal is opgesteld en druk heeft op de d-lijn, maar Loek, aanvaller pur sang, weet binnen een paar zetten de zwarte stelling tot leven te brengen. Zijn geheim: c4 is zwak en hij heeft een centrumpion meer.

 [FEN "r2r2k1/pb1pbppp/1qn1pn2/2p5/Q1P2B2/2N2NP1/PP1RPPBP/3R2K1 b - - 0 13,normaal,centrum,"] 

13…Pa5!

Loek speelt Karpoviaans. Hij brengt een kleine dreiging in de stelling: Lc6 gevolgd door Pxc4. Brengt ook meteen d7–d5 in de stelling. Karjakin, zelf bekend om zijn aanvalskunsten, voelt zich onder druk gezet. Hij kan kiezen voor een actieve zet of een ‘Karpoviaans-achtige’ passieve verdediging. Maar de oude meester is niet makkelijk te imiteren.

14.Pe1?

Het paard hoort op e5 thuis. Niet op e1, en al helemaal niet op g2.

14.Db5!? Was een beter alternatief. 14… d5 15.Pe5 d4 16.Lxb7 Pxb7 17.Pa4 Dxb5 18.cxb5. Met zijn actieve paarden en een halfopen c-lijn kan Wit wat druk genereren. Bijvoorbeeld: 18…Pa5 19.Tc2 Td5 20.b3 g5! zonder deze zet is zwart in grote problemen 21.Ld2 Txe5 22.Lxa5 Kg7 23.Tdc1 Pd7 24.Pb2 Td5

14…Lxg2 15.Pxg2

15.Kxg2 was nog een alternatief, maar het is onduidelijk of het paard op f3, c2 of d3 weer tot leven kan komen.

15…Pc6 16.Db5

Karjakin zal vast ook gekeken hebben naar 16.Ld6 Lxd6 17.Txd6 Dxb2 18.Dxc6 Dxc3 19.Dxc5 Tac8 20.Dxa7 Dxc4, maar de pionnen op a2 en e2 zijn te zwak.

16…d5!

Nu Loek zijn d-pion heeft opgespeeld staat hij structureel sterker. Bovendien heeft de loper op f4 geen functie meer, nu het niet naar d6 kan.

Het is te vroeg voor 16…Pd4 17.Dxb6 axb6 18.Lc7 Tdc8 19.Le5 Pc6 20.Ld6

 [FEN "r2r2k1/p3bppp/1qn1pn2/1Qpp4/2P2B2/2N3P1/PP1RPPNP/3R2K1 w - - 0 17,normaal,centrum,"] 

17.e3?! Te sloom. Nu kan Zwart een pion winnen.

Als Karjakin een echte Karpov was geweest, had hij met een beetje tactiek zijn stukken nog weten te verbeteren. Maar dat is dan wel ten koste van een kwaliteit: 17.cxd5 exd5 18.Pe3 d4 19.Pc4 Dxb5 20.Pxb5 a6 21.Pbd6 Lxd6 22.Lxd6 Pe4 23.Lc7 Pxd2 24.Txd2 Te8 25.Ld6 en de zwarte centrumpionnen worden aangetast. Wellicht heeft Wit hier voldoende compensatie.

Na dameruil is de pion op b6 vergiftigd: 17.Dxb6 axb6 18.Lc7 Td7 19.Lxb6 d4 20.Pb5 Tb7 21.Lc7 Pe8 22.Lf4 g5

17…h6

Dreigt e6–e5 met Loperwinst.

18.h4

18.Pa4 was nog de laatste kans om materiaal te redden 18…Dxb5 19.cxb5 Pb8 maar zwart heeft duidelijk betere vooruitzichten.

18…dxc4

Niet meteen 18…e5 19.Dxb6 axb6 want dan volgt 20.cxd5

19.Txd8+

Op 19.Dxc4 volgt 19… e5

19…Txd8 20.Txd8+ Lxd8 21.Dxb6 axb6

Loek van Wely: Karpoviaans goed!

 [FEN "3b2k1/5pp1/1pn1pn1p/2p5/2p2B1P/2N1P1P1/PP3PN1/6K1 w - - 0 22,normaal,centrum,"] 

Na 21 zetten kijkt Karjakin tegen een hopeloze stelling aan. Hij wilde vandaag Karpov zijn, maar eindigt met een pion minder.

22.e4 Pd7?

Ik ben niet helemaal zeker van deze zet. Zwart wil zijn loper ontwikkelen en b6 dekken. Maar als het paard naar e8 was gegaan, had de witte loper nooit naar de velden d6 of c7 kunnen gaan.

23.Ld6 Lf6 24.Pe3 Pa5 25.f4? Een forse fout.

25.Kf1 was veel taaier 25…Lxc3 (25…Ld4 26.Ke2 Pf6 27.Lc7 Lxc3 28.bxc3 Pxe4 29.Pd1 en de Loper wint b6) 26.bxc3 b5 27.e5 Pc6 28.f4 en zwart moet het zaakje op de koningsvleugel proberen aan te tasten met 28…g5

25…Ld4 26.Kf2 Pf6

Vergeleken met de analyse na 25.Kf1 wint Wit een tempo: Zwart dreigt nu namelijk Pg4 en kan dus geen Lc7 spelen.

27.Kf3 Pe8

Alsnog komt het paard naar e8. Net op tijd. Nu is het een kwestie van techniek. Dat is Loek wel toevertrouwd.

28.e5 Pxd6 29.exd6 Kf8 30.f5 Ke8 31.a4 Kd7 32.fxe6+ fxe6 33.Ke4 h5 34.Pg2 Pb3

Op naar de b-pion!

35.Kf4

35.Pe1 helpt ook niet 35…Pd2+ 36.Kf4 Lxc3 37.bxc3 Pb1

35…Pc1 36.Ke4 Pd3 37.Pb5 Lxb2 38.Pe3 Pe5 39.Pd1 c3 40.Pe3 Pc6

0–1

Sergey Tiviakov – Alexander Grischuk

Grischuk haalt weer eens een zijn obscure variantjes van stal. Het blijft opmerkelijk hoe hij er steeds mee wegkomt: tegen de sterkste spelers ter wereld houdt hij het remise. En elke keer geven de analyses aan hoe goed wit heeft gestaan. Voor de geschiedenisboeken is het erg jammer dat Tiviakov niet weet te winnen. Stel je voor: 4-0 tegen Rusland!

1.e4 d5 2.exd5 Dxd5 3.Pc3 Dd6 4.d4 Pf6 5.Pf3 g6 6.Lg5 c6 7.Dd2 Lf5 8.Lc4 Pbd7 9.Lf4 Db4 10.Lb3 Lg7 11.0–0 0–0 12.Tfe1 Tae8 13.h3 Pb6 14.a3 Da5 15.Pe5 Da6 16.Lh6 Pbd5 17.Lxg7 Kxg7 18.Pa4 Lc8 19.c4 Pc7

 [FEN "2b1rr2/ppn1ppkp/q1p2np1/4N3/N1PP4/PB5P/1P1Q1PP1/R3R1K1 w - - 0 20,normaal,centrum,"] 

De opening is geen succes geweest voor Zwart. Hij heeft nog geen pion over de 6e rij, en zijn Dame staat enorm eenzaam op a6.. een veld waar je geen chocola van kunt maken. Het enige geluk voor Zwart is: het paard op e5 valt c6 aan. Als dat paard naar d3 gaat om damewinst te dreigen, kan zwart het bevrijdende b7–b6 spelen.

20.Tac1 Td8 21.Pd3?

Overziet Zwarts reactie op zet 22. Hij zou nog subtiel zijn stukken kunnen verbeteren, terwijl Zwart helemaal vaststaat.

21.Dc3 Tfe8 22.Tc2 (Het is nog te vroeg voor 22.Pd3 b6) Wit verdubbelt op de e-lijn. En eigenlijk kan Zwart daar niks tegen doen 22…Lf5 (22…Kg8 23.Tce2 Kg7 24.Pd3 dreigt Pc4 en Txe7) 23.Tce2 h6 24.g4 Lc8 25.Te3 En Wit blijft ruimte pakken en zijn stelling verbeteren. f7 is bovendien ook erg zwak.

21…Txd4

21…b6 22.Pb4 Db7 23.Txe7

22.Dc3 c5! 23.Pdxc5 Dd6

Hurray! De Dame staat op het veld waar het op zet 3 ook al stond.

 [FEN "2b2r2/ppn1ppkp/3q1np1/2N5/N1Pr4/PBQ4P/1P3PP1/2R1R1K1 w - - 0 24,normaal,centrum,"] 

24.Txe7 b6

24…Td8 is een mooie zet. Bijvoorbeeld 25.Te3 b6 26.Pe4 Pxe4 27.Txe4 Df6 28.Txd4 Txd4 Wit staat een pion voor, maar moet nog behoorlijk werken voor het punt.

25.Txc7 bxc5 26.Pxc5?

De tweede fout. Tivakov geeft het allemaal weg. Er is nu geen manier om eeuwige aanval uit de weg te gaan.

Net niet koelbloedig genoeg: Sergey Tiviakov.

26.Dg3

Houdt de druk. Wit staat op het punt om ook c5 te winnen, dus dameruil is sterk.

26…Dxc7 27.Dxd4 Td8 28.De3 Te8 29.Dd4 Td8 30.De3 Te8 31.Dd4 Td8

½–½

Nikita Vitiugov – Ivan Sokolov

1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pf3 Lb4+ 4.Ld2 De7 5.g3 Lxd2+ 6.Dxd2 Pc6 7.Pc3 d5 8.Pe5 dxc4 9.Pxc6 bxc6 10.Lg2 0–0 11.Dc2 Tb8 12.0–0 c5 13.Tfd1 cxd4 14.Txd4 Db4 15.Td2 La6 16.Tad1 Tb6 17.Pa4 Td6 18.a3 Txd2 19.Txd2 Da5 20.Pc3 g6 21.Da4 Dxa4 22.Pxa4 Tb8 23.Kf1 Kf8 24.Ke1 Lb5 25.Pc3 La6 26.h3 Ke7 27.f4 Pd7 28.Kd1 Pc5 29.Kc2 h6 30.h4 h5 31.a4 Tb6 32.a5 Td6 33.Pe4 Txd2+ 34.Kxd2 Pb3+ 35.Kc3 Lb7

 [FEN "8/pbp1kp2/4p1p1/P6p/2p1NP1P/1nK3P1/1P2P1B1/8 w - - 0 36,normaal,centrum,"] 

We komen binnen in een ver middenspel waar Zwart nog een pion voorstaat. De penning van het witte paard is vervelend en g3 is zwak. Daartegenover heeft Wit een actieve koning.

36.a6?!

Wit wil af van de penning ten koste van nog een pion. Waarschijnlijk telt ervaring zwaarder dan jeugdige energie. Russische media berichten ook van bakjes yoghurt die de Nederlandse bondscoach zat te eten. Eerst aardbei, daarna een van magere melk. De Russen vermoeden een complot.

Ivan Sokolov: heeft wellicht een hoop schaakkennis opgedaan uit de steengoede boeken van Nikita Vitiugov

Hij had ook 36.Kxc4 kunnen spelen, wat wellicht iets beter is.

36…Pxa5+ 37.Kb4 Pc6+ 38.Kc3 Pb8 39.Lf3 Ld5 40.b4 En voorlopig komt Zwart er nog niet door. Maar speel het vooral niet uit tegen Magnus Carlsen!

36…Pc1 37.Lf3 Pxe2 38.Lxe2 Lxe4 39.Kb5 Lb7 40.Kc5 Kf6 41.b4 Kf5 42.Kd4 En hoewel Zwart een pion voor staat, is de witte koning heel actief. Er is geen manier voor Zwart om voortgang te maken. 42…f6 43.b5 e5+ 44.fxe5 fxe5+ 45.Ke3 Ke6 46.Lc4+ Kd6 47.Lf7

36…Lxa6 37.Pf2 Pc1 38.Lf3 Pa2+ 39.Kd4 c3!?

Sterk gespeeld van Sokolov!

40.bxc3 c5+ 41.Kxc5 Pxc3 42.Pd3?

42.e4 Le2! (42…Pe2 43.Lxe2 Lxe2 44.e5 en omdat alle witte pionnen op zwart staan en Wits Koning actief staat, zijn de remisekansen hoog.) 43.Lg2 e5! pakt ruimte en zet een witte pion vast op een wit veld. 44.fxe5 Ke6 45.Kd4 Pb5+ 46.Ke3 Lc4 47.Lf3 a5 48.Ld1 Kxe5 49.g4 hxg4 50.Pxg4+ Kd6 met goede kansen voor Zwart

42…Lxd3 43.exd3 a5 44.d4 f5 Nu is het gedaan met Vitiugov!

45.Kc4 Pe4 46.Kb5 Kd6 47.Kxa5 Kd5 48.Kb5 Kxd4 49.Kc6 Ke3

0–1

——————————————————————————————————————–

* Helaas verliep het allemaal wat anders in de wedstrijd tegen Rusland. Nederland heeft Rusland helemaal niet bespied en verloor met 3,5-0,5. In alle bovenstaande partijen dienen de wit- en zwartspelers omgedraaid te worden. Nederland is helaas nog niet sterk genoeg tegen een grootmacht als Rusland.

Speel de partijen hieronder na (mits je bent ingelogd)

[hide]